Jeżeli Państwa pracownica utraciła możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury oraz nie spełnia warunków do nabycia prawa do emerytury pomostowej, przysługuje jej prawo do rekompensaty. Szczegóły w uzasadnieniu.
Rekompensata, która będzie przysługiwać Państwa pracownicy, jest formą odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (art. 2 ust. 5 ustawy o emeryturach pomostowych). Osoba uprawniona do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, składając wniosek o tę emeryturę, może zaznaczyć we wniosku, że jednocześnie ubiega się o rekompensatę.
Rekompensata przysługuje osobie ubezpieczonej urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnięty do 31 grudnia 2008 r.
Rekompensata nie zostanie ustalona dla osób, którym już ustalono prawo do wcześniejszej emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lub ustalono prawo do emerytury pomostowej (art. 16 i 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).
PRZYKŁAD
W kwietniu 2012 r. wniosek o emeryturę i rekompensatę zgłosiła ubezpieczona urodzona 10 maja 1952 r. Zainteresowana pobiera od 2007 r. wcześniejszą emeryturę pracowniczą w związku z ukończeniem 55 lat i udokumentowaniem 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Do wniosku o emeryturę dołączyła dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez 16 lat. ZUS przyzna jej emeryturę według nowych zasad z chwilą ukończenia 60 lat, natomiast odmówi przyznania rekompensaty z uwagi na to, że ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury.
Rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego i łącznie z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększy podstawę obliczenia emerytury i będzie wykazana w decyzji ustalającej wysokość emerytury (art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).
Ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego (art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych). Do wniosku o emeryturę oraz o rekompensatę zainteresowana osoba powinna dołączyć:
- świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej,
- decyzję Komisji ds. Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, potwierdzającą okres i rodzaj tej działalności – jeśli wykonywała własną działalność twórczą lub artystyczną.
Wniosek o rekompensatę może złożyć także członek rodziny, który ubiega się o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym (art. 18 ustawy o emeryturach pomostowych).
Przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą zostać uwzględnione jedynie te okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. W związku z tym nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej np. na 1/2 czy 3/4 etatu. Ponadto praca musi być wykonywana stale, tzn. że powinna być wykonywana codziennie.
WAŻNE!
Do 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wlicza się jedynie okresy, w których ubezpieczony wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, stosownie do danego stanowiska.
PRZYKŁAD
W kwietniu 2012 r. wniosek o emeryturę oraz o rekompensatę złożyła 60-letnia kobieta. Wraz z wnioskiem złożyła świadectwa potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez 16 lat, z czego przez 12 lat w pełnym wymiarze czasu pracy, a przez 4 lata na 3/4 etatu. ZUS przyzna prawo do emerytury według nowych zasad. Odmówi natomiast przyznania prawa do rekompensaty z uwagi na nieposiadanie 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Przy ustalaniu wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów:
- niezdolności do pracy, za które zostało wypłacone wynagrodzenie, zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne,
- niewykonywania pracy, za które – na podstawie Karty Nauczyciela – nauczycielowi wypłacono wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- urlopu dla poratowania zdrowia,
- pozostawania w stanie nieczynnym,
- przebywania na urlopie udzielonym w celu dalszego kształcenia,
- służby wojskowej,
- przebywania na urlopie wychowawczym,
- korzystania z urlopu bezpłatnego.
PRZYKŁAD
Anna P. 10 maja br. zgłosiła wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą. W kwietniu 2012 r. ukończyła 60 lat. Zainteresowana wcześniej nie pobierała ani nie miała ustalonego żadnego świadczenia emerytalnego. Do wniosku dołączyła dokumenty potwierdzające 17-letni okres pracy w charakterze nauczyciela. W czasie tych 17 lat przez rok i 2 miesiące przebywała na urlopie bezpłatnym oraz przez rok korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia. ZUS przyznał emeryturę, natomiast odmówił przyznania rekompensaty, ponieważ po wyłączeniu 2 lat i 2 miesięcy (urlopu bezpłatnego i dla poratowania zdrowia) z okresu pracy nauczycielskiej ubezpieczona nie legitymuje się 15-letnim okresem pracy o szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze zajęć.
Wysokość rekompensaty jest uzależniona m.in. od:
- udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych wymienionych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS,
- długości okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- obniżonego wieku emerytalnego określonego dla danego rodzaju pracy,
- wieku osoby ubiegającej się o rekompensatę, ukończonego na 31 grudnia 2008 r.
Składając wniosek o emeryturę według nowych zasad i o rekompensatę, w pierwszym punkcie części II wniosku o emeryturę formularza ZUS Rp-1E, wnioskodawca poprzez stosowne skreślenia wskazuje, czy ubiega się o emeryturę czy o emeryturę z rekompensatą. W przypadku gdy dana osoba wnioskuje o emeryturę z rekompensatą, powinna dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające wykonywanie do 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jeżeli jednak takie dokumenty znajdują się już w organie rentowym, ponieważ np. zostały złożone wraz z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego czy np. przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie ma potrzeby ich ponownego składania.
Podstawa prawna:
- art. 2 ust. 5, art. 16, art. 18, art. 21–23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.),
- art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).