Jak prawidłowo zatrudniać cudzoziemców

Cudzoziemcem jest osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego (art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Z kolei wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza:

• jego zatrudnienie (na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy o pracę nakładczą),
• wykonywanie innej pracy zarobkowej (np. na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia, o dzieło),
• pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców lub są spółkami kapitałowymi w organizacji.

Za wykonywanie pracy przez cudzoziemca nie uważa się natomiast czynności noszących pewne cechy wykonywania pracy, ale realizowanych w sposób incydentalny, krótkotrwały, w czyimś zastępstwie oraz niemających zarobkowego charakteru (wyrok WSA w Poznaniu z 22 lipca 2007 r., III SA/Po 1/09).

Podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest jednostka organizacyjna (choćby nie posiadała osobowości prawnej) lub osoba fizyczna, która na podstawie umowy lub innego stosunku prawnego powierza mu pracę.

WAŻNE!

Cudzoziemcy mogą być zatrudniani nie tylko na podstawie stosunku pracy, ale również na umowy cywilnoprawne (np. umowę o dzieło, zlecenia, umowę agencyjną czy kontrakt menedżerski).

Kto nie musi mieć zezwolenia na pracę

Podejmowanie pracy na zasadach obowiązujących polskich obywateli dotyczy cudzoziemców będących obywatelami państw Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), które nie są członkami UE, oraz m.in. uchodźców, osób mających: zgodę na pobyt tolerowany, zezwolenie na osiedlenie się w Polsce itp. Prawo do zatrudnienia w Polsce bez zezwolenia mają także obywatele państwa niebędącego stroną umowy o EOG, ale które może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi. Przykładem takiego państwa jest Szwajcaria. Uprawnienie do wykonywania pracy bez konieczności uzyskiwania zezwolenia dotyczy także osób, które uzyskały ochronę na terytorium Polski. Takimi cudzoziemcami, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, są osoby, którym:

• nadano status uchodźcy,
• udzielono ochrony uzupełniającej,
• udzielono azylu,
• udzielono zgody na pobyt tolerowany,
• udzielono ochrony czasowej.

Taka osoba powinna legitymować się kartą pobytu wydawaną na podstawie ww. przepisów. Wskazani cudzoziemcy – z wyjątkiem osób, którym udzielono azylu – korzystający z ochrony na terytorium RP mają prawo do podejmowania zatrudnienia bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.

Prawo do zatrudnienia na zasadach określonych dla Polaków mają również osoby będące dla cudzoziemca – obywatela kraju UE, EOG lub państwa niebędącego członkiem UE lub EOG korzystającego ze swobody przepływu osób:

• członkiem rodziny (osobą pozostającą w związku małżeńskim uznawanym przez prawo polskie lub jego zstępnym – dzieckiem, w tym dzieckiem przysposobionym, wnukiem itp.),
• zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub
• wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka.

Prawo do podejmowania zatrudnienia bez zezwolenia w Polsce ma także cudzoziemiec niebędący obywatelem państwa UE lub EOG, który był członkiem rodziny obywatela państwa UE lub EOG i zachował prawo pobytu w przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa, śmierci lub wyjazdu z Polski obywatela UE lub EOG (art. 87 ust. 1 pkt 11 ustawy o promocji zatrudnienia...).

Oprócz obywateli państw UE i EOG, uchodźców i cudzoziemców, którym udzielono ochrony na terytorium RP, zezwolenia na pracę nie muszą mieć m.in. osoby posiadające ważną Kartę Polaka, a także osoby, w stosunku do których umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia. Przykładem takich osób mogą być pracownicy naukowi i dydaktyczni uczelni oraz szkół wyższych, a także jednostek badawczo-rozwojowych.

Karta Polaka może być przyznana osobie posiadającej obywatelstwo Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Białorusi, Republiki Estońskiej, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Ukrainy lub Republiki Uzbekistanu albo posiadającej w jednym z tych państw status bezpaństwowca (art. 2 ust. 2 ustawy o Karcie Polaka).

Firma zamierza zawrzeć umowę zlecenia z obywatelem Białorusi, mającym Kartę Polaka. Będzie on świadczył pracę w jej przedsiębiorstwie w Białymstoku. Wykonywanie przez cudzoziemca pracy zarobkowej na podstawie umów cywilnoprawnych (np. agencyjnej, zlecenia, o dzieło) wymaga zezwolenia na pracę. W sytuacji gdy zleceniobiorca ma ważną Kartę Polaka, zezwolenie nie jest jednak potrzebne. Dokument ten potwierdza przynależność do Narodu Polskiego.

Cudzoziemiec jest również uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski bez zezwolenia, jeżeli posiada w Polsce zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 63a ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (okoliczność ta dotyczy podejmowania pracy w zawodzie, który wymaga wysokich kwalifikacji).

Sytuacje, gdy zezwolenie na pracę nie jest potrzebne, są także przewidziane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Zgodnie z tym rozporządzeniem, jest to możliwe m.in. w przypadku cudzoziemców:

• będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty,
• wykonujących indywidualnie lub w zespołach usługi artystyczne, trwające do 30 dni w roku kalendarzowym,
• wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej, jeżeli zachowują miejsce stałego pobytu za granicą,
• będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Polsce – w lipcu, sierpniu i we wrześniu,
• będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych.

Spółka chce zatrudnić obywatela Egiptu, który ukończył stacjonarne studia wyższe w Polsce. W tej sytuacji nie musi uzyskiwać dla niego zezwolenia na pracę. Obowiązek otrzymania zezwolenia nie obowiązywałby również np. w przypadku, gdyby obywatel Egiptu ukończył studia za granicą, ale ożenił się z Polką i miał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w Polsce w związku z zawarciem związku małżeńskiego.

Procedura uzyskania zezwolenia na pracę

Na podstawie art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia... zezwolenie na pracę cudzoziemca należy uzyskać w następujących przypadkach, gdy cudzoziemiec:

1) wykonuje pracę na terytorium Polski na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski;

2) przebywa na terytorium RP przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy – w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji;

3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym;

4) wykonuje usługi eksportowe, tj. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Polski. Cudzoziemiec wykonujący usługę eksportową jest wówczas delegowany do Polski w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym;

5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Polski na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innych celach niż wskazane w pkt 2–4.

Spółka X zwróciła się do wojewody o wydanie dla cudzoziemca zezwolenia na pracę typu D. W uzasadnieniu wniosku spółka wskazała świadczenie usługi eksportowej na rzecz spółki B. Do wniosku dołączyła kopię umowy o świadczenie usługi eksportowej. W treści kontraktu ustalono, że jego celem jest przyspieszenie procesu produkcji ceramiki sanitarnej oraz terminowe wywiązanie się przez spółkę B z zakontraktowanej produkcji przez sprowadzenie do Polski pracowników, na okres 24 miesięcy, świadczących w ww. firmie usługę eksportową. Wojewoda odmówił i w uzasadnieniu wskazał, że mimo nazwy, treść umowy wskazuje, że nie jest to kontrakt eksportowy. Przede wszystkim nie posiada ona cech „tymczasowości” i „okazjonalności”. Chodzi o sytuacje wyjątkowe, rzadkie i krótkotrwałe. Z przedstawionej umowy wynika, że charakter pracy i okres jej świadczenia nie spełnia tego warunku. Czynności, które miałby wykonywać cudzoziemiec, były typowe dla tego rodzaju produkcji. W ocenie wojewody praca ta ma charakter pracy wykonywanej przez pracownika tymczasowego, a nie cudzoziemca świadczącego usługę eksportową.

Rozstrzygającym kryterium o uwzględnieniu wniosku bądź odmowie wyrażenia zgody na zatrudnienie cudzoziemca jest ocena sytuacji na lokalnym rynku pracy w danym środowisku i miejscu. Zasadą jest bowiem umożliwienie zatrudnienia osobom posiadającym ściśle określone i poszukiwane przez danego pracodawcę kompetencje. Zatrudnienie osoby niebędącej obywatelem polskim może mieć miejsce tylko w sytuacji konieczności uzupełnienia braku na lokalnym rynku pracy, albo konieczności zachowania odpowiedniej kontroli przez zagraniczny podmiot dominujący w danym przedsiębiorstwie.

Spółka A mająca siedzibę w Poznaniu nawiązała współpracę z kontrahentem koreańskim. Wobec braku możliwości znalezienia na miejscu specjalistów z Polski znających biegle język koreański i mających wiedzę dotyczącą prowadzenia biznesu oraz odpowiednie kontakty w Korei Południowej, zdecydowała się zatrudnić dwóch nowych pracowników – obywateli Korei na stanowiskach specjalistów ds. zagranicznych. Pracodawca ten uzyskał zezwolenie na zatrudnienie pracowników z zagranicy.

Etapy uzyskania zezwolenia na pracę

Wniosek o zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemca jest składany przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi (art. 88a ustawy o promocji zatrudnienia...). Należy pamiętać, że w postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca stroną postępowania jest wyłącznie podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Wniosek składa się do wojewody, właściwego ze względu na:

• siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi – w razie wykonywania pracy przez cudzoziemca w zarządzie osoby prawnej lub na podstawie umowy zawartej z podmiotem, który ma siedzibę, miejsce zamieszkania, oddział czy inną formę zorganizowanej działalności na terenie Polski,
• siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany – w przypadku gdy cudzoziemiec wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany do pracy na terytorium Polski, na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym, do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym,
• siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa w Polsce, lub ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Polski (jeżeli odbiorca usługi ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą) – w przypadku usług eksportowych,
• główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – w przypadkach delegowania cudzoziemców do pracy w Polsce, w innych przypadkach niż wskazane wyżej.

WAŻNE!

W przypadku zmiany właściwości wojewody ze względu na zmianę siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, siedziby podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany, albo głównego miejsca wykonywania pracy, właściwość wojewody do prowadzenia postępowania o przedłużenie zezwolenia określa się na dzień złożenia wniosku.

Uzyskanie zezwolenia na pracę nie zwalnia z określonych odrębnymi przepisami wymagań, od spełnienia których jest uzależnione wykonywanie zawodów regulowanych lub działalności (art. 88d ustawy o promocji zatrudnienia...). W takich przypadkach cudzoziemiec musi np. uprzednio nostryfikować dyplom danej szkoły lub uczelni i złożyć stosowne egzaminy przed właściwym organem państwowym lub samorządu zawodowego, jeżeli jest to konieczne do uzyskania uprawnień. W chwili składania wniosku musi już mieć stosowne uprawnienia do wykonywania danego zawodu lub pracy na danym stanowisku. Wniosek jest składany na piśmie. Wzór wniosku zawiera załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (dalej rozporządzenie).

Dokumentacja wniosku

Do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę należy dołączyć m.in.:

• aktualny na dzień składania wniosku odpis z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) lub innego właściwego rejestru albo wyciąg z ewidencji działalności gospodarczej – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą,
• dokument z właściwego rejestru potwierdzający status prawny i formę lub charakter działalności prowadzonej przez zagranicznego pracodawcę – w przypadku wniosku o zezwolenie typu C, D lub E,
• aktualny na dzień składania wniosku odpis z KRS lub innego właściwego rejestru albo wyciąg z ewidencji działalności gospodarczej, dotyczący oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym – w przypadku wniosku o zezwolenie typu C,
• kopię dowodu osobistego lub kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest osoba fizyczna,
•  kopię umowy spółki – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest spółka z o.o. w organizacji lub kopie aktów notarialnych o zawiązaniu spółki – jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy jest spółka akcyjna w organizacji,

• kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek,
• informację starosty o sytuacji na lokalnym rynku pracy, jeżeli jest wymagana,
• kopię zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podmiot powierzający wykonywanie pracy jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku oraz informację o stanie zatrudnienia za okres roku poprzedzającego złożenie wniosku lub informację o posiadanych środkach lub prowadzeniu działań pozwalających na spełnienie w przyszłości warunków określonych w ustawie o promocji zatrudnienia – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B,
• informację o stanie zatrudnienia w podmiocie powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B,
•  kopię umowy, na podstawie której usługa jest świadczona na terytorium Polski, lub jej fragmentu określającego przedmiot zobowiązań pracodawcy zagranicznego albo określające ten przedmiot oświadczenie pracodawcy zagranicznego, jeżeli umowa nie została jeszcze zawarta, z tym że kopię odpowiedniego fragmentu umowy pracodawca zagraniczny dostarcza niezwłocznie po jej zawarciu – w przypadku wniosku o zezwolenie typu D.
• Dokumenty sporządzone w języku obcym, z wyjątkiem dowodów osobistych lub dokumentów podróży, służące za dowód w postępowaniu o wydanie zezwolenia, trzeba złożyć wraz z ich tłumaczeniem na język polski dokonanym przez tłumacza przysięgłego. Do wniosku o wydanie zezwolenia należy także dołączyć kopię dowodu dokonania jednorazowej wpłaty, stanowiącej dochód budżetu państwa. Wysokość wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca, wynosi:
• 50 zł – gdy wnioskodawca zamierza powierzyć wykonywanie pracy cudzoziemcowi na okres nieprzekraczający 3 miesięcy,
• 100 zł – w razie zamiaru powierzenia wykonywania pracy na okres dłuższy niż 3 miesiące,
• 200 zł – gdy wnioskodawca zamierza delegować do Polski cudzoziemca w celu realizacji usługi eksportowej.

W przypadku złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia trzeba dokonać wpłaty w wysokości połowy wskazanej wyżej kwoty.

Spółka C ubiega się o wydanie zezwoleń o pracę (typu A) dla 3 cudzoziemców. W takim przypadku do składanych wniosków może dołączyć jeden odpis z KRS i jedną kopię dowodu wpłaty. Informacja starosty o sytuacji na lokalnym rynku pracy może być dołączona w jednym egzemplarzu, jeżeli wszyscy cudzoziemcy, których dotyczą wnioski, będą wykonywać pracę wskazaną w tej informacji.

Wojewoda odmówi wydania zezwolenia m.in. w przypadku, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi:

• prawomocnym wyrokiem sądu został uznany za winnego wykroczenia z art. 120 ust. 3–5 ustawy o promocji zatrudnienia... (polegającego m.in. na doprowadzeniu cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy przez wprowadzenie go w błąd, wykorzystanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania lub zależności służbowej),
• w ciągu 2 lat od uznania za winnego popełnienia czynu, o którym mowa w art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia... (czyli powierzenia cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy), został ponownie uznany za winnego podobnego wykroczenia,
• jest osobą fizyczną karaną za przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową z art. 218–221 Kodeksu karnego,
• jest osobą fizyczną, karaną za popełnienie w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów z art. 270–275 Kodeksu karnego albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę,
• wnioskuje o wydanie zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, który w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę został ukarany za wskazane wyżej przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów.

Wydanie zezwolenia

Zezwolenie na pracę jest wydawane dla konkretnego cudzoziemca. Nie ma zatem możliwości uzyskania „zbiorowych” zezwoleń na pracę dla pewnej grupy pracowników. Sprawa każdego potencjalnego pracownika-cudzoziemca może zatem być rozpatrywana odrębnie.

Zezwolenie wydaje wojewoda (adresat wniosku). Warunkiem wydania zezwolenia jest, aby wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie była niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Ponadto zezwolenie może być wydane – nawet jeżeli jest wypełniony wspomniany wcześniej warunek odpowiedniej wysokości wynagrodzenia – tylko w przypadku, gdy wojewoda uzyska informację starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy opartego na rejestrach bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.

Powyższa informacja starosty powinna być udzielona w terminie:

• nie dłuższym niż 7 dni od dnia złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy wynika brak możliwości zorganizowania rekrutacji na stanowisko będące przedmiotem wniosku;
• nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia oferty w przypadku organizowania rekrutacji wśród bezrobotnych i poszukujących pracy.

Jeżeli cudzoziemiec będzie wykonywał pracę jako pracownik lub osoba delegowana bądź wykonuje usługę eksportową, zezwolenie jest wydawane pod następującymi warunkami:

• wykonywanie pracy przez cudzoziemca będzie się odbywało na warunkach zgodnych z art. 67³ Kodeksu pracy;
• wysokość wynagrodzenia, która będzie przysługiwała cudzoziemcowi za wykonywanie pracy, nie będzie niższa o więcej niż 30% od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego;
• pracodawca zagraniczny wskazał osobę przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającą dokumenty potwierdzające wypełnienie określonych wyżej obowiązków i upoważnioną do reprezentowania pracodawcy wobec wojewody oraz organów administracji publicznej (w tym: ZUS, organów skarbowych, inspekcji pracy, Policji itp.), jeżeli okres delegowania cudzoziemca przekracza 30 dni w roku kalendarzowym.

Zezwolenie jest wydawane na czas określony, zasadniczo nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane. Jeśli cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nie dłuższy niż 5 lat. W razie delegowania cudzoziemca przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej, wojewoda wydaje zezwolenie na okres delegowania. W przypadkach określonych w kryteriach wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, ogłaszanych w wojewódzkim dzienniku urzędowym, wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie.

Zezwolenie jest wydawane w 3 egzemplarzach, z których dwa otrzymuje podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy. Należy pamiętać, że uzyskanie zezwolenia nie zwalnia z określonych odrębnymi przepisami wymagań, od spełnienia których jest uzależnione wykonywanie zawodów regulowanych lub działalności.

Zezwolenia na pracę dzielą się na następujące kategorie:

• A – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Polski na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski;
• B – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres przekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
• C – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym;

• D – dotyczy cudzoziemca wykonującego usługę eksportową;
• E – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Polski na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu.

Obowiązki pracodawcy

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę, jest zobowiązany m.in. do:

• uwzględnienia w umowie z cudzoziemcem – przewidzianych w ustawie o promocji zatrudnienia – warunków zawartych we wniosku o wydanie zezwolenia, zawarcia z nim umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia mu przed podpisaniem tej umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca (wymagania te nie mają zastosowania w przypadku cudzoziemca pełniącego funkcję w zarządzie),
• przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, informowania go o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia oraz zachowania w tych postępowaniach należytej staranności,
• niezwłocznego poinformowania organu wydającego zezwolenie o niepodjęciu przez cudzoziemca wykonywania pracy w okresie trzech miesięcy od daty rozpoczęcia ważności zezwolenia lub o zakończeniu wykonywania pracy wcześniej niż trzy miesiące przed upływem ważności zezwolenia.

WAŻNE!

W przypadku złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej wojewoda uwzględnia wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy.

Kontrola legalności pobytu

Pracodawca zatrudniający cudzoziemca musi pamiętać o obowiązkach wynikających z ustawy z 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej ustawa o powierzaniu pracy), która weszła w życie 21 lipca 2012 r. Podmiot zatrudniający cudzoziemca ma obowiązek zażądać od niego przedstawienia – przed rozpoczęciem pracy – ważnego dokumentu uprawniającego tę osobę do pobytu na terytorium Polski. Zatrudniający musi przechowywać kopię tego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca. Taki obowiązek ciąży odpowiednio również na podmiocie zatrudniającym cudzoziemca na innej podstawie niż stosunek pracy (np. na podstawie umowy zlecenia).

Firma chce zatrudnić cudzoziemca, który ubiega się o udzielenie mu zezwolenia na zamieszkanie w Polsce na czas oznaczony. Zgodnie z przepisami, cudzoziemiec powinien złożyć wniosek o wydanie takiego zezwolenia co najmniej 45 dni przed upływem okresu pobytu oznaczonego w posiadanej przez niego wizie. Jeśli zachował ten termin i jego wniosek nie zawiera braków formalnych, to pobyt tej osoby w Polsce uważa się za legalny do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. W omawianej sytuacji cudzoziemiec nie może jeszcze okazać firmie takiego zezwolenia. Wojewoda zamieszcza jednak w jego dokumencie podróży odcisk stempla, który potwierdza złożenie wniosku. Przed rozpoczęciem wykonywania pracy przez tę osobę firma powinna zatem uzyskać kopię jej dokumentu podróży ze stemplem, a także zobowiązać cudzoziemca do przedłożenia ostatecznej decyzji w sprawie udzielenia zezwolenia pobytowego.

Przepisy karne

Odpowiedzialność za naruszenie omawianej regulacji zależy od tego, czy dany podmiot zatrudnia niezgodnie z przepisami jednego czy wielu cudzoziemców oraz czy jest to związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Kto powierza, w tym samym czasie, wykonywanie pracy wielu cudzoziemcom przebywającym w Polsce bez ważnego dokumentu pobytowego, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Taka sama kara grozi za uporczywe powierzanie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wykonywania pracy cudzoziemcowi niemającemu ważnego dokumentu pobytowego lub powierzanie pracy małoletniemu cudzoziemcowi nieposiadającemu takiego dokumentu. Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając ich liczbę oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa niż 10 zł ani przekraczać 2000 zł.

Natomiast kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 12 miesięcy. Wymierza się ją w miesiącach. W czasie odbywania tej kary skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu oraz jest zobowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne.

Powierzanie obcokrajowcowi nielegalnego wykonywania pracy stanowi wykroczenie zagrożone grzywną nie niższą niż 3000 zł. W ustawie o powierzaniu pracy został dodatkowo zawarty zapis, zgodnie z którym za uporczywe powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi niemającemu ważnego dokumentu pobytowego, w przypadku gdy praca ta nie ma związku z prowadzoną przez powierzającego działalnością gospodarczą, grozi grzywna do 10 000 zł.

Karze za zatrudnienie cudzoziemca nielegalnie przebywającego w Polsce nie podlega ten, kto przed rozpoczęciem wykonywania pracy otrzymał od cudzoziemca ważny dokument uprawniający go do pobytu w Polsce i przechowywał go przez cały okres wykonywania pracy (chyba że wiedział, iż dokument ten został sfałszowany) oraz zgłosił cudzoziemca, któremu powierzył wykonywanie pracy, do ubezpieczeń społecznych, jeśli taki obowiązek wynika z przepisów.

Podstawy prawne:

• art. 2 ust. 1 pkt 7, art. 87–90a, art. 120, art. 120a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.),
• art. 3 ust. 1 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012 r. poz. 680),
• art. 1–21, art. 24 ustawy z 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012 r. poz. 769),
• art. 19 ust. 2–3 ustawy z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz. 1043 ze zm.),
• art. 2, art. 3, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz.U. Nr 180, poz. 1280 ze zm.),
• § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. Nr 155, poz. 919),
• § 2–8 i załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. Nr 16, poz. 84),
• art. 63a ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2011 r, Nr 264, poz. 1573 ze zm.),
• art. 33, art. 218–221, art. 270–275 Kodeksu karnego,
• art. 67³ Kodeksu pracy.