Wysokość emerytur i dodatków w 2017 roku

Od 1 marca 2017 r. ZUS zwaloryzował świadczenia emerytalne i rentowe. Większość emerytów i rencistów może liczyć na co najmniej 10-złotową podwyżkę. Najwięcej zyskały osoby uprawnione do minimalnych świadczeń, które wzrosną znacznie bardziej, niż wynika to z ogólnych zasad tegorocznej waloryzacji.

Od 1 marca 2017 r. ZUS zwaloryzował wypłacane świadczenia emerytalno-rentowe. W tym roku waloryzacja ma inny charakter niż w latach ubiegłych. Co do zasady emerytury i renty są podwyższane wskaźnikiem waloryzacji, ale nie mniej niż o określoną przepisami gwarantowaną kwotę.

Waloryzacja wskaźnikiem, ale z gwarancją minimalnej kwoty

Zasady waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych w 2017 r. zostały uregulowane przede wszystkim w ustawie z 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z jej przepisami waloryzacja od 1 marca 2017 r. ma charakter procentowo-kwotowy. Oznacza to, że emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinne, emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne oraz świadczenia i zasiłki przedemerytalne podlegają podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacji nie mniej niż o kwotę 10 zł. Niższa gwarantowana podwyżka dotyczy rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz emerytur częściowych. Świadczenia te są podwyższane wskaźnikiem waloryzacji, nie mniej niż odpowiednio o 7,5 zł oraz 5 zł.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 - praktyczny komentarz z przykładami

Procentowo-kwotowy charakter tegorocznej waloryzacji nie dotyczy jednak emerytur, które nie są objęte gwarancją ich podniesienia do kwoty najniższego świadczenia. Takie emerytury podlegają podwyższeniu wyłącznie wskaźnikiem waloryzacji.

Pozostałe zasady tegorocznej waloryzacji wynikają z ogólnych przepisów zamieszczonych w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i są analogiczne ja w ubiegłych latach. Oznacza to, że ZUS waloryzuje od 1 marca 2017 r. wyłącznie te świadczenia, do których prawo powstało najpóźniej 28 lutego 2017 r., niezależnie od tego, czy zostały przyznane z urzędu przed 1 marca 2017 r., czy też na wniosek zgłoszony przed tym dniem. Oznacza to, że na tegoroczną podwyżkę nie mogą liczyć osoby, które z wnioskiem o emeryturę lub rentę wystąpiły po 28 lutego br. (choćby wymagane warunki spełniły przed 1 marca 2017 r.) lub zgłosiły wniosek wprawdzie jeszcze w lutym, ale ostatni z wymaganych warunków spełniły 1 marca br. bądź spełnią później.

Anna G. ukończyła 24 lutego 2017 r. powszechny wiek emerytalny. Dwa dni później zgłosiła wniosek o emeryturę. ZUS przyznał jej to świadczenie od 24 lutego 2017 r. i waloryzuje je od 1 marca 2017 r. Gdyby wniosek ten został zgłoszony po 28 lutego 2017 r., świadczenie nie podlegałoby tegorocznej waloryzacji.

W każdym przypadku jest waloryzowana kwota świadczenia przysługująca 28 lutego 2017 r. w wysokości ustalonej przed dokonaniem potrąceń i egzekucji oraz zmniejszenia w związku z osiąganiem przychodu (w przypadku emerytur i rent – przekraczającego 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a w przypadku zasiłków i świadczeń przedemerytalnych – 25% średniej płacy).

Ponadto ZUS waloryzuje od 1 marca 2017 r. wyłącznie wypłacane świadczenia. Waloryzacja świadczeń, których wypłata w marcu br. jest wstrzymana (np. z powodu kontynuowania stosunku pracy czy w związku z osiąganiem zbyt wysokiego przychodu), nastąpi z chwilą podjęcia ich wypłaty.

Andrzej G. od 2 lat jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (ostatnio w kwocie 1450,40 zł). Niedawno podjął zatrudnienie na 1/2 etatu, a uzyskiwany przychód skutkuje comiesięcznym maksymalnym zmniejszeniem wypłacanego świadczenia – do kwoty 1028,08 zł. Mimo to ZUS zwaloryzuje od 1 marca 2017 r. pełną wysokość renty, tj. 1450,40 zł.

Krystyna K. od marca 2015 r. jest uprawniona do emerytury. ZUS zawiesił jednak od razu prawo do tego świadczenia w związku z kontynuowaniem stosunku pracy nawiązanego jeszcze przed przejściem na emeryturę. Ubezpieczona zamierza zakończyć zatrudnienie dopiero z końcem grudnia 2017 r. i ubiegać się o podjęcie wypłaty świadczenia od 1 stycznia 2018 r. W związku z tym, że w marcu 2017 r. emerytura będzie zawieszona, ZUS zwaloryzuje świadczenie dopiero wraz z podjęciem jej wypłaty.

Polecamy serwis: Urlop macierzyński

Niski wskaźnik waloryzacji

Wysokość wskaźnika waloryzacji w 2017 r. (tak jak i w poprzednich latach) jest uzależniona od dwóch głównych czynników. Pierwszy z nich to poziom inflacji w poprzednim roku kalendarzowym (tj. średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem lub dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów – w zależności od tego, który z nich jest wyższy). Drugi czynnik to realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Wskaźnik waloryzacji musi uwzględniać przynajmniej 20% tego wzrostu. Rada Dialogu Społecznego nie ustaliła zwiększenia wskaźnika na 2017 r. ponad to minimum, w związku z czym Rada Ministrów zdecydowała o zwiększeniu wskaźnika na minimalnym poziomie 20% realnego wzrostu płac.

Zgodnie z danymi podanymi przez GUS średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w 2016 r. w stosunku do 2015 r. był ujemny (wyniósł 99,6%), ale i tak okazał się wyższy od wskaźnika wzrostu cen ogółem (99,4%). Z kolei podane przez GUS przeciętne wynagrodzenie w 2016 r. wzrosło w stosunku do 2015 r. o 4,2%. W związku z tym wskaźnik waloryzacji świadczeń emerytalno- -rentowych od 1 marca 2017 r. wynosi 100,44%.

Przyjęcie w 2017 r. zasady procentowej waloryzacji z gwarantowaną minimalną jej kwotą na poziomie 10 zł spowoduje, że na wyższą podwyżkę niż ta, która wynikałaby z ogólnie obowiązujących regulacji (tj. podwyższenia wyłącznie wskaźnikiem waloryzacji), mogą liczyć osoby pobierające emerytury w kwocie poniżej 2489,05 zł miesięcznie.

Maria P. pobiera emeryturę, której wysokość na koniec lutego 2017 r. wynosi 1630 zł. Podwyższając jej świadczenie od 1 marca 2017 r., ZUS najpierw sprawdzi, ile wyniosłaby podwyżka przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji. W wyniku pomnożenia kwoty świadczenia przez ten wskaźnik otrzyma kwotę 1637,17 zł (1630 zł x 100,44%). W związku z tym, że uzyskana kwota podwyżki będzie niższa od 10 zł, świadczenie zostanie podwyższone od 1 marca 2017 r. o tę gwarantowaną kwotę. Emerytura po waloryzacji wyniesie więc 1640 zł (1630 zł + 10 zł).

Barbara J. pobiera emeryturę ustaloną według nowych zasad, której wysokość wynosi na koniec lutego 2017 r. 530,20 zł. Uprawniona nie udowodniła wymaganego stażu składkowego i nieskładkowego, w związku z czym przysługujące jej świadczenie nie zostało podwyższone do kwoty najniższej emerytury. Od 1 marca 2017 r. ZUS podwyższy jej świadczenie wskaźnikiem waloryzacji. W ten sposób emerytura zostanie podwyższona o 2,53 zł do kwoty 532,53 zł (530,20 zł x 100,44%).

Joanna D. pobiera emeryturę, której wysokość ustalona na koniec lutego 2017 r. wynosi 2810 zł. Dokonując waloryzacji świadczenia od 1 marca 2017 r., ZUS podwyższy je wskaźnikiem waloryzacji 100,44%. Podwyżka świadczenia wyniesie dzięki temu 12,36 zł, a więc będzie wyższa od gwarantowanej kwoty 10 zł. W wyniku waloryzacji emerytura Joanny D. wyniesie zatem 2822,36 zł.

Marek K. jest uprawniony do emerytury częściowej, której wysokość ustalona na koniec lutego 2017 r. wynosi 950,50 zł. Podwyższając to świadczenie od 1 marca 2017 r., ZUS najpierw sprawdzi, ile wyniosłaby podwyżka przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji. W wyniku pomnożenia kwoty świadczenia przez ten wskaźnik otrzyma kwotę 954,68 zł (950,50 zł x 100,44%). W związku z tym, że uzyskana kwota podwyżki (4,18 zł) będzie niższa od 5 zł, świadczenie zostanie podwyższone od 1 marca 2017 r. o tę gwarantowaną kwotę. Emerytura częściowa po waloryzacji wyniesie więc 955,50 zł (950,50 zł + 5 zł).

Waloryzacja innych świadczeń, dodatków i kwot zmniejszeń

Od 1 marca 2017 r. podwyższeniu uległy również różnego rodzaju dodatki do świadczeń. Dotychczasowe ich kwoty zostały pomnożone wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 100,44%, a więc bez zastosowania gwarantowanej kwoty waloryzacji.

Ponadto w wyniku waloryzacji od 1 marca 2017 r. wyższe są również kwoty:

● nowo przyznawanego świadczenia przedemerytalnego (1040 zł),

● rent inwalidów wojennych i wojskowych oraz rent rodzinnych po inwalidach wojennych i wojskowych, które w ramach tegorocznej waloryzacji podlegają podwyższeniu poprzez obliczenie ich od nowej podstawy wymiaru wynoszącej 2439,79 zł, według stawek procentowych określonych w ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

Od 1 marca 2017 r. wskaźnikiem waloryzacji 100,44% zostały również podwyższone kwoty maksymalnego zmniejszenia emerytury i renty w przypadku osiągania przychodu przekraczającego 70% przeciętnego wynagrodzenia, nie wyższego niż 130% tego wynagrodzenia. Kwoty te wynoszą obecnie:

● 565,53 zł – dla emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

● 424,18 zł – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

● 480,73 zł – dla renty rodzinnej, do której jest uprawniona jedna osoba.

Od 1 marca 2017 r. wzrosła też gwarantowana kwota świadczenia i zasiłku przedemerytalnego zmniejszanego wskutek osiągania przychodu przekraczającego 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a nie wyższego od 70% przeciętnej płacy. Wynosi ona obecnie 520 zł.

Kwoty dodatków i świadczeń od 1 marca 2017 r.

Najniższe świadczenia mocno w górę

Obowiązujące przepisy emerytalne przewidują, że obliczona emerytura lub renta nie może być niższa od pewnej minimalnej gwarantowanej kwoty. W przypadku gdy z wyliczeń wysokość świadczenia wychodzi niższa od tej kwoty, ZUS podwyższa tę wysokość do kwoty minimalnej emerytury lub renty. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba uprawniona nie udowodniła wymaganego stażu ubezpieczeniowego (25 lat dla mężczyzn, a dla kobiet – w zależności od roku urodzenia – obecnie od 20 do 25 lat, a od 1 października 2017 r. – 20 lat). ZUS nie podwyższa takiej osobie emerytury do minimalnej gwarantowanej kwoty, ale ustala ją w wysokości faktycznie wyliczonej. Nie podlega również podwyższeniu do najniższego świadczenia emerytura przyznana na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej dla osoby urodzonej przed 1 stycznia 1949 r., która nie udowodniła stażu składkowego i nieskładkowego w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, ale posiada minimalny staż wynoszący odpowiednio 15 i 20 lat. Gwarancją najniższego świadczenia nie jest również objęta emerytura częściowa przysługująca osobom, które mają długi staż ubezpieczeniowy i ukończyły obniżony wiek emerytalny.

Kwoty najniższych świadczeń wzrastały dotychczas o tyle, ile gwarantowały zasady waloryzacji w kolejnych latach kalendarzowych. W zależności od tego, jaki charakter miała waloryzacja w danym roku – wzrost uwzględniał wyłącznie wskaźnik waloryzacji w tym roku lub świadczenia były podwyższane o odpowiednią kwotę waloryzacji.

Od 1 marca 2017 r. na mocy wspomnianej nowelizacji ustawy emerytalnej z 2 grudnia 2016 r. kwoty najniższych świadczeń wzrosły niezależnie od ogólnych zasad tegorocznej waloryzacji, w tym niezależnie od wskaźnika waloryzacji, jaki jest stosowany do jej przeprowadzenia. I tak:

● najniższa emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renta rodzinna wzrosły do kwoty 1000 zł,

● najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wzrosła do kwoty 750 zł.

Podwyżka najniższych rent „z ogólnego stanu zdrowia” spowodowała również podwyższenie:

● najniższych rent z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową do 120% kwot najniższych rent „z ogólnego stanu zdrowia”, tj. do kwoty 1200 zł w przypadku rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i rent rodzinnych oraz do kwoty 900 zł – w przypadku rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

● ryczałtowych kwot rent z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (do wskazanych wyżej kwot najniższych rent wypadkowych),

● rent socjalnych – do 84% nowej kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, tj. do 840 zł.

Bogdan B. pobiera emeryturę w minimalnej wysokości (od 1 marca 2016 r. – w kwocie 882,56 zł). Od 1 marca 2017 r. jego emerytura podlega podwyższeniu do nowej kwoty najniższej emerytury – 1000 zł.

Anna T. pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w wysokości najniższego świadczenia (obecnie 676,75 zł). Od 1 marca 2017 r. ZUS podniesie rentę do nowej kwoty najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy obowiązującej od 1 marca 2017 r., tj. do 750 zł.

Kwoty najniższych świadczeń od 1 marca 2017 r.

Podstawa prawna:

● art. 1, art. 5–6 ustawy z 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2017 r. poz. 2

● art. 85 oraz art. 88–94 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 887; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 38

● komunikat Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 lutego 2017 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2017 r. – M.P. z 2017 r. poz. 187.

Zobacz: Kalkulatory