Do końca lutego 2011 r. zasiłek i świadczenie przedemerytalne podlegały zawieszeniu, jeśli przychód osiągany przez świadczeniobiorcę przekraczał graniczną kwotę przychodu wynoszącą 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji ogłoszonego przez Prezesa GUS dla celów emerytalnych. Świadczenie było zawieszane również wtedy, gdy jego wysokość przekraczała dopuszczalną kwotę przychodu wynoszącą 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Jeśli uzyskiwany przychód nie przekraczał granicznej kwoty przychodu, a kwota świadczenia – dopuszczalnej kwoty przychodu, ale suma świadczenia bądź zasiłku przedemerytalnego oraz przychodu była wyższa od dopuszczalnej kwoty przychodu, ZUS zmniejszał świadczenie. Zmniejszenie to było równe kwocie przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu pomniejszonej o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez osobę ubezpieczoną i ustalone od kwoty przekroczenia. W wyniku tego zmniejszenia świadczenie nie mogło być niższe od minimalnej gwarantowanej jego kwoty.
Ustawa z 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych wprowadziła – od 1 marca 2011 r. – nowe zasady zawieszania i zmniejszania świadczeń oraz zasiłków przedemerytalnych przysługujących osobom osiągającym przychód z działalności zarobkowej. W znacznej mierze zostały one dostosowane do regulacji obowiązujących przy emeryturach i rentach.
Nowe zasady zawieszania i zmniejszania świadczeń
Od 1 marca 2011 r. świadczenie lub zasiłek przedemerytalny nadal podlegają zawieszeniu w przypadku, gdy uzyskiwany przychód przekracza graniczną kwotę przychodu, wynoszącą 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji (od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. – 2257,50 zł). Nowe regulacje zniosły natomiast dotychczasową zasadę, zgodnie z którą prawo do świadczenia podlegało zawieszeniu w przypadku, gdy jego kwota przekraczała dopuszczalną kwotę przychodu. Osoby, które do końca lutego 2011 r. nie mogły z tego powodu pobierać świadczenia, obecnie mają prawo do jego wypłaty w pełnej lub zmniejszonej wysokości.
Od 1 marca br. obowiązują również zupełnie nowe zasady zmniejszania świadczeń i zasiłków przedemerytalnych w przypadku osiągania przez osobę uprawnioną przychodu z działalności zarobkowej. Świadczenie podlega obecnie zmniejszeniu, jeśli miesięczny przychód przekracza dopuszczalną kwotę przychodu. Przy ustalaniu, czy świadczenie powinno być zmniejszone, przepisy nie przewidują – tak jak dotychczas – sumowania kwoty przychodu oraz przysługującego świadczenia. W związku z tą zmianą od 1 marca 2011 r. zmienił się również wymiar dopuszczalnej kwoty przychodu. Wynosi ona obecnie 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji, ogłoszonego przez Prezesa GUS dla celów emerytalnych (od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. – 806,30 zł).
Zmieniły się również dotychczasowe skomplikowane zasady ustalania zmniejszenia świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Obecnie zmniejszenie świadczenia jest równe przekroczeniu dopuszczalnej kwoty przychodu z zastrzeżeniem, że po jego dokonaniu świadczenie nie może być niższe od minimalnej gwarantowanej kwoty. Kwota przekroczenia niższego progu zarobkowego nie jest więc – tak jak dotychczas – pomniejszana o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez osobę ubezpieczoną.
Przykład
Jan P. od czerwca 2002 r. jest uprawniony do świadczenia przedemerytalnego. W grudniu 2010 r. podjął ponownie zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości 2150 zł. ZUS zawiesił świadczenie, gdyż jego kwota (1615,35 zł) była wyższa od dopuszczalnej kwoty przychodu. Począwszy od należności przysługującej za marzec 2011 r., ZUS podjął wypłatę świadczenia przedemerytalnego w minimalnej gwarantowanej kwocie obowiązującej od 1 marca 2011 r., tj. 433,62 zł. Miesięczny przychód świadczeniobiorcy nie przekracza obecnej granicznej kwoty przychodu, ale jest wyższy od dopuszczalnej kwoty przychodu o 1343,70 zł (2150 zł – 806,30 zł).
Rozliczenie roczne lub miesięczne
Od 1 marca 2011 r. zmieniły się również zasady rozliczania przychodu uzyskiwanego przez osobę uprawnioną do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Znajdą one zastosowanie do rozliczenia przychodu uzyskanego od 1 marca 2011 r. Przychód za okres rozliczeniowy, który skończył się 28 lutego 2011 r., podlega rozliczeniu na dotychczasowych zasadach.
Zgodnie z nowymi regulacjami ZUS będzie rozliczał przychód w formie rocznej lub miesięcznej (a nie tak jak dotychczas – tylko w stosunku rocznym), w zależności od tego, która z nich będzie korzystniejsza dla osoby uprawnionej.
Dokonując rozliczenia w stosunku miesięcznym, ZUS porówna kwoty przychodu osiągnięte przez osobę uprawnioną w kolejnych miesiącach roku rozliczeniowego do dopuszczalnej i granicznej kwoty przychodu obowiązujących w tych miesiącach.
Natomiast rozliczenie w wariancie rocznym – tak jak dotychczas – będzie polegało na porównaniu łącznej kwoty przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym do rocznej dopuszczalnej i granicznej kwoty przychodu (stanowiących 12-krotność miesięcznych kwot dopuszczalnych i granicznych).
Gdy w wyniku rozliczenia (rocznego lub miesięcznego) okaże się, że kwota wypłaconych świadczeń była wyższa od należności wynikającej z rozliczenia – ZUS ustali kwotę nienależnie pobranych świadczeń i będzie dochodził jej zwrotu na zasadach przewidzianych w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli natomiast kwota wypłaconych świadczeń będzie niższa od należności wynikającej z rozliczenia, ZUS dokona wyrównania określonej kwoty świadczenia.
Podobnie jak dotychczas ZUS będzie dokonywał rozliczenia przychodu na podstawie zaświadczenia lub oświadczenia nadesłanego przez świadczeniobiorcę do końca maja. W dokumencie tym osoba uprawniona musi podać swoje zarobki uzyskane od marca poprzedniego roku do końca lutego kolejnego roku.
Podstawa prawna:
- art. 5–6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (DzU nr 120, poz. 1252 ze zm.),
- ustawa z 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (DzU z 2011 r. nr 17, poz. 79),
- komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 16 lutego 2011 r. w sprawie dopuszczalnej kwoty przychodu, granicznej kwoty przychodu oraz rocznej dopuszczalnej kwoty przychodu i rocznej granicznej kwoty przychodu, stosowanych przy zmniejszaniu lub zawieszaniu świadczeń przedemerytalnych oraz zasiłków przedemerytalnych (MP nr 15, poz. 165).