Warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń reguluje ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zwana dalej ustawą.
Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia, odpowiadające świadczeniu pracy, na rzecz tzw. korzystających, którymi są:
- organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy w zakresie ich działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego,
- organy administracji publicznej z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej,
- jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej.
Przepisy ustawy stosuje się również do wolontariuszy wykonujących na obszarze Polski świadczenia na rzecz organizacji międzynarodowych, jeżeli postanowienia umów międzynarodowych nie stanowią inaczej.
Wolontariusz powinien posiadać kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych świadczeń. Obowiązek posiadania takich kwalifikacji i spełniania stosownych wymagań wynika z odrębnych przepisów, stanowiących o takim wymogu.
Wolontariusz powinien zawrzeć z podmiotem korzystającym z jego świadczeń porozumienie, które powinno zawierać m.in. postanowienie o możliwości jego rozwiązania. Jeżeli świadczenie wolontariusza wykonywane jest przez okres dłuższy niż 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone na piśmie. Świadczenia wolontariuszy są wykonywane w zakresie, w sposób i w czasie określonym w porozumieniu z korzystającym. Na żądanie wolontariusza korzystający jest zobowiązany potwierdzić na piśmie treść porozumienia, a także wydać pisemne zaświadczenie o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza, w tym o zakresie wykonywanych świadczeń. Na prośbę wolontariusza korzystający może wydać mu także opinię o wykonaniu świadczenia.
Korzystający ma obowiązek pokrywać m.in.:
- koszty podróży służbowych i diet,
- inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza związane z wykonywaniem świadczeń na rzecz korzystającego,
- koszty szkoleń wolontariuszy w zakresie wykonywanych przez nich świadczeń.
Powyższe wydatki stanowią koszty prowadzenia działalności statutowej organizacji pozarządowej. Natomiast wartość świadczenia wolontariusza nie stanowi darowizny na rzecz korzystającego w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego oraz przepisów podatkowych.