Wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2006 r., sygn. I UK 144/05

W razie braku podstaw do zastosowania art. 2 ust. 4 albo art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 25 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektó­rych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 68, poz. 436) dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny przewi­dziane w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (jedno­lity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 ze zm.) nie mogą zostać przywrócone (nie są wypłacane) za okres przypadający przed pierwszym dniem miesiąca, w którym został zgłoszony stosowny wniosek w organie rentowym (art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.).

Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN: Teresa Flemming-Kulesza, Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2006 r. sprawy z odwołania Mieczysławy K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny od 1 lipca 1993 r., na skutek kasacji ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 maja 2004 r. [...]

oddalił kasację.

Uzasadnienie

W imieniu wnioskodawczyni Mieczysławy K. wniesiona została kasacja od wy­roku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 maja 2004 r. [...], którym Sąd ten oddalił jej apelację od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie z dnia 28 stycznia 2004 r. [...].

Sąd pierwszej instancji oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w O. z dnia 29 lipca 2003 r., którą Zakład ten przyznał jej dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny od 1 lipca 2003 r. Sąd ten ustalił, że organ rentowy decyzją z dnia 16 stycznia 1979 r. przyznał wnioskodaw­czyni prawo do renty inwalidzkiej, zaś decyzją z dnia 9 stycznia 1981 r. prawo do emerytury. Przy określaniu wysokości emerytury staż pracy wyliczony został na 26 lat i 12 dni; uwzględniono w nim przy tym okres walki zbrojnej o utrwalenie władzy ludo­wej (od 18 lipca 1945 r. do 15 maja 1947 r.), z tytułu którego wnioskodawczyni pobierała dodatek kombatancki. W związku z tym, że w dniu 4 czerwca 1993 r. do organu rentowego wpłynęła decyzja Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Re­presjonowanych o pozbawieniu wnioskodawczyni uprawnień kombatanckich decyzją z dnia 21 czerwca 1993 r. organ rentowy wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę świadczeń wynikających z uprawnień kombatanckich. Natomiast decyzją z dnia 23 grudnia 1996 r. - w związku z wpłynięciem decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatan­tów i Osób Represjonowanych z dnia 30 czerwca 2003 r. o uchyleniu wcześniejszej decyzji i zmianie tytułu uprawnień kombatanckich - przyznał wnioskodawczyni prawo do świadczenia pieniężnego przewidzianego za deportację do pracy przymusowej w okresie od kwietnia 1944 r. do stycznia 1945 r. Z decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wynikało, że został uznany okres służby wnioskodawczyni w organizacji niepodległościowej „Jeszcze Polska nie zginęła” od czerwca 1943 r. do marca 1944 r. oraz że zachowano okres działalności kombatanckiej przyznanej przez Związek Bojowników o Wolność i Demokrację od 18 lipca 1945 r. do 15 maja 1947 r.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona decyzja była prawidłowa i zgodna z art. 129 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), przewidującym, że świadczenie wypłaca się poczynając od dnia powstania do nich prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Skoro wniosek Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa­nych z dnia 30 czerwca 2003 r. wpłynął do organu rentowego w lipcu 2003 r., to „prawidłowo dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny oraz działalność komba­tancka” zostały uwzględnione poczynając od 1 lipca 2003 r. Ponadto skoro wniosko­dawczyni udokumentowała stosowny staż pracy zapewniający jej prawo do emery­tury, to zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie­czeń Społecznych nie było przesłanek do liczenia okresu działalności kombatanckiej w wymiarze podwójnym.

Rozstrzygając sprawę w wyniku apelacji wnioskodawczyni Sąd drugiej instan­cji w szczególności powtórzył, że zgodnie z prawidłowo zastosowanym przez Sąd pierwszej instancji przepisem art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o eme­ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenie wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do świadczenia, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Brzmienie wymienionego przepisu nie nasuwa żadnych wątpliwości. Wynika z niego, że wypłatę świadczenia warunkuje nie tylko prawo do jego nabycia ale również data złożenia o nie wniosku. Błędna decyzja Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa­nych pozbawiająca wnioskodawczynię prawa do uprawnień kombatanckich oraz de­cyzja uchylająca wcześniejszą błędną decyzję pozbawiającą wnioskodawczynię prawa do tych uprawnień nie były przesłankami decydującymi o dacie wypłaty świadczeń, bowiem w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych obowiązuje generalna zasada, że postępowanie wszczyna się i świadczenia wypłaca się na wniosek osoby uprawnionej, a nie z urzędu. Wnioskodawczyni decyzje Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych o uchyleniu wcześniejszej decyzji i o zmianie tytułu uprawnień kombatanckich (z dnia 30 czerwca 2003 r.) złożyła do organu rentowego w dniu 25 lipca 2003 r. Słusznie zatem świadczenie uwzględniające dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny i „działalność kombatancką” zostało jej wypłacone od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyła wnio­sek, tj. od 1 lipca 2003 r. Organ rentowy przyznając i pozbawiając wnioskodawczynię prawa do wymienionych świadczeń nie dopuścił się błędu w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych „uprawniającego do przyznania świadczenia z uwzględnieniem uprawnień kombatanckich za 3 lata wstecz”, ponieważ przyznanie świadczenia z pominięciem „tych uprawnień” nie było następstwem wadliwej decyzji organu rento­wego, a bezzasadnej decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Re­presjonowanych, za którego działania organ rentowy odpowiedzialności nie ponosi. Użyte w przepisie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach określenie „błąd organu rentowego” obejmuje sytuacje, w których ten organ miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. W ocenie Sądu Apelacyjnego za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu niezależnie od tego czy są one skutkiem zaniedbania, pomyłki, czy też celowego jego działania. „Jednak w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy powoływany przepis nie daje podstawy do przyznania wnioskodawczyni podwyższonych świadczeń od daty przyznania prawa do nich, a wyłącznie od daty złożenia wniosku”.

Według tego Sądu bezpodstawny jest również zawarty w apelacji zarzut skarżącej, że okres działalności kombatanckiej powinien był zostać zaliczony w wymiarze podwójnym przy ustaleniu wysokości emerytury. Przepis art. 5 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraźnie bowiem stanowi, że okresy działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności, czy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego uwzględnia się w wymiarze podwójnym wyłącznie przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty. Skoro wnioskodawczyni udowodniła staż pracy przekraczający wymiar wymagany do naby­cia prawa do emerytury, „to brak jest podstaw do zaliczenia tego okresu podwójnie”.

W kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego postawiono zarzuty naruszenia prze­pisów: 1. art. 5 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach, przez uznanie, iż po­wódce przy ustalaniu prawa do emerytury, nie uwzględnia się w wymiarze podwój­nym okresów działalności kombatanckiej oraz działalności równorzędnej z tą działalnością, a także okresów zaliczanych do okresów tej działalności, okresów podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, oraz pracy przymusowej, 2. art. 129 ust. 1 tej ustawy w związku z art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 25 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojen­nych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 68, poz. 436), polegającego na przyjęciu przez Sąd Apelacyjny stanowiska, że przepisy te nie pozwalają na ustalenie wysokości i wypłatę (dodatku kombatanckiego i ryczałtu energetycznego) za okres od dnia 1.07.1993 r. do dnia 30.06.2003 r. oraz 3. art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, „poprzez uznanie, że pozwany nie popełnił błędu nie wypłacając świadczenia (dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny) za okres od dnia 1.03.1993 r. do dnia 30.06.2003 r.”.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i z tej racji nie została uwzględniona. W istocie jej główny zarzut pod adresem rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego dotyczy nieprawidłowej - w ocenie wnioskodawczyni - wykładni art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach. Według niej zawarte w nim sformułowanie „świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń” oznacza, „iż pozwany winien wypłacić także świadczenia za okres od 1 lipca 1993 r. do 30.06.2003 r., a jego wypłata jako całości nastąpi nie wcześniej niż od miesiąca w którym wydano wniosek” (powinno być: „zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu”). Reguły wykładni językowo-logicznej, historycznej, systemowej i funkcjonal­nej nie uzasadniają wszakże takiego pojmowania unormowania prawnego zawartego w art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach (poprzednio zawarte było ono w art. 99 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm., który został zmieniony przez ustawę z dnia 25 października 1996 r. o waloryzacji emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. Nr 136, poz. 636 ze zm.). Przepis ten był zawsze rozumiany jako regulacja w istocie ograniczająca w czasie prawo do świadczeń okresowych (emerytury, renty, świadczeń z nimi związanych). Przyjęcie takiego sposobu jego pojmowania, jak to, które zostało przedstawione w kasacji, oznaczałoby, że zawsze - niezależnie od tego, kiedy zgłoszony został wniosek o przyznanie świadczenia - obowiązek spełnienia świadczenia oraz roszczenie o nie, powstawałoby od chwili powstania do niego prawa, a to oznaczałoby, że przewidziane w art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ograniczenie nie miałoby żadnego znaczenia prawnego. Jest to zaś sprzeczne zarówno z celem jak i literą tego przepisu. Prawo do świadczeń, o którym mowa w tym przepisie nie może być identyfikowane z roszczeniem, gdyż w systemie ubezpieczeń społecznych jest ono co do zasady uzależnione od złożenia przez ubezpieczonego stosownego wniosku. Z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i ren­tach wynika, że roszczenie o świadczenie ubezpieczeniowe nie może poprzedzać w czasie powstania stosownego prawa do świadczenia, ale powstanie takiego prawa nie oznacza jeszcze, że automatycznie z tą chwilą ubezpieczonemu służy odpowiadające temu prawu roszczenie i możliwość domagania się wynikającego z niego świadczenia. Wniosek taki znajdował mocniejsze potwierdzenie na gruncie sformułowań art. 99 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin w jego pierwotnym brzmieniu, z którego wynikało, że świadczenia były wypłacane „za okres nie dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w którym złożono wniosek lub wydano decyzję z urzędu”. Nowa redakcja tego przepisu została wprowadzona przez nowelę z 25 października 1996 r., jednakże bez zamiaru zmiany istoty wcześniejszego unormowania, a jedynie w celu pogłębienia jego rygoryzmu. Obecne uregulowanie (art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach) w istocie zaś stanowi powtórzenie unormowania art. 99 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin w jego zmienionym w 1996 r. brzmieniu. Wszystko to pro­wadzi do wniosku, że nie ma podstaw, by - tak jak chce tego wnioskodawczyni - art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach rozumieć w ten sposób, iż roszczenie o świadczenie powstaje w chwili spełnienia warunków do nabycia określonego prawa i podlega swoistej kumulacji, która oznacza, że w razie zgłoszenia w organie rento­wym stosowanego wniosku powstaje obowiązek jego wypłaty (odpowiadającego mu świadczenia) w całości (za cały okres od chwili powstania prawa). Dodatkowo poja­wia się tu pytanie z jaką datą powinna nastąpić wypłata świadczenia (z datą złożenia wniosku, z datą wydania decyzji); wcześniejsza wypłata nie jest w takim przypadku możliwa ze względów faktycznych, a jednocześnie z przepisu art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach wynika, że gdy prawo do świadczeń powstaje wcześniej to „wypłata świadczenia” powinna poprzedzać datę złożenia wniosku. Potwierdza to konkluzję, że w przepisie tym idzie w istocie o wskazanie okresu, za który wypłacane są świadczenia (za który można domagać się ich realizacji), tj. za okres nie dłuższy (gdy idzie o okresy poprzedzające wydanie decyzji) niż od pierwszego dnia danego miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (lub wydano decyzję z urzędu), nie zaś o wskazanie daty, w której ma być „wypłacane prawo do świadczeń”.

Dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny przysługują na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofia­rami represji wojennych i okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 ze zm.) - art. 15, art. 20 ust. 2 pkt 3. Zgodnie z art. 17 ust. 1 tej ustawy do ustalania wysokości dodatku kombatanckiego oraz w innych sprawach w niej nieokreślonych mają zastosowanie odpowiednie przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (obecnie przepisy o emeryturach i rentach). W myśl § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 marca 1997 r. w sprawie trybu postępowania przy przyznawaniu, wypłacaniu oraz finansowaniu niektórych świadczeń kombatan­tom i innym osobom uprawnionym (Dz.U. Nr 21, poz. 109 ze zm.) dodatek komba­tancki i ryczałt energetyczny wypłacane są przez właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przepisy te uzasadniają stosowanie do tych świadczeń - między innymi - art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, czego zresztą w kasacji się nie kwestionuje, a wręcz przeciwnie oparta została ona na założeniu, że przepis ten ma w przypadku wnioskodawczyni zastosowanie, tyle tylko, że został on - w jej oce­nie - źle zinterpretowany i wskutek tego źle zastosowany. Zarzut ten w kasacji połączony został przy tym z powołaniem się na art. 2 ust. 4 ustawy z 25 kwietnia 1997 r., która znowelizowała ustawę o kombatantach. W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z 25 kwiet­nia 1997 r. Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przywraca uprawnienia kombatanckie z urzędu w przypadkach, w których decyzja pozbawiająca uprawnień kombatanckich była w momencie jej wydania nieważna z mocy prawa. Tylko tej sytuacji dotyczy art. 2 ust. 4 tej ustawy, w myśl którego, w przypadkach, o których mowa w tym przepisie, wznowienie wypłaty świadczeń pieniężnych wynikających z przywrócenia uprawnień kombatanckich, wraz z należnymi odsetkami, następuje z urzędu od miesiąca, w którym wstrzymano wypłatę świadczeń lub obniżono ich wysokość. Przepisy te nie mogły mieć wszakże zastosowania do wnioskodawczyni, gdyż jej uprawnienia kombatanckie zostały przywrócone na jej wniosek (przywrócenie uprawnień kombatanckich z innych przyczyn niż określone w art. 2 ust. 1 ustawy z 25 kwietnia 1997 r. następowało na wniosek osoby uprawnionej - art. 2 ust. 3 tej ustawy), przy czym wypłata świadczeń pieniężnych w takim przy­padku następowała od dnia wejścia w życie ustawy i pod warunkiem że został on zgłoszony w ciągu12 miesięcy od jej wejścia w życie (art. 2 ust. 5 ustawy z 25 kwiet­nia 1997 r.). Warunku tego wnioskodawczyni nie spełniła, co wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego i co nie jest kwestionowane w kasacji. Z ustaleń faktycz­nych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wynika, że stosowny wniosek został złożony przez wnioskodawczynię dopiero 25 lipca 2003 r. Z wywodów formułowanych w uzasadnieniu kasacji, a dotyczących unormowania art. 2 ust. 4 ustawy z 25 kwietnia 1997 r., jeżeli uwzględniony zostanie cały jego kontekst syste­mowy, wynikają przy tym wnioski wręcz przeciwne do tych, które są w tych wywo­dach sugerowane. W przepisach art. 2 ustawy z 25 kwietnia 1997 r. wyraźnie bo­wiem wskazano przypadki, w których wznowienie wypłaty świadczeń wynikających z przywrócenia uprawnień kombatanckich następuje (następowało) z mocą wsteczną (w przypadku przywrócenia ich na wniosek - od dnia wejścia wżycie ustawy i pod warunkiem złożenia wniosku w ciągu 12 miesięcy, licząc również od dnia jej wejścia w życie), a to oznacza, że nie dotyczy to innych sytuacji, a nawet więcej jest świadectwem przyjęcia zasady (poza przypadkami nieważności decyzji z mocy prawa, w których przywrócenie uprawnień następuje z urzędu), że przywrócenie uprawnień kombatanckich nie następuje z mocą wsteczną. Inaczej mówiąc, przewidujące możliwość przywrócenia uprawnień kombatanckich z mocą wsteczną przepis art. 2 ust. 4 ustawy z 25 kwietnia 1997 r., jak i jej art. 2 ust. 5, nie mają zastosowania do wnio­skodawczyni i tym samym potwierdzają konkluzję, że w takich przypadkach jak przy­padek wnioskodawczyni zasadą jest oddziaływanie decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych jedynie na przyszłość. Mówiąc jesz­cze inaczej, w takim przypadku przepisy ustawy z 25 kwietnia 1997 r. nie wprowadzają odstępstwa od reguł ustalonych w prawie emerytalno-rentowym, a co więcej reguły te w istocie potwierdzają. W przypadkach, w których brak jest (było) podstaw do zastosowania przepisów art. 2 ust. 4 i 5 ustawy z 25 kwietnia 1997 r., do dodatku kombatanckiego i ryczałtu energetycznego przewidzianych w ustawie o kombatan­tach zastosowanie ma art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, co oznacza, że nie mogą one zostać przywrócone (nie są wypłacane) za okres przypadający przed pierwszym dniem miesiąca, w którym został zgłoszony stosowny wniosek w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Kasacyjny zarzut naruszenia art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach (z uzasadnienia kasacji wynika, że w istocie zarzut dotyczy jedynie naruszenia art. 133 ust. 1 pkt 2 tej ustawy) połączony został z zarzutem naruszenia jej art. 129 ust. 1 i to w ten sposób, że uznany został on za konsekwencję naruszenia tego drugiego prze­pisu. Tym samym - już tylko z tego powodu - skoro pogwałcenia art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach nie było to tym samym nie może być - w świetle przedstawionej argumentacji skargi kasacyjnej - także naruszenia art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach. Wnioskodawczyni utrzymuje, że organ rentowy popełnił błąd, o którym mowa w tym przepisie (jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego to świadczenia wypłaca się za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym powstało prawo do świadczeń lub do ich podwyższenia (nawiasem mówiąc również zasada wyrażona w art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach i to zarówno w jego punkcie 1 jak i 2 dobitnie potwierdza przedstawiony wyżej sposób interpretacji jej art. 129 ust. 1), błędu tego wszakże nie było, bo dodatek kombatancki i ryczałt energetyczny przysługiwały jej począwszy od miesiąca, w którym zgłosiła ona sto­sowny wniosek. Tym samym zarzut naruszenia art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach jest bezpodstawny.

Za nieuzasadniony należy również uznać zarzut naruszenia art. 5 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach. W myśl tych przepisów okresy w nich wskazane (1. okresy działalności kombatanckiej oraz działalności równorzędnej z tą działalnością, a także zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego, 2. okresy pracy przymusowej) uwzględniane są wprawdzie w wymiarze podwójnym ale tylko w zakresie w jakim idzie o ustalenie prawa do emerytury lub renty (a więc z wyłączeniem kwestii związanych z ustala­niem wysokości tych świadczeń). Stąd też słusznie postąpił Sąd drugiej instancji uznając, że skoro wnioskodawczyni domaga się uwzględnienia zasady zaliczania w wymiarze podwójnym okresów działalności kombatanckiej przy ustalaniu wysokości emerytury, to jest to nieuzasadnione. Okresy tej działalności nie mogą być bowiem brane pod uwagę - zgodnie z zasadą podwójnego liczenia - przy ustalaniu okresów, od których zależy wysokość emerytury, a mają znaczenie tylko przy ustalaniu do niej prawa. Prawo do emerytury powódka ma wszakże już ustalone, co oznacza, że nie budzi wątpliwości, iż ma ona wymagany staż pracy (okresy składkowe i ewentualnie nieskładkowe). W ocenie wnioskodawczyni bez względu na cel zaliczenia wskazane okresy „powinny być zaliczone podwójnie, gdyż tak nakazują przepisy, nie rozróżniając tego zaliczenia od udokumentowanego stażu pracy”. Twierdzenie to nie jest w pełni jasne, przyjmując wszakże, że idzie w nim o to, iż niezależnie od tego, czy wnioskodawczyni wcześniej wykazała, iż posiada staż pracy w wymiarze wymaga­nym do nabycia prawa do emerytury organ rentowy na jej wniosek powinien w decy­zji ponownie stwierdzić, iż ma ona określony staż pracy (okresy składkowe i ewentu­alnie nieskładkowe), ale jednocześnie powinien dokonać tego uwzględniając regułę liczenia okresów wskazanych w art. 5 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach w wy­miarze podwójnym, należy uznać, iż nie jest ono trafne. W rozważanej sytuacji - gdy idzie o ustalenie okresów składkowych (nieskładkowych) - interesy wnioskodawczyni nie są bowiem zagrożone i stąd dokonywanie ustaleń, których ona się w tym zakre­sie domaga jest niecelowe. Czynienie ustaleń ponad realną potrzebę, przy braku zagrożenia dla praw i interesów ubezpieczonego, jest nieracjonalne i wobec tego nie można z tego powodu czynić zarzutów organowi rentowemu.

Mając na względzie powyżej wskazane motywy, stosownie do art. 393¹² k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.