Jak można zaoszczędzić na składkach przy zbiegu tytułów do ubezpieczeń

Wspólnicy spółek jawnych, komandytowych, partnerskich, a także wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. są do celów ubezpieczeń traktowani jak osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Nie są jednak przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej sdg) – przedsiębiorcą jest spółka, a nie jej wspólnicy.

Podleganie ubezpieczeniom przez wspólników spółek osobowych

Wspólnicy spółek osobowych oraz jednoosobowych spółek z o.o. z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej (czyli członkostwa w spółce) muszą opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne, a także (pod ustawowymi warunkami) na Fundusz Pracy. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (również na FP) jest dla nich – tak jak dla przedsiębiorców – zadeklarowana kwota. Nie może być ona niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). W 2012 r. jest to kwota 2115,60 zł. Z kolei podstawą wymiaru obowiązkowej składki zdrowotnej jest również zadeklarowana kwota – jednak nie mniejsza niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku. W 2012 r. jest to 2828,31 zł.

Wspólnicy spółek osobowych (oraz wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.) nie mają możliwości skorzystania z 2-letniego okresu opłacania niższych składek, który dla początkujących przedsiębiorców jest przewidziany w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

To niekorzystne dla wspólników spółek osobowych (i innych osób prowadzących działalność niebędących przedsiębiorcami) rozwiązanie prawne jest w pewnym stopniu rekompensowane przez inny przepis ustawy systemowej, dotyczący zbiegu tytułów do ubezpieczeń.

Zbieg tytułów z umową zlecenia

Gdy ubezpieczony prowadząc działalność jako wspólnik (spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej, jednoosobowej spółki z o.o. – nie dotyczy to wspólników spółek cywilnych) podejmie się jednocześnie wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, wówczas ma prawo wybrać tytuł, z którego będzie opłacał składki na ubezpieczenia społeczne – czy będzie to nadal pozarolnicza działalność czy umowa zlecenia. Nie ma przy tym znaczenia, w jakiej wysokości uzyska przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej. Jeżeli jako tytuł do ubezpieczeń wskaże zlecenie, wtedy z tytułu działalności będzie opłacać obowiązkowo tylko składkę zdrowotną. Jest to uregulowanie odmienne od tego, które obowiązuje przedsiębiorców. W ich przypadku podstawa wymiaru składek ze zlecenia musi wynosić w danym miesiącu co najmniej tyle, ile minimalna obowiązująca ich podstawa wymiaru składek z działalności gospodarczej.

Korzyści (+)

Osoba prowadząca działalność pozarolniczą, niebędąca przedsiębiorcą, może wskazać jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń zawartą dodatkowo umowę zlecenia bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego z tej umowy.

Składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa z obu tytułów (art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej).

Jan P. od 3 stycznia 2011 r. wykonuje działalność pozarolniczą jako wspólnik spółki partnerskiej. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od minimalnej obowiązującej go podstawy wymiaru składek, czyli od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2012 r. – 2115,60 zł). Opłaca również składkę na Fundusz Pracy. Od 1 kwietnia 2012 r. Jan P. podjął dodatkową pracę na podstawie umowy zlecenia, zawartej na czas nieokreślony. Za wykonanie zlecenia ma otrzymywać miesięcznie kwotę 300 zł brutto, wypłacaną najpóźniej ostatniego dnia miesiąca za ten sam miesiąc.

Od 1 kwietnia z mocy prawa Jan P. nadal podlega ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności. Z tytułu umowy zlecenia płatnik składek będzie opłacał za Jana P. obowiązkową składkę zdrowotną oraz – jeżeli ubezpieczony będzie o to wnioskował – składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jan P. ma jednak prawo od 1 kwietnia 2012 r. zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zadecydować, że składki będą opłacane z umowy zlecenia, a nie – jak dotychczas – z tytułu prowadzenia działalności jako partner w spółce.

Porównanie należności z tytułu obowiązkowych składek przy zbiegu tytułów z działalności pozarolniczej (niegospodarcza) i umowy zlecenia

Aby wspólnik spółki osobowej wykonujący jednocześnie umowę zlecenia mógł podlegać ubezpieczeniom społecznym z tej umowy, powinien zwrócić się do płatnika składek, czyli zleceniodawcy, i wskazać tytuł, z którego chce być objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Zleceniodawca zgłasza go wtedy do ZUS, zgodnie z zasadami podlegania ubezpieczeniom obowiązującym zleceniobiorców (dla których umowa zlecenia stanowi samoistny tytuł do ubezpieczeń). Jednocześnie zleceniobiorca-wspólnik musi dopełnić obowiązków zgłoszeniowych wobec ZUS z tytułu własnej działalności.

Alicja K. jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. Od 1 maja br. będzie dodatkowo wykonywać pracę na umowę zlecenia i chciałaby zmienić tytuł do ubezpieczeń z działalności na zlecenie. W tym celu powinna zgłosić płatnikowi składek (zleceniodawcy), że jako tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym wskazuje umowę zlecenia. Płatnik zgłosi ją wówczas do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 xx, właściwym dla zleceniobiorców, z datą zarejestrowania 1 maja 2012 r. Ponadto od dnia objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym z tytułu umowy zlecenia Alicja K., jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., powinna:

• wyrejestrować się z ubezpieczeń, którymi obowiązkowo była objęta z tytułu działalności pozarolniczej, na formularzu ZUS ZWUA, z datą wyrejestrowania 1 maja 2012 r.,
• zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, na formularzu ZUS ZZA, ponownie z kodem tytułu 05 43 xx, jako datę objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym wskazując 1 maja 2012 r.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 2, art. 13 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 66, ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 82 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444 ze zm.).