W związku z ustaniem warunków do preferencyjnego opłacania składek ma Pan obowiązek nie tylko opłacania i rozliczania składki od wyższej podstawy wymiaru, ale również wyrejestrowania się z ubezpieczeń z kodem 05 70 xx i ponownego zgłoszenia do tych ubezpieczeń z kodem 05 10 xx.
UZASADNIENIE
Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej podstawy wymiaru, nie niższej jednak niż równowartość 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. w 2010 r. od kwoty nie niższej niż 1887,60 zł miesięcznie (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). Jednak osoby, które dopiero rozpoczynają wykonywać działalność gospodarczą, mogą za pierwsze 24 miesiące opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2010 r. nie niższej niż 395,10 zł miesięcznie (art. 18a ust. 1 ustawy systemowej). Uprawnienie do opłacania składek od preferencyjnej podstawy przysługuje osobie, która równocześnie:
- nie prowadzi już i w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziła pozarolniczej działalności,
- nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej (art. 18a ust. 2 ustawy systemowej).
Prawo do opłacania niższych składek ustaje po upływie 24 pełnych miesięcy kalendarzowych od rozpoczęcia wykonywania działalności albo przed upływem tego okresu – jeśli dana osoba rozpocznie wykonywanie tej działalności na rzecz byłego pracodawcy.
Przedsiębiorca, który nie jest uprawniony do opłacania składek od preferencyjnej podstawy wymiaru, powinien zostać zgłoszony do ZUS z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 xx, natomiast przedsiębiorca uprawniony do takiej ulgi – z kodem 05 70 xx.
Przy każdej zmianie danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń (na ZUS ZUA lub ZUS ZZA), takich jak: rodzaj ubezpieczeń, termin ich powstania czy tytuł ubezpieczenia konieczne jest zgłoszenie tej zmiany przez wyrejestrowanie danej osoby z ubezpieczeń i powtórne jej zgłoszenie do ubezpieczeń (art. 36 ust. 14 ustawy systemowej).
Ponieważ utrata prawa do opłacania niższych składek pociąga za sobą zmianę tytułu do ubezpieczeń, przedsiębiorca musi zostać wyrejestrowany z ubezpieczeń z kodem tytułu 05 70 xx, a następnie zgłoszony do ubezpieczeń z kodem tytułu 05 10 xx od:
- pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 24 miesięcy kalendarzowych korzystania z tej ulgi lub
- dnia, w którym rozpoczął wykonywanie działalności na rzecz byłego pracodawcy.
Jeżeli wyrejestrowanie i ponowne zgłoszenie następuje w trakcie miesiąca, przedsiębiorca powinien składki należne za ten miesiąc na swoje ubezpieczenia rozliczyć w dwóch deklaracjach (albo w raportach – jeśli rozlicza składki także za inne osoby) odpowiednio z zakresu numeracji od 1 do 39 (z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 xx) oraz z zakresu od 40 do 49 (z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 xx). W deklaracjach lub w raportach powinien rozliczyć składki na ubezpieczenia społeczne od proporcjonalnie obniżonych podstaw wymiaru za daną część miesiąca. To samo dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Słowniczek:
05 10 – Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, oraz osoba prowadząca niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
05 70 – Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD
Przedsiębiorca korzystał z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym, że w ramach tej działalności podjął współpracę z byłym pracodawcą, u którego wykonywał czynności będące przedmiotem działalności w ramach stosunku pracy w 2009 r., utracił od 19 listopada 2010 r. prawo do opłacania składek na preferencyjnych zasadach. Rozliczając składki należne za listopad przedsiębiorca powinien sporządzić dwie deklaracje rozliczeniowe:
● w pierwszej deklaracji oznaczonej kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 musi rozliczyć składki za okres od 1 do 18 listopada.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w tej deklaracji jest kwota 237,06 zł, ustalona jako 18/30 z równowartości 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj.:
(395,10 zł : 30 dni września) x 18 dni korzystania z ulgi.
Podstawą wymiaru do naliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne w tej deklaracji jest natomiast kwota 1555,48 zł, ustalona jako 18/30 kwoty stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2009 r. włącznie z wypłatami z zysku, tj.:
(2592,46 zł : 30 dni) x 18;
● w drugiej deklaracji oznaczonej kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 musi rozliczyć składki za okres od 19 do 30 listopada.
Podstawą wymiaru do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne w tej deklaracji jest kwota 755,04 zł, ustalona jako 12/30 kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj.: (1887,60 zł : 30 dni września) x 12 dni września, w których ulga już nie przysługuje.
Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w tej deklaracji będzie natomiast kwota 1036,98 zł, ustalona jako 12/30 kwoty stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2009 r. włącznie z wypłatami z zysku, tj.:
(2592,46 zł : 30 dni) x 12.
Podstawa prawna
- art. 18 ust. 8, art. 18a, art. 36 ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444).