Osoba, która przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, mimo że nie miała takiego obowiązku, co do zasady, nie może wystąpić z OFE. Wyjątkowo, przy ubieganiu się o emeryturę, może złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
UZASADNIENIE
Prawo do wystąpienia z otwartego funduszu emerytalnego pracownica będzie miała dopiero wtedy, gdy zgłosi wniosek o przyznanie emerytury oraz o przekazanie zgromadzonych w funduszu środków na dochody budżetu państwa.
Osoby urodzone między 1 stycznia 1949 r. a 31 grudnia 1968 r. decyzję o zawarciu umowy z wybranym otwartym funduszem emerytalnym musiały podjąć do 31 grudnia 1999 r. Przystąpienie do OFE jest nieodwołalne i – co do zasady – nie można wystąpić z OFE.
Cofnięcie skutków deklaracji przystąpienia do OFE jest możliwe tylko w przypadkach przewidzianych w obowiązujących przepisach emerytalnych. Sytuacje te są związane z przejściem członka OFE na wcześniejszą emeryturę lub – od 5 lutego 2009 r. – z obliczeniem emerytury według tzw. mieszanych zasad. Tylko w przypadku ubiegania się o taką emeryturę można wystąpić z OFE.
WAŻNE!
Nie można rozwiązać umowy z otwartym funduszem emerytalnym np. w związku z osiąganiem przez fundusz słabych wyników finansowych.
W takich przypadkach niezadowolony członek OFE może tylko zdecydować się na przeniesienie do innego funduszu emerytalnego.
Wystąpienie z OFE przy ubieganiu się o wcześniejszą emeryturę na dotychczasowych zasadach
Możliwość wystąpienia z otwartego funduszu emerytalnego została przewidziana przede wszystkim w przypadku przechodzenia na wcześniejsze emerytury przyznawane na dotychczas obowiązujących zasadach, tj. na:
- tzw. wcześniejszą emeryturę pracowniczą,
- emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- emeryturę z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej,
- emeryturę górniczą bez względu na wiek oraz wcześniejszą emeryturę górniczą, a także emeryturę w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej,
- emeryturę kolejową,
- emeryturę nauczycielską przyznawaną bez względu na wiek na podstawie Karty Nauczyciela.
Osoba urodzona po 31 grudnia 1948 r., która przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i ubiega się o jeden z wymienionych wyżej rodzajów emerytury, może złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. W razie złożenia takiego wniosku ZUS przyznaje emeryturę i wykreśla wpis o członkostwie w OFE z Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych oraz zawiadamia o tym wykreśleniu właściwy fundusz emerytalny. Umowa z otwartym funduszem emerytalnym staje się w ten sposób nieważna z mocy prawa.
Wcześniejsza emerytura z art. 184
Od 1 stycznia 2009 r. możliwość wystąpienia z otwartego funduszu emerytalnego w drodze złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE do budżetu państwa mają również osoby uprawnione do emerytury wyliczonej według nowych zasad, ale przyznanej przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego (art. 184 ustawy emerytalnej). Prawo do tej emerytury uzyskają osoby, które ukończyły wiek emerytalny przewidziany w przepisach regulujących zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę przez osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., jeżeli:
- na 1 stycznia 1999 r. udowodniły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym odpowiedni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, działalności twórczej lub artystycznej, pracy w górnictwie lub na kolei,
- nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego lub złożą wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa,
- rozwiązały stosunek pracy (gdy są pracownikami).
Jeżeli ZUS przyzna wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej osobie, która była członkiem OFE i złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w funduszu do budżetu państwa, to równocześnie ZUS powiększy składki na ubezpieczenie emerytalne zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego, stosując wskaźnik korygujący 19,52/12,22.
ZUS oblicza tę wcześniejszą emeryturę, przynajmniej w części, na nowych zasadach, tj. na podstawie kapitału początkowego oraz składek na ubezpieczenie emerytalne zgromadzonych na koncie w ZUS. Przed wyliczeniem kwoty emerytury ZUS odtworzy na koncie pełną składkę na ubezpieczenie emerytalne – tak, jakby jej część nie była odprowadzana do otwartego funduszu emerytalnego.
WAŻNE!
W wyniku złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE do budżetu państwa nie przysługuje emerytura kapitałowa wyliczona ze składek przekazywanych do otwartego funduszu emerytalnego (z tzw. II filaru).
Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób, które wystąpią z OFE
Od 5 lutego 2009 r. obowiązują nowe zasady dotyczące możliwości obliczenia emerytury na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej dla osób, które ukończyły wiek 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni. Począwszy od tej daty mieszany sposób obliczenia emerytury jest również przewidziany dla osoby, która będąc członkiem otwartego funduszu emerytalnego złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Z tej możliwości przejścia na emeryturę mogą skorzystać kobiety, które wiek emerytalny 60 lat ukończą w latach 2009–2013. Występując z OFE uzyskują prawo do obliczenia emerytury częściowo na starych, a częściowo na nowych zasadach.
Podstawa prawna
- art. 46 i art. 183–184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),
- art. 88 Karty Nauczyciela,
- art. 3 ust. 3 ustawy z 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela (DzU nr 167, poz. 1397 ze zm.).