W 2013 r. klubu nie wiążą żadne umowy z zawodnikami, których rozliczenia z ZUS okazały się wadliwe. W praktyce nie ma możliwości rozliczenia zaległych składek inaczej niż poprzez zapłatę ich przez klub. Niektórzy zawodnicy wprost odmówili pokrycia zaległości.
Zaliczka na podatek dochodowy - potrącenie z wynagrodzenia
W opisanej sytuacji organy podatkowe najprawdopodobniej uznają, że klub sportowy – działając jako płatnik – powinien od równowartości zapłaconych zaległych składek na ubezpieczenia społeczne uiścić zaliczkę na podatek dochodowy. W 2013 r. płatnik uregulował zobowiązania zawodników wobec ZUS z własnego majątku. Natomiast w 2010 r. składka ta powinna zostać potrącona z wynagrodzenia zawodnika. W ten sposób nastąpiło wzbogacenie zawodników. Taka interpretacja przepisów jest stosowana zwłaszcza wtedy, gdy płatnik po pokryciu zobowiązania za zawodnika nie dochodzi od niego tej kwoty na drodze cywilnoprawnej.
Zaległa składka nie stanowi dochodu podlegającego opodatkowaniu
Płatnicy – broniąc się przed niekorzystną dla siebie interpretacją przepisów – wskazują, że wartość zaległej składki na ubezpieczenia społeczne (tzw. część pracownicza), którą powinien odprowadzić płatnik, nie stanowi dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Składkę tę pracownik odlicza bowiem od podstawy opodatkowania. Dodatkowo płatnicy odwołują się do celu odprowadzania zaległych składek na ubezpieczenia społeczne. Nie jest nim dokonanie świadczenia na rzecz pracownika, lecz wywiązanie się przez płatnika z obowiązku publicznoprawnego. Organy podatkowe zazwyczaj nie zgadzają się z taką interpretacją przepisów, że skupienie się na obowiązkach płatników wyłącza analizę skutków ich działań w majątku pracownika czy zleceniobiorcy.
Zobacz także: Prawo do obniżonych składek ZUS
Przychód
Obowiązek pokrycia tej części składek przez organizację z własnych środków nie wynika bowiem z żadnego przepisu. Za podstawę prawną swojego stanowiska przedstawiciele fiskusa wskazują art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Z przepisu tego wynika, że przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przepisowi temu podlega dochód uzyskany w wyniku czynności osób trzecich, powodujących u zawodnika zwiększenie aktywów albo zmniejszenie zobowiązań.
Ocena problemowej sytuacji
Przy ocenie sytuacji przedstawionej w pytaniu kluczowe jest to, że klub nie zamierza dochodzić zwrotu kwot składek na ubezpieczenia społeczne zapłaconych za zawodników. Organy podatkowe wskazują, że płatnik, płacąc za zawodnika zaległe składki i nie widząc podstawy do pobrania od niego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, myli dwie sytuacje prawne:
- pobrania w 2010 r. jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne i wpłacenia ich do ZUS w imieniu zawodnika – operacja ta jest finansowana ze środków zawodnika, w związku z tym nie może on osiągnąć dochodu podlegającego podatkowi, oraz
- zapłacenia w 2013 r. przez płatnika z własnych środków zaległych składek na ubezpieczenia społeczne – ponieważ operacja ta nie jest finansowana ze środków zawodnika, osiąga on dochód podlegający opodatkowaniu.
Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace
Przykład
Opis przykładowego sporu o konsekwencje zapłaty z własnych środków zaległych składek społecznych za zawodnika znajdziemy w interpretacji indywidualnej z 28 września 2012 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (sygn. ILPB1/415-903/11/12-S/TW). Wniosek ORD-IN złożyła polska spółka kapitałowa zarządzająca drużyną sportową, która występuje w krajowych i międzynarodowych rozgrywkach piłkarskich. Spółka zatrudniała zawodników na podstawie kontraktów o profesjonalne uprawianie sportu. Na ich podstawie zawodnicy otrzymywali wynagrodzenie podstawowe oraz nagrody za wyniki sportowe. Do tych umów płatnik stosował przepisy dotyczące zlecenia. W latach 1999–2003 spółka ustalała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne zawodników, wyłączając nagrody za wyniki sportowe z podstawy wymiaru składek. Błędnie za podstawę przyjęto jedynie wynagrodzenie podstawowe. Ten sposób wykonywania obowiązków płatnika zakwestionowali kontrolerzy ZUS. W ich ocenie, nagrody za wyniki sportowe wypłacane na podstawie kontraktów zawodniczych zostały niesłusznie wyłączone z podstawy wymiaru składek. W efekcie zaległe składki musiały zostać zapłacone przez spółkę w celu wykonania obowiązków płatnika, pomimo że obowiązek ten obciążał zawodników. Spółka odprowadziła część zaległych składek na ubezpieczenia społeczne za zawodników, z którymi nie wiązał jej już żaden stosunek prawny (kontrakty zawodnicze wygasły lub zostały rozwiązane). Spółka podjęła też decyzję, że nie będzie dochodzić zwrotu kwot składek na ubezpieczenia społeczne w części należnej od zawodników. Jednoczesne wystąpienie:
1) zapłaty przez płatnika ze swoich środków finansowych składek na ubezpieczenia społeczne zawodnika albo byłego zawodnika i
2) zaniechanie przez płatnika dochodzenia zwrotu kwot wpłaconych do ZUS zamiast zawodników
– powoduje, że zawodnicy uzyskują od płatnika zwiększenie majątku odpowiadające wysokości wpłaconych w tej części przez niego składek. Organ podatkowy podkreślił, że do wpłacenia do ZUS składek na ubezpieczenia społeczne w wyniku prawidłowego ich obliczenia zobowiązani są zawodnicy. Uwzględniając przepisy regulujące kwestie naliczania, pobierania i odprowadzania należnych składek na ubezpieczenie społeczne, wykonanie tych czynności spoczywa na płatniku składek. Są to jednak czynności o charakterze technicznym, które nie zmieniają tego, że zobowiązanie ciążyło na zawodnikach.
W sporach tego rodzaju uderza pewien paradoks. Niepobranie składki społecznej np. w 2003 r. spowodowało, że zawodnik zatrudniony na podstawie umowy o pracę albo kontraktu zawodniczego zapłacił za 2003 r. wyższy podatek dochodowy. Wynika to z tego, że nie mógł odliczyć wartości składki od podstawy opodatkowania. Sytuacja ta spowodowała ustalenie zawyżonej podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Załóżmy, że w 2013 r. klub sportowy z własnych środków ureguluje w ZUS zaległą składkę – rzeczywiście to powoduje powstanie dochodu. Niemniej jednak, podatek dochodowy, jaki zawodnik za 2013 r. powinien zapłacić z tego tytułu, odpowiada nadpłaconemu podatkowi za 2003 r. W powołanej w przykładzie interpretacji, na ten paradoks wskazywał płatnik. Organ podatkowy zajął w tej sprawie następujące stanowisko: Ponowne wyliczenie wysokości należnej składki na ubezpieczenia społeczne, w wyniku czego powstała zaległość w ich wpłatach oraz nadpłata w stosunku do zaliczek na podatek dochodowy, nie powoduje, że Spółka jest zwolniona z poboru zaliczki od świadczenia w postaci zaniechania od zawodnika zwrotu zapłaconego za niego świadczenia. Odrębną bowiem sprawą jest właściwe ustalenie kwot należnych zaliczek i ich skorygowanie, odrębną zaś opodatkowanie stawianych do dyspozycji świadczeń, nawet jeżeli kwoty zaliczek w pewnej mierze się kompensują.
W interpretacji przepisów, stosowanej przez organy podatkowe, budzi wątpliwość, czy rzeczywiście płatnik ma możliwość dochodzenia roszczeń od zawodników z tytułu zapłacenia za nich składek ubezpieczeniowych. Przepisy art. 26 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa stanowią, że podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Ustawodawca obciążył więc płatników odpowiedzialnością za tego typu błędy, jak opisane w pytaniu. Jednocześnie art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej stanowi, że podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 i 18 updof – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. Jeżeli przychody z kontraktu zawodniczego uznać za przychody z działalności osobistej, których dotyczy art. 13 updof, to błąd płatnika obciąża go w sposób bezwzględny. Przepisy Ordynacji podatkowej nie obowiązują na obszarze prawa cywilnego. Niemniej jednak pokazują trudności w realizacji roszczeń przeciwko pracownikom albo osobom osiągającym przychody z działalności wykonywanej osobiście.
Polecamy serwis: Składki na ubezpieczenia społeczne
Podstawa prawna:
● ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. poz. 1529)
● ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 21)