Jeśli Państwa pracownik zgłosi wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego, ZUS dokona przeliczenia tego kapitału z uwzględnieniem zarobków uzyskanych również w latach 70.
ZUS oblicza kapitał początkowy mnożąc kwotę tzw. hipotetycznej emerytury (tj. emerytury, która przysługiwałaby ubezpieczonemu na koniec 1998 r.) przez 209 miesięcy (tj. wartość średniego dalszego trwania życia właściwego dla wieku 62 lat, zgodnie z tablicą ogłoszoną w komunikacie Prezesa GUS z 25 marca 1999 r.).
Hipotetyczna emerytura jest obliczana w podobny sposób, jak emerytura na tzw. dotychczasowych zasadach przysługująca osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., z zachowaniem pewnych odrębności. Stanowi ona sumę:
- 24% kwoty bazowej z II kwartału 1998 r. (tj. 1220,89 zł) x współczynnik P (tzw. część socjalna emerytury hipotetycznej),
- po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (część emerytury hipotetycznej należna za okresy składkowe),
- po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (część emerytury hipotetycznej należna za okresy nieskładkowe).
Wysokość hipotetycznej emerytury jest w znacznej mierze uzależniona od podstawy jej wymiaru. Podstawa ta jest ustalana w podobny sposób, jak podstawa wymiaru emerytury na tzw. dotychczasowych zasadach. Obliczając tę podstawę ZUS porównuje zarobki uzyskane w wybranych latach kalendarzowych do przeciętnych płac z tych lat. W ten sposób, w odniesieniu do każdego roku otrzymuje procentowy wskaźnik wynagrodzenia do przeciętnej płacy. Następnie sumuje te wskaźniki i wylicza średnią arytmetyczną (dzieląc tę sumę przez liczbę uwzględnionych lat z zarobkami). Uzyskany w ten sposób wskaźnik wysokości podstawy wymiaru mnoży przez kwotę bazową z II kwartału 1998 r. (tj. 1220,89 zł) i otrzymuje podstawę wymiaru emerytury hipotetycznej.
WAŻNE!
ZUS oblicza kapitał początkowy mnożąc kwotę tzw. hipotetycznej emerytury przez wartość średniego dalszego trwania życia właściwego dla wieku 62 lat.
Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury hipotetycznej można wskazać wynagrodzenia uzyskane w wybranych latach kalendarzowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r. (z 10 kolejnych lub 20 dowolnie wybranych lat). Wnioskodawca może też w pewnych przypadkach liczyć na ustalenie podstawy wymiaru kapitału początkowego oparte na wynagrodzeniach z faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu. Takie uprawnienie przysługuje wówczas, gdy nie ma możliwości udowodnienia kolejnych 10 lat podlegania ubezpieczeniom przed 1 stycznia 1999 r., gdyż do 31 grudnia 1998 r. nie ukończył 30 lat, pełnił zastępczą lub czynną służbę wojskową, korzystał z urlopu wychowawczego lub uczył się w szkole wyższej (jeśli urodził się przed 31 grudnia 1968 r.).
Do 22 września br. 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez wnioskodawcę do ustalenia podstawy wymiaru emerytury hipotetycznej musiało przypadać w okresie od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r. Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 28 lipca 2011 r., która obowiązuje od 23 września br., zmodyfikowała zasadę ustalania podstawy wymiaru emerytury hipotetycznej uwzględnianej przy obliczaniu kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych. Ustawa ta zniosła ograniczenie co do okresu, z którego osoba ubezpieczona może wskazać te 10 kolejnych lat. Przy ustalaniu tej podstawy ZUS może obecnie przyjąć również kolejne lata przypadające przed 1 stycznia 1980 r. Nowe regulacje mogą okazać się korzystne szczególnie dla osób, które miały wysokie zarobki w latach 70. lub wcześniejszych, a w ich przypadku nie jest możliwe lub nie jest korzystne obliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzeń z 20 dowolnie wybranych lat.
Przepisy umożliwiające ustalenie podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych, obejmujących również okres przypadający przed 1 stycznia 1980 r., mają zastosowanie nie tylko do wniosków o ustalenie tego kapitału złożonych po wejściu ich w życie. ZUS może zastosować nowe zasady również do osób, którym już ustalił kapitał początkowy, a nawet obliczył już emeryturę z zastosowaniem tego kapitału. W celu ponownego wyliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem nowych regulacji trzeba wystąpić z odpowiednim wnioskiem w tej sprawie. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie płatnika składek (ewentualnie legitymację ubezpieczeniową) potwierdzające wynagrodzenia uzyskane przed 1 stycznia 1980 r. Dokumentu tego nie należy dołączać wtedy, gdy został już wcześniej dostarczony do ZUS przy ubieganiu się o ustalenie kapitału początkowego.
WAŻNE!
Od 23 września 2011 r. kapitał początkowy może zostać obliczony z kolejnych lat przypadających przed 1 stycznia 1980 r. także dla osób, którym ZUS już ustalił kapitał początkowy albo na tej podstawie wyliczył emeryturę.
Jeśli Państwa pracownik nie wystąpi z wnioskiem o ponowne ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem nowych regulacji, ZUS przeliczy z urzędu ten kapitał obliczając w przyszłości emeryturę, jeśli ponownie ustalona wysokość kapitału początkowego będzie dla niego korzystniejsza od jego dotychczasowej kwoty, a w aktach sprawy będzie znajdował się dokument pozwalający na przeliczenie kapitału.
Podstawa prawna:
- art. 173–177 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
- art. 1–2 ustawy z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 187, poz. 1112).