Młodociani
Kodeks pracy traktuje o młodocianych w dziale dziewiątym „Zatrudnianie młodocianych”. Są nimi osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 18 lat. Zatrudnienie tej młodej grupy pracowników zostało uregulowane w sposób odmienny od pracowników pełnoletnich.
Zobacz także: Zatrudnianie i zwalnianie
Szczególna ochrona zdrowia
Ze względu na wiek i niedoświadczenie tak młodych ludzi Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę ich zdrowia. Przejawia się ona w wyjątkowym uregulowaniu czasu pracy, wykazie prac wzbronionych, zakazie pracy w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, obowiązku zapewnienia opieki i pomocy niezbędnej dla przystosowania się do prawidłowego wykonywania pracy, obowiązku dokształcania się.
Badania lekarskie
Bardzo ważną rolę w ochronie zdrowia ludzi młodych pełnią badania lekarskie. Zgodnie z art. 201 Kodeksu pracy młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym już w czasie zatrudnienia.
Celem badań okresowych i kontrolnych jest ustalenie, czy młodociani są nadal zdolni do wykonywania powierzonych im obowiązków oraz czy zadania przez nich wykonywane nie wpływają negatywnie na prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny.
Zobacz także: Zakres badań okresowych a odpowiedzialność za wypadek przy pracy
Badaniom okresowym podlegają wszyscy pracownicy, natomiast kontrolnym tylko ci, którzy byli niezdolni do pracy dłużej niż 30 dni, a ich niezdolność usprawiedliwiała choroba. Pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Warto wspomnieć w tym miejscu, że obowiązku przeprowadzenia badań lekarskich nie uchyla przedstawienie przez pracownika wyników badań przeprowadzonych dla innych celów niż podjęcie pracy (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lutego 1999 r., sygn. akt II SA/Wr 975/97).
Częstotliwość badań
Częstotliwość przeprowadzania badań okresowych i kontrolnych uzależniona jest od rodzaju czynników szkodliwych dla zdrowia podczas wykonywania pracy na danym stanowisku. Określa ją załącznik I do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.
Zmiana pracy bądź rozwiązanie umowy
Gdyby lekarz podczas kontroli orzekł, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca byłby zobowiązany do zmiany rodzaju pracy. W razie braku takiej możliwości, pracodawca musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę oraz wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Co więcej, pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do czasu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.
Do rozwiązania umowy o pracę w wyżej opisanym trybie w sprawach nieuregulowanych należy stosować przepisy dotyczące rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony bez wypowiedzenia bez winy pracownika.
Gdyby pracodawca zatrudniający młodocianego na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego miał możliwość przeniesienia go na inne stanowisko, a zamiast tego rozwiązał umowę o pracę, pracownikowi będzie przysługiwało roszczenie o przywrócenie do pracy niezagrażającej jego zdrowiu.
Zobacz także: Forum Kadry - Obowiązki pracodawcy i pracownika
Ryzyko zawodowe
Kolejnym obowiązkiem pracodawcy w przypadku zatrudnienia młodocianych jest przekazanie informacji o ryzyku zawodowym wiążącym się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również ich przedstawicielom ustawowym.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 Nr 69, poz. 332 z późn. zm.)