Eugeniusz G. od 1999 r. prowadził działalność gospodarczą w ramach firmy E. (warsztat elektryczny). Początkowo prowadził ją jako osoba fizyczna, po roku przystąpił do spółki cywilnej PPHU „E.” W ramach tej spółki opłacał składki za siebie oraz za zatrudnionych przez spółkę pracowników. Poza kilkoma przypadkami opóźnień składki były wpłacane na bieżąco, jedynie we wrześniu 1999 r. Eugeniusz G. nie opłacił składek. Mimo to ZUS wystawiał na jego wniosek zaświadczenia o braku zaległości, informując o nieprawidłowościach.
Eugeniusz G. złożył w połowie 2006 r. wniosek o wydanie przez oddział ZUS w G. zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek. Organ rentowy wydał decyzję odmowną, wskazując, że konto płatnika było założone przez Inspektorat ZUS w Ś. i to ta jednostka powinna wystawić stosowne zaświadczenie, czego jednak nie uczyniła.
W efekcie wnioskodawca złożył odwołanie do sądu żądając wydania zaświadczenia.
Rozpatrujący sprawę w I instancji Sąd Okręgowy w G. uwzględnił odwołanie, zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że Eugeniusz G. nie zalegał ze składkami. Apelację złożył ZUS, motywując ją wspomnianymi wyżej zaległościami z września 1999 r.
Rozpoznający sprawę Sąd Apelacyjny w S. powziął jednak wątpliwości co do trybu postępowania przyjętego przed sądem. Przypomnijmy - sprawa dotyczyła nie kwestii składek, ich opłacania czy zaległości, ale wydania przez ZUS zaświadczenia.
W tej sytuacji Sąd Apelacyjny postanowił wyjaśnić, jaka procedura powinna być zastosowana do tego typu spraw - administracyjna czy cywilna.
Postawił więc zagadnienie prawne: czy odmowa wydania przez organ rentowy zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie w przedmiocie zalegania z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powinna nastąpić w drodze postanowienia, zgodnie z art. 219 Kodeksu postępowania administracyjnego, na które służy zażalenie, czy właściwą formą będzie w tym przypadku decyzja, od której przysługuje odwołanie do sądu właściwego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w trybie art. 4779 § 1 i nast. k.p.c.? Przyjęcie pierwszego poglądu oznaczałoby, że do takiego postępowania stosuje się przepisy procedury administracyjnej. Środkiem odwoławczym jest wówczas jedynie zażalenie do organu nadrzędnego, a możliwość wniesienia zażalenia od decyzji ZUS budzi wątpliwości.
Sąd Najwyższy uznał jednak, że w takich sprawach właściwa jest wyłącznie droga sądowa przewidziana w przepisach k.p.c. Artykuł 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wskazujący kategorie spraw ubezpieczeniowych, nie jest wyliczeniem kompletnym, wyczerpującym. W sprawach o zaświadczenie właściwość organu rentowego (ZUS) jest niewątpliwa. Należy więc uznać, że możliwe jest odwołanie do sądu w trybie przewidzianym w przepisach k.p.c. o postępowaniu w sprawach z ubezpieczenia społecznego.
Michał Culepa
specjalista w zakresie prawa pracy