Pracownicy, którzy podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, mają obowiązek zgłosić do tego ubezpieczenia członków swojej rodziny, którzy nie spełniają warunków do objęcia tym ubezpieczeniem z innego tytułu (art. 66 ust. 2 ustawy zdrowotnej). Członek rodziny, który kończy studia wyższe zostaje wyrejestrowany z ubezpieczenia. W dniu, w którym ukończył studia wyższe, traci bowiem status członka rodziny, który dziecku pracownika powyżej 18. roku życia przysługuje tylko w sytuacji, jeżeli kontynuuje kształcenie. Osoba, która utraciła status członka rodziny lub uzyskuje inny tytuł do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, powinna zostać wyrejestrowana z tego ubezpieczenia (jako członek rodziny) w 7-dniowym terminie, za pomocą formularza ZUS ZCNA.
Członkami rodziny, którzy mogą zostać zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego przez osobę ubezpieczoną, są:
- dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
- małżonek,
- wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym (ojciec, matka, babka, dziadek).
- W niektórych sytuacjach ubezpieczony ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny, mimo że ten posiada własny tytuł do objęcia tym ubezpieczeniem. Wówczas status członka rodziny ma pierwszeństwo przed własnym tytułem ubezpieczenia. Tak jest w przypadku osoby będącej m.in.:
- uczniem, studentem, uczestnikiem studiów doktoranckich lub słuchaczem zakładów kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty,
- dzieckiem przebywającym w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze, lub w domach pomocy społecznej, lub dzieckiem do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego, które nie przebywa w wymienionych placówkach (art. 66 ust. 2 ustawy zdrowotnej).
Polecamy: Dziecko ma prawo do bezpłatnego leczenia
Osoby te posiadają własny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Jeżeli jednak jednocześnie posiadają status członka rodziny w rozumieniu art. 5 pkt 3 ustawy zdrowotnej, powinny zostać zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego jako członkowie rodzin.
PRZYKŁAD
Studentka (24 lata) 3. roku studiów stacjonarnych posiada tytuł do objęcia jej ubezpieczeniem zdrowotnym (status studenta). Ponieważ jednak jednocześnie spełnia warunki do uznania jej za członka rodziny osoby ubezpieczonej (zarówno ojciec, jak i matka studentki są pracownikami zgłoszonymi do obowiązkowych ubezpieczeń, w tym ubezpieczenia zdrowotnego), studentki do ubezpieczenia zdrowotnego nie zgłasza uczelnia, lecz jeden z rodziców.
Dla obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu bycia członkiem rodziny osoby ubezpieczonej istotne znaczenie ma fakt zakończenia studiów przez dziecko pracownika. Osoba powyżej 18. roku życia może bowiem zostać uznana za członka rodziny tylko wówczas, gdy dalej się kształci – aż do ukończenia 26. roku życia. Wyjątkowo status członka rodziny po ukończeniu 18 lat zachowują dzieci, które posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równorzędne bez względu na to, czy nadal się uczą. Studiujące dziecko pracownika nie może być ubezpieczone jako członek rodziny, jeżeli w czasie studiów podjęło działalność zarobkową skutkującą obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (np. zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, prowadzenie własnej działalności pozarolniczej).
Zadaj pytanie: Forum Kadry
PRZYKŁAD
Pracownik zgłosił do ubezpieczenia zdrowotnego dwoje swoich dzieci, które studiują w systemie studiów niestacjonarnych. Córka pracownika (24 lata) 30 maja ukończyła studia (obroniła pracę licencjacką) i po okresie około miesiąca poszukiwania pracy podjęła etatowe zatrudnienie od 1 lipca br. Syn pracownika (25 lat) jest nadal studentem (5. rok studiów), ale od września planuje przystąpić do spółki partnerskiej, z którego to tytułu będzie objęty zarówno obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, jak i ubezpieczenia zdrowotnego. Pracodawca ma obowiązek wyrejestrowania dzieci pracownika na formularzach ZUS ZCNA wskazując jako datę wyrejestrowania:
- 31 maja – w przypadku córki pracownika,
- 1 września – w przypadku syna pracownika (oczywiście, jeśli faktycznie przystąpi on do spółki, a tym samym uzyska własny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, mający pierwszeństwo zarówno przed ubezpieczeniem jako studenta, jak i jako członka rodziny).
Jeżeli dziecko pracownika zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny przestaje spełniać warunki do podlegania temu ubezpieczeniu (np. kończy 26 lat – starszych studentów do ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza uczelnia albo przerywa naukę) lub uzyskuje inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego (np. podejmuje pracę), wówczas płatnik składek ma obowiązek wyrejestrowania takiej osoby z ubezpieczenia zdrowotnego. Musi dokonać wyrejestrowania na druku ZUS ZCNA w terminie 7 dni, licząc od dnia ustania uprawnień do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Płatnicy muszą wyrejestrować z ubezpieczenia zdrowotnego dzieci pracowników, które ukończyły studia