- Kim jest osoba niezdolna do pracy?
- Kto orzeka o niezdolności do pracy?
- Kim jest osoba całkowicie niezdolna do pracy?
- Kim jest osoba częściowo niezdolna do pracy?
- Czym są kwalifikacje zawodowe?
- Jak ustalić rodzaj zdolności i możliwość wykonywania konkretnych czynności?
- Co się uwzględnia przy ocenie stopnia niezdolności?
- Na ile orzeka się niezdolność do pracy?
- Co przysługuje osobie niezdolnej do pracy?
Kim jest osoba niezdolna do pracy?
Niezdolną do pracy jest osoba, która:
-
całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu
-
i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Kto orzeka o niezdolności do pracy?
Celem ustalenia prawa do świadczeń (m.in. renty) których przyznanie zależy od stwierdzenia niezdolności do pracy i jej stopnia – orzekają lekarze orzecznicy i komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Kim jest osoba całkowicie niezdolna do pracy?
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Kim jest osoba częściowo niezdolna do pracy?
Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji - tak wynika z art. 12 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504). Pojęcie częściowej niezdolności do pracy należy oceniać pod kątem rodzaju i charakteru pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, poziomem wykształcenia, wiekiem i predyspozycjami psychofizycznymi.
Ważne: lekarze orzecznicy ZUS przy ocenie częściowej niezdolności do pracy nie muszą odnosić się do dotychczas wykonywanej pracy przez ubezpieczonego, bowiem może istnieć możliwość wykonywania innej pracy.
Czym są kwalifikacje zawodowe?
Nie chodzi o konkretny rodzaj zatrudnienia w ramach danych kwalifikacji czy dotychczas zajmowanego stanowiska i danego miejsca pracy. Pojęcie kwalifikacji zawodowych nie jest ograniczone tylko do zawodu uzyskanego w szkole zawodowej. Kwalifikacje zawodowe należy rozumieć szerzej jako wynikające nie tylko z formalnego wykształcenia, lecz również z doświadczenia i praktyki zawodowej, które bez potrzeby przekwalifikowania zawodowego pozwalają podjąć pracę w innych warunkach i na innym stanowisku niż dotychczas.
Jak ustalić rodzaj zdolności i możliwość wykonywania konkretnych czynności?
Ustalenie zachowanej zdolności do pracy (określenie stopnia utraty zdolności do pracy) musi uwzględniać możliwość wykonywania porównywalnych pod względem poziomu posiadanych kwalifikacji określonych rodzajów prac ze względu na ich cechy wspólne, umożliwiające wykorzystanie dotychczasowych umiejętności, oraz prac, które ubezpieczony może wykonywać po przekwalifikowaniu zawodowym, jeżeli jest ono możliwe i konieczne, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Brak możliwości wykonywania pracy dotychczasowej nie jest przy tym wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy w sytuacji, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub przy pozytywnym rokowaniu co do możliwości przekwalifikowania zawodowego.
Co się uwzględnia przy ocenie stopnia niezdolności?
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji
- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Na ile orzeka się niezdolność do pracy?
Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat.
Wyjątek jest taki, że jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat, niezdolność orzeka się na dłużej niż te 5 lat.
Co przysługuje osobie niezdolnej do pracy?
Osobie niezdolnej do pracy przysługuje renta. Konieczny jest wymagany ustawowo odpowiedni do wieku – staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy).
Mogą to być np. 4 lata – jeżeli pracownik stał się niezdolny do pracy między 25 a 30 rokiem życia.
Podstawa prawna:
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504)