Objęcie środków na rachunku PPK małżeńską wspólnością majątkową nie oznacza, że małżonek może wycofać środki z rachunku uczestnika. Wspólny rachunek PPK można utworzyć tylko w celu wypłaty świadczenia małżeńskiego – dla małżonków, którzy oboje ukończyli 60. rok życia i oszczędzają w PPK w tej samej instytucji finansowej.
- Przekazanie środków małżonkowi uczestnika
- Wypłata w formie świadczenia małżeńskiego
- Dyspozycje dotyczące rachunku małżeńskiego
W przypadku, gdy uczestnik PPK jest w związku małżeńskim, środki gromadzone przez niego na rachunku PPK mogą stanowić przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. To, czy w danym przypadku tak jest i w jakim zakresie, ustala się zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Uczestnik PPK, przed zawarciem małżeństwa, przez rok oszczędzał w PPK. Później ożenił się i od tego czasu pomiędzy nim i jego żoną istnieje wspólność ustawowa. Wspólnością tą są jednak objęte tylko środki w PPK zgromadzone w czasie trwania małżeństwa. Środki zgromadzone przez uczestnika PPK przed zawarciem małżeństwa należą do jego majątku osobistego.
Objęcie środków na rachunku PPK wspólnością majątkową nie oznacza, że małżonek uczestnika PPK ma np. prawo wycofać te środki.
Przekazanie środków małżonkowi uczestnika
W ustawie o PPK określone zostały uprawnienia byłego małżonka uczestnika PPK w przypadku rozwodu albo śmierci uczestnika. Jeżeli uczestnik PPK rozwiódł się albo jego małżeństwo zostało unieważnione, były małżonek uczestnika otrzymuje środki przypadające tej osobie w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków.
Przepisy ustawy o PPK dotyczące podziału środków w przypadku rozwodu stosuje się odpowiednio w razie ustania wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa uczestnika PPK albo umownego wyłączenia lub ograniczenia wspólności ustawowej między uczestnikiem PPK a jego małżonkiem. Poza tymi sytuacjami, małżonek uczestnika PPK nie może w czasie trwania małżeństwa otrzymać zwrotu ani wypłaty transferowej środków zgromadzonych w PPK uczestnika.
Środki zgromadzone na rachunku PPK uczestniczki są objęte wspólnością ustawową, w związku z czym jej mąż chce przetransferować połowę tych środków na swój rachunek PPK. Nie jest to dopuszczalne. Gdyby jednak małżonkowie zdecydowali się np. na umowne wyłączenie wspólności ustawowej, to każde z nich otrzymałoby środki przypadające tej osobie w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków.
Jeżeli uczestnik PPK w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa przekaże połowę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK małżonkowi zmarłego uczestnika – w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. To, do kogo trafią pozostałe środki z rachunku zmarłego uczestnika, zależy m.in. od tego, czy uczestnik wskazał instytucji finansowej osobę uprawnioną do tych środków po jego śmierci, a jeśli nie – kto jest jego spadkobiercą.
Załóżmy, że całość środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika PPK była przedmiotem wspólności ustawowej. Uczestnik nie wskazał instytucji finansowej osób uprawnionych do środków z rachunku PPK po jego śmierci, a spadkobiercami uczestnika są jego żona i dzieci. W takim przypadku żona zmarłego uczestniku otrzyma połowę środków z tego rachunku PPK – po przedstawieniu instytucji finansowej odpisu aktu zgonu uczestnika, aktu małżeństwa oraz oświadczenia (w postaci papierowej) o stosunkach majątkowych, które istniały między nią a zmarłym uczestnikiem PPK. Natomiast dla otrzymania pozostałych środków z rachunku PPK zmarłego uczestnika przez jego żonę i dzieci konieczne będzie m.in. przedłożenie instytucji finansowej odpisu prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez zmarłego uczestnika PPK lub prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku.
Wypłata w formie świadczenia małżeńskiego
Uczestnik PPK, po osiągnięciu 60. roku życia, może złożyć instytucji finansowej wniosek o wypłatę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy jego małżonek też już osiągnął 60. rok życia, oboje małżonkowie mają zawarte umowy o prowadzenie PPK z tą samą instytucją finansową i wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty w tej formie. Po spełnieniu tych przesłanek, instytucja finansowa otwiera wspólny rachunek PPK dla małżonków.
Należy pamiętać, że świadczenie małżeńskie jest wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach – małżonkowie nie mogą wskazać mniejszej liczby rat.
Uczestniczka PPK, po osiągnięciu 60. roku, rozpoczęła ratalną wypłatę środków ze swojego rachunku PPK. Jej mąż także ma już 60 lat i oszczędza w PPK, ale nie rozpoczął jeszcze wypłaty. Małżonkowie mają rachunki PPK w tej samej instytucji finansowej. Jeżeli zechcą, będą mogli skorzystać z wypłaty środków pochodzących z ich indywidualnych rachunków PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Spowoduje to wstrzymanie – trwającej obecnie – wypłaty środków z indywidualnego rachunku PPK żony.
Dyspozycje dotyczące rachunku małżeńskiego
Zasady składania przez małżonków zleceń/dyspozycji do rachunku małżeńskiego są uzależnione od istniejącego między nimi małżeńskiego ustroju majątkowego.
Przykładowo, jeżeli środki zgromadzone w PPK przez małżonków są objęte wspólnością ustawową, małżonkowie są uprawnieni do składania zleceń/dyspozycji do rachunku małżeńskiego jak do rachunku indywidualnego, co oznacza, że każdy z małżonków jest uprawniony do samodzielnego wykonywania uprawnień w stosunku do instytucji finansowej. W takim przypadku złożenie dyspozycji przez jednego z małżonków nie wymaga potwierdzenia przez drugiego z nich.
W odniesieniu do rachunku małżeńskiego, małżonkowie mogą składać np. dyspozycje: wypłaty z tytułu poważnego zachorowania, wypłaty transferowej przychodzącej z innego rachunku PPK jednego z małżonków, wypłaty transferowej przychodzącej z rachunku PPK osoby trzeciej, gdzie jeden z małżonków został wskazany jako osoba uprawniona czy dyspozycję ustanowienia osób uprawnionych.
Po śmierci jednego z małżonków świadczenie małżeńskie jest wypłacane drugiemu z nich w dotychczasowej wysokości, do wyczerpania środków zapisanych na rachunku małżeńskim. Dopiero po śmierci drugiego z małżonków środki zapisane na rachunku małżeńskim trafią do wskazanych instytucji finansowej osób uprawnionych lub do spadkobierców.
Więcej na temat PPK na www.mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj: https://www.mojeppk.pl/szkolenia.htm.