Jeżeli niezdolność do pracy pracownika z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, należy zwrócić uwagę na rodzaj przysługującego mu świadczenia (wynagrodzenie za czas choroby czy zasiłek chorobowy) oraz na podstawę wymiaru przysługującego świadczenia w przypadku, gdy otrzymuje minimalne wynagrodzenie.
Jaki rodzaj świadczenia
Za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy z powodu choroby w każdym roku kalendarzowym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 92 k.p. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje mu od 34. dnia tej niezdolności. Nie zawsze zatem pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli jego niezdolność do pracy z powodu choroby w danym roku kalendarzowym trwa w sumie krócej niż 33 dni, to otrzymuje tylko wynagrodzenie za czas choroby. Okresy wypłaty wynagrodzenia za czas choroby sumuje się w całym roku kalendarzowym, a niewykorzystane dni z przysługującego limitu 33 dni nie przechodzą na nowy rok. Jeżeli zatem pracownik np. w 2008 r. chorował przez 25 dni i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie za czas choroby, to w 2009 r. będzie zachowywał prawo do tego wynagrodzenia także przez 33 dni.
Specyficzna sytuacja występuje w przypadku, gdy pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z powodu choroby przypadającej na przełomie roku kalendarzowego, np. od 22 grudnia 2008 r. do 6 stycznia 2009 r. Wątpliwości płatników składek uprawnionych do wypłaty zasiłków dotyczą ustalenia, jaki rodzaj świadczenia z tytułu choroby należy wówczas wypłacać pracownikowi. Trzeba zatem pamiętać o ustalonej zasadzie, zgodnie z którą od 1 stycznia nowego roku, za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy należy zawsze wypłacać ten rodzaj świadczenia z tytułu choroby, do którego pracownik miał prawo 31 grudnia poprzedniego roku.
Jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby powstała przed 1 stycznia danego roku kalendarzowego i trwa nieprzerwanie po tej dacie, od nowego roku kalendarzowego należy wypłacać:
• wynagrodzenie za czas choroby na podstawie art. 92 k.p., w sytuacji gdy 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby (wynagrodzenie to przysługuje nie dłużej niż przez 33 dni w ciągu nowego roku kalendarzowego),
• zasiłek chorobowy, w sytuacji gdy 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności - w przypadku wystąpienia przerwy, choćby jednodniowej. Po przerwie pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za czas choroby za okres nie dłuższy niż 33 dni; okres 33 dni w tym przypadku liczy się od pierwszego dnia niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po przerwie.
Przykłady
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 15 grudnia 2008 r. i niezdolność ta trwa nieprzerwanie do 8 stycznia 2009 r. Przed 15 grudnia 2008 r. pracownik nie korzystał ze zwolnienia lekarskiego z powodu choroby, a zatem za okres od 15 grudnia do 31 grudnia 2008 r. ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby na podstawie art. 92 k.p. (17 dni). Za okres od 1 stycznia do 8 stycznia 2009 r. (8 dni) pracownik również będzie zachowywał prawo do wynagrodzenia wypłacanego ze środków pracodawcy, ponieważ w nowym roku kalendarzowym ma prawo do tego wynagrodzenia przez łączny okres do 33 dni.
Pracownik po raz pierwszy w roku kalendarzowym stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 29 listopada 2008 r. i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 20 stycznia 2009 r. Za okres od 29 listopada do 31 grudnia 2008 r. (33 dni) pracownik ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby. Również za okres od 1 do 20 stycznia 2009 r. (20 dni) pracownik będzie zachowywał prawo do wynagrodzenia za czas choroby i będzie to pierwsze 20 dni z przysługującego mu w tym roku kalendarzowym limitu 33 dni wypłaty tego wynagrodzenia.
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 16 grudnia 2008 r. i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 15 stycznia 2009 r. Ponownie pracownik zachorował 18 stycznia 2008 r. Za okres od 16 do 31 grudnia 2008 r. pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ w okresie wcześniejszym korzystał już ze zwolnienia lekarskiego przez okres 33 dni, za które otrzymał wynagrodzenie za czas choroby na podstawie art. 92 k.p. Od 1 do 15 stycznia 2009 r. pracownikowi temu należy nadal wypłacać zasiłek chorobowy z FUS. Natomiast za okres choroby powstałej po przer-wie, tj. od 18 stycznia 2009 r., pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas choroby ze środków pracodawcy. Okres wypłaty 33 dni wynagrodzenia za czas choroby na podstawie art. 92 k.p. pracownikowi temu liczy się zatem w 2009 r., począwszy od 18 stycznia tego roku.
Jaka podstawa wymiaru
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Ustalona podstawa wymiaru zasiłku nie ulega zmianie w czasie trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, także tej, która trwa na przełomie roku kalendarzowego.
Przykład
Pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 17 grudnia 2008 r. do 8 stycznia 2009 r. Za okres tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru zasiłku, za cały okres tej niezdolności do pracy, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od grudnia 2007 r. do listopada 2008 r. Pracownik otrzymuje stały miesięczny przychód w kwocie 4600 zł, a zatem podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wynosi 3961,67 zł i została obliczona następująco:
- przychód za grudzień 2007 r. w kwocie 4600 zł pomniejszono o kwotę 722,66 zł (15,71% z kwoty 4600 zł), a zatem wynagrodzenie za ten miesiąc wyniosło 3877,34 zł,
- miesięczny przychód za okres od stycznia do listopada 2008 r. w kwocie 4600 zł pomniejszono o kwotę 630,66 zł (13,71% z kwoty 4600 zł), a zatem wynagrodzenie miesięczne wyniosło 3969,34 zł, a łącznie za wszystkie te miesiące - 43 662,74 zł,
- łączne wynagrodzenie za okres od grudnia 2007 r. do listopada 2008 r. wyniosło 47 540,08 zł,
- przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od grudnia 2007 r. do listopada 2008 r. wyniosło 3961,67 zł (47 540,08 zł : 12 miesięcy).
Fakt, że niezdolność do pracy pracownika z powodu choroby przypadała na przełomie roku kalendarzowego, nie ma znaczenia dla ustalonej podstawy wymiaru tego świadczenia za cały okres tej niezdolności.
Wyjątkiem od przedstawionej wyżej zasady będzie przypadek pracownika, który otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę. Każdy pracownik ma bowiem zagwarantowaną minimalną podstawę wymiaru zasiłku, która z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika.
Od 1 stycznia 2008 r. minimalne wynagrodzenie pracowników wynosiło 1126 zł. W związku z tym podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie mogła być niższa od kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika po odliczeniu 13,71% tych kwot, tj.:
• 777,30 zł dla pracownika w pierwszym roku ubezpieczenia (80% minimalnego wynagrodzenia 900,80 zł - 123,50 zł),
• 971,63 zł dla pracownika w drugim roku ubezpieczenia i w latach następnych (minimalne wynagrodzenie 1126 zł - 154,37 zł).
Od 1 stycznia 2009 r. minimalne wynagrodzenie będzie wynosiło 1276 zł, a zatem gwarantowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od tego wynagrodzenia, po odliczeniu 13,71%, tj.:
• 880,85 zł dla pracownika w pierwszym roku ubezpieczenia (80% minimalnego wynagrodzenia 1020,80 zł - 139,95 zł),
• 1010,06 zł dla pracownika w drugim roku ubezpieczenia i w latach następnych (minimalne wynagrodzenie 1276 zł - 174,94 zł).
Jeżeli zatem pracownik otrzymujący minimalne wynagrodzenie będzie chory na przełomie roku kalendarzowego 2008 i 2009, to podstawę wymiaru świadczenia z tytułu choroby (wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego) za okres od 1 stycznia 2009 r. należy ustalić z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia przysługującego od tej daty.
Przykład
Pracownik zatrudniony od 3 lat jest niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 22 grudnia 2008 r. do 8 stycznia 2009 r. Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego ustalono z uwzględnieniem wynagrodzenia wypłaconego za okres od grudnia 2007 r. do listopada 2008 r.
Wynagrodzenie to wyniosło 956,41 zł i zostało ustalone następująco:
- w grudniu 2007 r. wynagrodzenie pracownika stanowiące podstawę wymiaru zasiłku wyniosło 788,95 zł (minimalne wynagrodzenie w kwocie 936 zł pomniejszone o kwotę 147,05 zł, tj. 15,71% z kwoty 936 zł),
- w okresie od stycznia do listopada 2008 r. (11 miesięcy) - miesięczne wynagrodzenie pracownika stanowiące podstawę wymiaru zasiłku wyniosło 971,63 zł (minimalne wynagrodzenie w kwocie 1126 zł pomniejszone o kwotę 154,37 zł), a za wszystkie miesiące łącznie 10 687,93 zł),
- łączna kwota wynagrodzenia za okres od grudnia 2007 r. do listopada 2008 r. wyniosła 11 476,88 zł (788,95 zł + 10 687,93 zł), a w przeliczeniu na jeden miesiąc - 956,41 zł.
Ponieważ kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku, wynosząca 956,41 zł, była niższa od minimalnej podstawy wymiaru zasiłku dla pracownika w drugim roku ubezpieczenia i w latach następnych obowiązującej w 2008 r., podstawę wymiaru zasiłku podwyższono do tej gwarantowanej kwoty, tj. 971,63 zł.
W związku z podwyższeniem kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2009 r. do kwoty 1276 zł minimalna podstawa wymiaru zasiłku dla pracownika od tej daty nie może być niższa od kwoty 1010,06 zł. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi za okres od 1 do 8 stycznia 2009 r. należy zatem podwyższyć do kwoty 1010,06 zł.
Podstawa prawna:
• art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy,
• art. 36 ust. 1, art. 45 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.),
• rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2007 r. w sprawie wysokości płacy minimalnej w 2008 r. (DzU nr 171, poz. 1209),
• obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 24 lipca 2008 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2009 r. (MP nr 55, poz. 499).