Kiedy za osoby powracające z urlopu wychowawczego należy opłacać składki na FP i FGŚP

Zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) przysługuje tylko temu pracodawcy, który udzielił pracownicy urlopu wychowawczego. Oznacza to, że nowy pracodawca, u którego pracownica po powrocie z urlopu wychowawczego została dodatkowo zatrudniona w wymiarze 1/3 etatu, będzie zobowiązany do opłacania za nią składek na FP oraz na FGŚP (pod pozostałymi ustawowymi warunkami). Szczegóły w uzasadnieniu.

Składkę na Fundusz Pracy pracodawca opłaca obowiązkowo za zatrudnionych pracowników, których przychód ze stosunku pracy, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2012 r. 1500 zł, w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy – 80% tej kwoty, tj. 1200 zł). Do ustalania podstawy wymiaru składki na FP (również na FGŚP) nie stosuje się rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek do tzw. 30-krotności.

Henryk P. w sierpniu br. uzyskał z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę wynagrodzenie w kwocie 24 500 zł. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi tylko kwota 17 596,30 zł. Od pozostałej części przychodu pracodawca Henryka P. nie opłaca składek emerytalno-rentowych ze względu na przekroczenie przez pracownika rocznego limitu podstawy wymiaru składek (tzw. 30-krotności). Pracodawca musi jednak opłacić składkę na FP (również na FGŚP) od całej kwoty uzyskanego przez Henryka P. przychodu (czyli od 24 500 zł, bo podstawa wymiaru składek na FP i FGŚP nie podlega ograniczeniu do 30-krotności.

Jeśli wynagrodzenie uzyskane przez pracownika, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższe od minimalnego, pracodawca jest zwolniony z opłacania składki na FP pod warunkiem, że zatrudniona osoba nie uzyskuje u innego płatnika dochodów podlegających oskładkowaniu. Gdyby w sytuacji uzyskiwania przychodów u dwóch (lub więcej) pracodawców zsumowana podstawa wymiaru składek u wszystkich płatników przekroczyła pułap minimalnego wynagrodzenia, składkę na FP musieliby za ubezpieczonego opłacać wszyscy płatnicy (art. 104 ust. 3 i 4 ustawy o promocji zatrudnienia oraz instytucjach rynku pracy, dalej ustawa o promocji zatrudnienia).

Składkę na FGŚP opłacają za swoich pracowników pracodawcy będący przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, którzy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą na terytorium Polski zatrudniają co najmniej jedną osobę (art. 2 ust. 1 ustawy o roszczeniach pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, dalej ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych). Definicja pojęcia „pracownik” jest w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych znacznie szersza niż wynika to z przepisów Kodeksu pracy. Za pracownika uznaje się bowiem nie tylko osobę, która pozostaje w stosunku pracy, ale również m.in. zatrudnioną na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, pod warunkiem że z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).

WAŻNE!

Składki na FGŚP opłaca się nie tylko za pracowników, ale również za osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, jeżeli wynagrodzenie uzyskiwane przez ubezpieczonego stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W pewnych sytuacjach za ubezpieczonego nie należy opłacać składek na FP oraz na FGŚP. Do takich szczególnych sytuacji zalicza się powrót do pracy pracownika przebywającego wcześniej na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub na urlopie wychowawczym. Wówczas zwolnienie z opłacania składek na FP oraz FGŚP przysługuje pracodawcy przez 36 miesięcy kalendarzowych liczonych od pierwszego miesiąca od zakończenia urlopu (art. 104a ustawy o promocji zatrudnienia, art. 9a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych). Prawo do zwolnienia ze składek na FP i FGŚP za osobę powracającą z urlopu macierzyńskiego i wychowawczego przysługuje jednak tylko temu pracodawcy, który tego urlopu udzielił.

Sylwia Ł. (32 lata) była zatrudniona do 20 maja 2012 r. w firmie AGIP i do tego dnia przebywała na urlopie wychowawczym. Od 21 maja 2012 r. została zatrudniona u innego pracodawcy, w firmie BEST, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej miesięczne wynagrodzenie wynosi 1700 zł. Nowy pracodawca jest zobowiązany opłacać za Sylwię Ł. składki na FP i FGŚP, mimo że pracownica powróciła właśnie z urlopu wychowawczego. Nie został jej on jednak udzielony przez obecnego pracodawcę.

Matylda G. (28 lat) jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony do 14 sierpnia 2012 r. Obecnie przebywa na urlopie wychowawczym. Od 15 sierpnia 2012 r. będzie zatrudniona na podstawie umowy o pracę na 1/2 etatu w innej firmie, z miesięcznym wynagrodzeniem 1300 zł. Nowemu pracodawcy nie przysługuje zwolnienie z opłacania składek na FP z tytułu powrotu Matyldy G. z urlopu wychowawczego. Nie ma on jednak obowiązku opłacania tych składek za pracownicę z innego powodu – jej miesięczne wynagrodzenie jest bowiem niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pracodawca jest natomiast zobowiązany do opłacania za Matyldę G. składek na FGŚP.

Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje również temu pracodawcy, który z pracownicą powracającą z urlopu wychowawczego zawrze dodatkową umowę o pracę (np. w niepełnym wymiarze czasu pracy).

Anna S. powróciła z urlopu wychowawczego 30 kwietnia 2012 r. Pracodawca jest zwolniony z opłacania za nią składek na FP i FGŚP w okresie od 1 maja 2012 r. do 30 kwietnia 2015 r. (36 miesięcy kalendarzowych). Jednocześnie, od 1 lipca 2012 r. pracodawca zawarł z Anną S. drugą umowę o pracę, na 1/3 etatu. Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP obejmuje również przychody uzyskiwane z drugiej umowy o pracę.

Z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za osobę powracającą z urlopu macierzyńskiego/wychowawczego jest zwolniony pracodawca, który bezpośrednio po rozwiązaniu umowy o pracę zawartej na czas określony zawiera kolejną umowę o pracę z tym samym pracownikiem.

Barbara P. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony w firmie OMEGA sp. jawna do 31 maja 2012 r. Do tego dnia ubezpieczona przebywała na urlopie wychowawczym. Barbara P. powróciła do pracy 1 czerwca 2012 r. W tym dniu pracodawca zawarł z nią umowę o pracę na pełny etat na czas nieokreślony. Pracodawcy przysługuje więc zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP za tę pracownicę w okresie od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2015 r.

Pracodawcy przysługuje zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP po powrocie pracownicy z urlopu udzielonego z tytułu urodzenia dziecka (lub dzieci) przy jednym porodzie. Oznacza to, że jeśli pracodawca wykorzystał 36-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek w związku z powrotem pracownicy z urlopu macierzyńskiego, to nie będzie mu przysługiwało kolejne zwolnienie po powrocie pracownicy z urlopu wychowawczego udzielonego na to samo dziecko.

Patrycja W. po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego wróciła do pracy 15 stycznia 2009 r. Pracodawca w okresie od 1 lutego 2009 r. do 31 stycznia 2012 r. (36 miesięcy kalendarzowych) korzystał z przysługującego mu zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP. Na wniosek Patrycji W. został jej udzielony urlop wychowawczy na to samo dziecko na okres od 13 lutego do 13 sierpnia 2012 r. Po powrocie pracownicy z urlopu wychowawczego pracodawca będzie musiał opłacać składki na FP i FGŚP za Patrycję W., ponieważ wykorzystał już 36-miesięczny okres zwolnienia w związku z powrotem tej pracownicy z urlopu macierzyńskiego.

W sytuacji gdy pracownica powracająca po urlopie macierzyńskim zostanie zatrudniona przez nowego pracodawcę, który z kolei udzieli jej urlopu wychowawczego na to samo dziecko, będzie on zobowiązany do opłacania za nią składek na FP i FGŚP bez względu na to, czy poprzedni pracodawca wykorzystał w całości 36-miesięczny okres zwolnienia. Takie stanowisko zajmuje ZUS, chociaż jest kontrowersyjne. Wielu ekspertów z zakresu ubezpieczeń społecznych nie zgadza się z taką wykładnią przepisów.

Agnieszka M. wróciła z urlopu macierzyńskiego 23 kwietnia 2012 r. Z datą 7 maja 2012 r. została rozwiązana z upływem terminu jej umowa o pracę z firmą INCOM SA. Od 8 maja 2012 r. Agnieszka M. jest zatrudniona przez nowego pracodawcę – Biuro Doradztwa Podatkowego PLUS na pełny etat. Nowy pracodawca, na wniosek Agnieszki M., udzielił jej urlopu wychowawczego na okres od 21 maja do 20 listopada 2012 r. Mimo że poprzedni pracodawca nie wykorzystał przysługującego mu zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP, nowy pracodawca będzie zobowiązany opłacać składki za Agnieszkę M., gdyż, zdaniem ZUS, nie przysługuje mu prawo do zwolnienia.

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, zamieszczonymi w poradniku „Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ustalania podstawy wymiaru oraz rozliczania i opłacania składek na te ubezpieczenia oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych” (na stronie internetowej www.zus.pl), w sytuacji, gdy z urlopu macierzyńskiego/wychowawczego na to samo dziecko korzystają oboje rodzice, uprawnienie do zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP będzie przysługiwało wyłącznie jednemu pracodawcy. Nabywa je ten pracodawca, który pierwszy udzielił pracownikowi jednego z tych urlopów i nadal zatrudnia tego pracownika.

Katarzyna D. jest zatrudniona w firmie AGAEP sp. z o.o. Wykorzystała 14 tygodni urlopu macierzyńskiego i 27 kwietnia 2012 r. wróciła do pracy. Z pozostałej części urlopu macierzyńskiego korzysta mąż Katarzyny D. jako pracownik – ojciec wychowujący dziecko, zatrudniony w spółce partnerskiej (nie wnioskował o dodatkowy urlop macierzyński). Zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przysługuje w tym przypadku tylko firmie AGAEP sp. z o.o., na okres od 1 maja 2012 r. do 30 kwietnia 2015 r., gdyż ten pracodawca jako pierwszy udzielił urlopu macierzyńskiego.

Podstawa prawna:

• art. 104 i art. 104a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.),
• art. 2 ust. 1, art. 9, art. 9a, art. 10 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121 ze zm.),
• art. 2 Kodeksu pracy.