W piątek, 24 marca 2023 r. osoby z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunowie opuścili Sejm RP. Protest został czasowo zawieszony ze względów zdrowotnych. Czy rząd spełni oczekiwania protestujących, czy renta socjalna będzie podwyższona do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę? Według danych ZUS-u na koniec 2021 r. rentę socjalną pobierało 289,7 tyś osób.
- Co wskazuje obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej?
- Główne założenia są takie:
- Jakie jest uzasadnienie zmian?
- Rząd przedstawia swój projekt
- Zawieszenie prawa do renty socjalnej
- Możliwość dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego
- Harmonogram wprowadzenia świadczenia wspierającego:
Co wskazuje obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej?
Do Sejmu RP trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej (druk nr 3099, dalej jako: projekt). Do reprezentowania Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej została upoważniona Pani Iwona Hartwich – matka jednej z osób z niepełnosprawnością, która również protestowała w Sejmie. Projekt wskazuje, że zmiany miałyby nastąpić w ustawie z dnia 28 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240, dalej: ustawa). W dniu 23 marca 2023 r. skierowano projekt do I czytania na posiedzeniu Sejmu RP.
Główne założenia są takie:
1) renta socjalna miałaby wynosić 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na dany rok. Z czego wynika ten postulat? Z tego, że aktualnie renta socjalna jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy tj. 1588,44 zł. Renta socjalna jest corocznie waloryzowana i od 1 marca 2023 r. wynosi 1445 zł netto. To zdecydowanie za mało!
2) w przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała 300% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Jakie jest uzasadnienie zmian?
Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami wskazują, że: „Projekt ustawy powstał z potrzeby walki o godne życie osób niepełnosprawnych. Regularne wizyty u lekarzy specjalistów, systematyczna rehabilitacja, niezbędny sprzęt rehabilitacyjny, specjalistyczne żywienie oraz środki higieny osobistej wymagają dużych nakładów finansowych”.
Rząd przedstawia swój projekt
Rząd przedstawił swój projekt. Projekt ustawy wprowadzającej nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych skierowany został pod obrady Rady Ministrów. Projekt przewiduje m.in. możliwość dorabiania przez opiekunów do świadczenia pielęgnacyjnego.
Zawieszenie prawa do renty socjalnej
Aktualnie istotnym problem jest zawieszenie prawa do renty socjalnej. Ponieważ prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, na zasadach określonych w art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Możliwość dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego
Jeśli osoba z niepełnosprawnościami nie zdecyduje się na własne świadczenie wspierające, wówczas jej opiekun będzie mógł otrzymywać zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne w dotychczasowej wysokości z możliwością dorabiania do corocznego limitu w wysokości 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku.
Jak podaje minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg, najistotniejsze założenia rządowego projektu są następujące:
Świadczenie wspierające będzie kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, bez względu na wiek tej osoby.
Będzie przysługiwać niezależnie od innych form wsparcia (osoby, które mają prawo do renty socjalnej, nadal będą ją pobierać).
Świadczenie będzie przysługiwać bez względu na osiągany przez osobę z niepełnosprawnościami dochód (brak kryterium dochodowego), będzie wolne od egzekucji.
W ramach tego świadczenia osoby z niepełnosprawnościami będą mogły dodatkowo otrzymać nawet 200 proc. renty socjalnej.
Jeżeli osoba z niepełnosprawnościami nie będzie pobierała własnego świadczenia wspierającego, to jej opiekun otrzymujący dotychczas świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna, będzie mógł je dalej pobierać na dotychczasowych zasadach.
Dla opiekunów, którzy zaprzestaną sprawowania opieki w związku z wprowadzeniem świadczenia wspierającego dla osób z niepełnosprawnościami, uruchomiony zostanie specjalny program ich aktywizacji z budżetem 100 mln zł rocznie.
Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami”. Książka z aktualizowanym serwisem online
Harmonogram wprowadzenia świadczenia wspierającego:
I etap – od 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia i będzie przysługiwać w wysokości 200% renty socjalnej.
II etap – od 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze średnim poziomem potrzeby wsparcia i będzie przysługiwać w wysokości 100% renty socjalnej.
III – ostatni etap – od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z kolejnym poziomem potrzeby wsparcia i będzie przysługiwać w wysokości 50% renty socjalnej.