Wartość takich nagród będzie przychodem dla nagrodzonych pracowników, który będą Państwo musieli uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz w podstawie opodatkowania. Składki na ZUS oraz podatek dochodowy są publicznoprawnymi należnościami budżetu państwa o charakterze przymusowym i pracownik jako osoba ubezpieczona oraz jako podatnik finansuje je z własnego dochodu. Zakład pracy nie może ponieść tego ciężaru za pracownika. W przeciwnym razie daniny zapłacone przez Państwa będą dla pracownika przychodem podlegającym opodatkowaniu i oskładkowaniu.
UZASADNIENIE
Przychody ze stosunku pracy obejmują wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Przede wszystkim jest to wynagrodzenie (zasadnicze, za godziny nadliczbowe), różnego rodzaju dodatki, nagrody i ekwiwalenty, ale są to również świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika i wartość nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 updof). Zatem definicja pracowniczych przychodów jest bardzo szeroka. Ustawodawca zaliczył do nich nie tylko otrzymane pieniądze, ale i świadczenia, które przybrały postać rzeczy, wykonania usługi bądź udostępnienia rzeczy lub prawa. Oznacza to, że w każdym przypadku, w którym pracownik otrzyma jakąś realną korzyść, uzyskuje przychód ze stosunku pracy. Jeśli przychód ten nie jest zwolniony ze składek i/lub podatku na mocy szczególnych przepisów, pracodawca jako płatnik ma obowiązek uwzględnić wartość świadczenia w podstawie wymiaru składek i/lub podatku.
WAŻNE!
Przychodem ze stosunku pracy jest każda korzyść uzyskana przez pracownika w związku z łączącym go z firmą stosunkiem pracy.
Pracodawcy, którzy chcą dodatkowo wynagrodzić pracownika za jego wkład w pracę i osiągnięcia firmy, często przyznają nagrody o charakterze rzeczowym bądź pieniężnym. Źródłem takiego przychodu jest stosunek pracy, ponieważ gdyby osoba nie była związana z firmą umową o pracę, nie otrzymałaby takiej gratyfikacji. Wśród zwolnień stanowiących wyjątek od reguły powszechności opodatkowania nie ma jednak nagród dla pracowników najlepiej wykonujących pracę. Nie ma ich również na liście przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych.
To zakład pracy ma obowiązek jako płatnik obliczać i pobierać w ciągu roku składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika i przekazywać je na rachunek ZUS. Musi również pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osób, którym wypłaca przychody ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego (art. 31 updof). Do obowiązków płatnika należy obliczenie i pobranie od podatnika podatku oraz wpłacenie go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Przed pobraniem składek i zaliczki na podatek od nagrody rzeczowej, pracodawca musi wycenić jej wartość. Inaczej wycenia wartość, jeśli chodzi o podstawę wymiaru składek, a inaczej do celów ustalenia podstawy opodatkowania.
Wartość pieniężną świadczeń w naturze do celów składkowych należy ustalać w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku:
- jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy — według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy,
- jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę — według cen ich zakupu.
Wycena wartości nagrody, jaką trzeba uwzględnić w podstawie opodatkowania, również zależy od tego, co jest przedmiotem nieodpłatnego świadczenia. Jeśli są to zakupione usługi, to ich wartość należy ustalać według ceny zakupu. Jeśli nagroda wchodziłaby w zakres działalności gospodarczej pracodawcy — jej wartość należałoby ustalać według cen stosowanych wobec innych odbiorców (art. 11 updof). Zatem zasady wyceny świadczeń rzeczowych na potrzeby podatkowe są podobne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru składek; przy czym nie należy odnosić się do zapisów w przepisach wynagrodzeniowych.
PRZYKŁAD
Wynagrodzenie pracownika wynosi 5000 zł. W styczniu 2011 r., oprócz pensji, otrzymał nagrodę za szczególne wyniki w pracy w postaci zegarka o wartości zakupu 600 zł (według faktury VAT). W wewnętrznych przepisach firmy o wynagradzaniu nie określono ekwiwalentu pieniężnego w zamian tego świadczenia. W związku z tym wartość świadczenia — zarówno do celów składkowych, jak i podatkowych — to kwota zakupu wynikająca z faktury, łącznie z podatkiem VAT. Wynagrodzenie pracownika za styczeń 2011 r. powinno zostać rozliczone następująco (przy założeniu, że pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu, tj. 111,25 zł oraz złożył pracodawcy PIT-2):
@RY1@i65/2011/002/i65.2011.002.000.0067.001.jpg@RY2@
Wynagrodzenie pracownika „do wypłaty” jest niższe niż zwykle, bo dodatkowo zostały z niego potrącone składki i podatek od wartości świadczenia rzeczowego.
W relacji pracodawca — pracownik ten drugi jest osobą finansującą część składek i podatnikiem. Pracodawca pełni w tym przypadku rolę płatnika składek oraz podatku. Daniny te pobiera z przychodu/dochodu ze stosunku pracy uzyskanego przez pracownika i w jego imieniu odprowadza do ZUS oraz urzędu skarbowego.
Zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są uregulowane ustawowo. Pracownik finansuje połowę składki na ubezpieczenie emerytalne, część składki na ubezpieczenia rentowe oraz całe składki na ubezpieczenia chorobowe i zdrowotne. Pracodawca nie może więc ponosić za pracownika obowiązkowych należności do budżetu państwa.
Z kolei podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Również w tym przypadku osobą finansującą podatek — podatnikiem jest pracownik, który uzyskał przychód, a nie pracodawca. Pracodawca jest płatnikiem podatku.
Można więc powiedzieć, że zaliczka na podatek wraz ze składkami ubezpieczeniowymi stanowi część wynagrodzenia pracownika, choć fizycznie pracownik jej nie otrzymuje. Pracodawca przekazując je na rzecz Skarbu Państwa w tej części zostaje zwolniony z długu wobec pracownika.
Gdyby pracodawca z własnych środków opłacił składki i podatek za pracownika, po stronie pracownika powstałby przychód ze stosunku pracy. Przychód ten należałoby wliczyć do podstawy wymiaru składek oraz opodatkowania pracownika za miesiąc, w którym pracodawca opłaciłby te daniny w imieniu pracownika.
Podstawa prawna
- art. 11 ust. 2a, art. 12 ust. 1, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.),
- art. 4 pkt 9, art. 16, art. 18 ust. 1, art. 46 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 84, art. 85 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- § 1, § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),
- § 6-7 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.).