Profesor nie wykonuje pracy w Polsce, dlatego, mimo że pracuje na podstawie umowy o pracę zawartej z polską firmą, nie podlega w Polsce ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Osobę tę należy zgłosić do ubezpieczeń na Ukrainie.
UZASADNIENIE
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia polskimi ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania, pobytu itp. W celu objęcia tymi ubezpieczeniami istotny jest:
• fakt zawarcia z polskim podmiotem stosunku rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych (np. umowy o pracę, umowy zlecenia) oraz
• wykonywanie pracy w ramach umowy na obszarze Polski.
Polskim przepisom o ubezpieczeniach społecznych nie podlegają cudzoziemcy zatrudnieni przez polskie podmioty, gdy miejsce wykonywania ich pracy określono poza granicami Polski. Jeśli miejsce pracy zostało określone za granicą i praca jest tam wykonywana, to cudzoziemiec nie jest pracownikiem zatrudnionym na obszarze Polski.
Profesor zatrudniony na podstawie umowy o pracę nie świadczy pracy w Polsce, lecz pracuje na rzecz polskiej firmy na Ukrainie. Osoba ta nawet nie przyjeżdża do Polski. Elementem zasadniczym, decydującym o tym, czy osoba ma tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi w Polsce, jest natomiast miejsce wykonywania pracy, nawet jeśli do zawarcia umowy doszło w siedzibie pracodawcy na terenie Polski. Oznacza to, że Państwa pracownik nie podlega polskim ubezpieczeniom społecznym, ponieważ nie wykonuje pracy na terytorium naszego kraju.
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi w Polsce. Osoby nieposiadające obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym są ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia:
• jeśli przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się, zgody na pobyt tolerowany lub posiadają status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium,
• jeśli legalnie zamieszkują na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego EOG,
i podlegają w Polsce obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczają się dobrowolnie.
Oznacza to, że Państwa pracownik nie podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce.
Gdyby profesor pracował na terenie Polski, podlegałby ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce. W przypadku gdy cudzoziemiec podlega opodatkowaniu w kraju swojego zamieszkania, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania (czyli nie w Polsce), składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca w Polsce w pełnej wysokości, ponieważ nie ma możliwości odliczenia jej od zaliczki na podatek.
Podatek dochodowy obliczony według skali podatkowej lub stawki liniowej 19% w pierwszej kolejności jest obniżany o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą jest zmniejszany podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Jeżeli składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika - pracodawcę jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące należy obniżyć do wysokości tej zaliczki. Jeżeli jednak podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi przychód ubezpieczonego, zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na ten podatek, składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy obliczać na ogólnych zasadach. Oznacza to, że pracownik - cudzoziemiec podlegający w Polsce ubezpieczeniu zdrowotnemu, który nie podlega tutaj opodatkowaniu, finansuje pełną składkę zdrowotną ze swojego dochodu. Płatnik musi ją potrącić w całości z jego wynagrodzenia za pracę.
Podstawa prawna:
• art. 3, art. 83 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.),
• art. 27b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
• konwencja z 12 stycznia 1993 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (DzU z 2004 r. nr 63, poz. 269).
Izabela Nowacka
specjalista ds. kadr i płac