Przewidziane są dwa progi przychodu, których przekroczenie przez osobę dorabiającą do świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego powoduje zmniejszenie albo zawieszenie tego świadczenia. Są to:
• dopuszczalna kwota przychodu, która stanowi 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji, ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych,
• graniczna kwota przychodu ustalana jako 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia wymienionego wyżej.
W roku rozliczeniowym obowiązującym od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r. obowiązują takie kwoty, jak w roku poprzednim, z uwagi na to, że nie została przeprowadzona waloryzacja. Zatem do końca lutego dopuszczalna miesięczna kwota przychodu wynosi 1190,20 zł, a graniczna miesięczna kwota przychodu - 1666,20 zł.
Przypomnieć trzeba, że na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych wpływa przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności obowiązkowo podlegającej ubezpieczeniom społecznym oraz z tytułu służby.
Zmniejszenie świadczenia
Świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu, gdy kwota miesięcznego przychodu osiąganego przez osobę uprawnioną do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego jest niższa niż graniczna kwota przychodu, a łączna kwota otrzymywanego z ZUS świadczenia i przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu. Zmniejszenie świadczenia następuje o kwotę tego przekroczenia pomniejszoną o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego, ustalone od kwoty przekroczenia. Od przedstawionej zasady zmniejszania świadczeń jest wyjątek - w przypadku, gdy w wyniku zmniejszenia kwota świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego byłaby niższa niż 355,77 zł, świadczenie jest wypłacane w takiej właśnie kwocie. Zatem zmniejszane z powodu osiągania przychodu świadczenie albo zasiłek przedemerytalny nie mogą być niższe niż 355,77 zł.
Obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego ustala się w zależności od tego, z jakiego tytułu podlega on ubezpieczeniom. Przykładowo pracownik finansuje połowę składki na ubezpieczenie emerytalne (9,76 proc.), część składki na ubezpieczenia rentowe (od 1 stycznia 2008 r. - 1,5 proc.) i składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45 proc.), czyli łącznie składki wynoszą 13,71 proc. Natomiast dla osoby prowadzącej jednoosobowo pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowa jest składka na ubezpieczenie emerytalne (19,52 proc.), rentowe (od 1 stycznia 2008 r. - 6 proc.) i wypadkowe (1,8 proc.).
Obliczanie kwoty zmniejszenia
Z powyższego wynika, że w związku z obniżeniem od 1 stycznia 2008 r. stopy procentowej składki na ubezpieczenie rentowe konieczne jest ponowne obliczenie kwoty zmniejszenia. Zanim ZUS prześle decyzję w tej sprawie, można samemu ją obliczyć i dzięki temu ustalić wysokość wypłacanego przez ZUS świadczenia przysługującego od początku 2008 r.
Aby ustalić kwotę zmniejszenia, trzeba:
• zsumować uzyskiwany przychód i miesięczną kwotę świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego (obie te kwoty uwzględnia się w wysokości brutto),
• od obliczonej kwoty odjąć dopuszczalną kwotę przychodu (obecnie 1190,20 zł), ustalając tzw. kwotę przekroczenia przychodu,
• od kwoty przekroczenia przychodu odjąć obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego, ustalone od kwoty przekroczenia.
Od kiedy zmiana kwot
Nowa stopa procentowa składki na ubezpieczenie rentowe obowiązuje od 1 stycznia 2008 r. i dlatego zmiana wysokości kwoty zmniejszenia dotyczy świadczeń i zasiłków przedemerytalnych przysługujących od tej daty.
Obniżenie składki na ubezpieczenia rentowe należnej od ubezpieczonego pociąga za sobą obniżenie kwoty, o jaką pomniejszana jest kwota przekroczenia przychodu. Przy niezmienionej wysokości przychodu (brutto), kwota zmniejszenia świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego jest wyższa od ostatnio ustalonej.
Uprawnieni do świadczeń i zasiłków przedemerytalnych osiągający przychody powodujące zmniejszenie świadczeń (zasiłków) otrzymają w lutym 2008 r. decyzje ustalające kwoty zmniejszenia z uwzględnieniem obniżonej składki. Decyzje nie będą wydawane w przypadku, gdy świadczenie będzie wypłacane w kwocie gwarantowanej, tj. 355,77 zł.
Rozliczenie roczne
Osoby dorabiające do zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego muszą pamiętać, że ostateczne ich rozliczenie następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego. Wynik tego rozliczenia zależy od tego, w jakiej wysokości w ciągu roku był osiągany przychód i w jakiej wysokości było wypłacane świadczenie. Zatem niezależnie od obowiązku informowania ZUS na bieżąco o podjęciu działalności zarobkowej mającej wpływ na wysokość zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego, do końca maja 2008 r. należy powiadomić ZUS o wysokości przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym trwającym od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r.
Aby ZUS mógł dokonać rozliczenia rocznego, musi posiadać informację o wysokości przychodów w okresach, w których składka na ubezpieczenia rentowe należna od ubezpieczonego obowiązywała w zróżnicowanych wysokościach. Zatem z zaświadczenia (oświadczenia) o wysokości przychodów uzyskanych w roku rozliczeniowym 2007/2008 musi wynikać, jakie przychody zostały uzyskane w następujących okresach: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r., od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. i od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r.
PRZYKŁAD
WYSOKOŚĆ ŚWIADCZENIA OD 1 STYCZNIA 2008 R.
Osoba otrzymująca świadczenie przedemerytalne w wysokości 900 zł od 1 lipca 2007 r. pracuje na podstawie umowy o pracę na pół etatu za 700 zł. Z uwagi na to, że łączna kwota świadczenia i przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu (1190,20 zł), a przychód jest niższy niż graniczna kwota przychodu (1666,20 zł), świadczenie ulegnie zmniejszeniu. Kwotę zmniejszenia obowiązującą od 1 stycznia 2008 r. ustala się w następujący sposób:
• od łącznej kwoty świadczenia i przychodu należy odjąć dopuszczalną kwotę przychodu (1600 - 1190,20 zł = 409,80),
• od obliczonej kwoty trzeba odjąć należne od tej kwoty składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne należne od pracownika (pracownik finansuje połowę składki na ubezpieczenie emerytalne - 9,76 proc., część składki na ubezpieczenia rentowe - od 1 stycznia 2008 r. - 1,5 proc., całą składkę na ubezpieczenie chorobowe - 2,45 proc.), zatem kwota zmniejszenia będzie wynosiła: 409,80 zł - 409,80 zł x 13,71 proc.= 409,80 - 56,18 zł = 353,62 zł.
Począwszy od 1 stycznia 2008 r. świadczenie przedemerytalne zostanie zmniejszone o 353,62 zł. Dorabiający otrzyma zatem świadczenie przedemerytalne w wysokości 900 - 353,62 = 546,38 zł.
W okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. świadczenie było zmniejszane o kwotę 344,87, co wynikało z następujących obliczeń: 1600 zł - 1190,20 zł = 409,80; 409,80 zł - 409,80 zł x 15,71 proc. (pracownik finansował połowę składki na ubezpieczenie emerytalne - 9,76 proc., część składki na ubezpieczenia rentowe - od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. - 3,5 proc., całą składkę na ubezpieczenie chorobowe - 2,45 proc.) = 409,80 zł - 64,38 zł = 345,42 zł.
Świadczenie przedemerytalne w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2008 r. było wypłacane w wysokości 900 zł - 345,42 = 554,58.
Z obliczeń wynika, że kwota zmniejszenia świadczenia od 1 stycznia 2008 r. jest wyższa od ostatnio ustalonej i świadczenie przedemerytalne przysługuje w niższej wysokości.
ZAWIESZENIE ŚWIADCZEŃ
Świadczenie albo zasiłek przedemerytalny podlega zawieszeniu, gdy:
• kwota przychodu przekroczy tzw. graniczną kwotę przychodu (obecnie 1666,20 zł),
• bez względu na kwotę uzyskiwanego przychodu, jeśli wysokość świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego (brutto) przekracza dopuszczaną kwotę przychodu (obecnie 1190,20 zł).
MONIKA BUGAJ-WOJCIECHOWSKA
Podstawa prawna:
• Art. 5, 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 120, poz. 1252).
• Art. 22 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).