Jakie zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy zaczęły obowiązywać od 1 lipca 2024 roku? Jakie nowe obowiązki zostały nałożone na polskich pracodawców? Legalny pobyt w Polsce obywateli Ukrainy został przedłużony do 30 września 2025 r. Do końca września przedłużono również ważność dokumentów takich jak wizy krajowe czy karta pobytu. Wprowadzono możliwość ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin. Co jeszcze zmieniło się od lipca?
- Zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy 2024
- Przedłużenie pobytu w Polsce dla obywateli Ukrainy
- Nowe obowiązki pracodawcy od 1 lipca 2024 r.
- Zezwolenie na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin - zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy
- Nowy termin na złożenie wniosku o nadanie PESEL dla obywateli Ukrainy
- Zezwolenia na pobyt czasowy z zastrzeżeniem wymogu powiadomienia dla obywateli Ukrainy
Zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy 2024
Ustawa podpisana przez prezydenta RP 7 czerwca 2024 roku przyniosła kolejne zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców. Dotyczą one wielu aspektów - od legalizacji pracy po świadczenia socjalne.
Nowa Ustawa o pomocy obywatelom ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zaczęła obowiązywać z dniem 1 lipca 2024 roku, dlatego w poniższym artykule przedstawimy kluczowe i najważniejsze zmiany, z którymi warto się zapoznać.
Przedłużenie pobytu w Polsce dla obywateli Ukrainy
Przedłużenie legalnego pobytu jest jedną z najbardziej wyczekiwanych zmian. Czekali na to zarówno uchodźcy przebywający w Polsce, jak i polscy pracodawcy zatrudniający cudzoziemców.
Dla pracodawców przedłużenie legalnego pobytu będzie oznaczało kontynuację możliwości zatrudniania obywateli Ukrainy w uproszczonym trybie oraz brak konieczności robienia testu rynku pracy. Pobyt ukraińskich uchodźców, którzy przyjechali do Polski w związku z działaniami wojennymi Rosji, został przedłużony do 30 września 2025 roku.
W podobny sposób, po zmianie ustawy, przedłuża się okres ważności wydanych obywatelom Ukrainy, następujących dokumentów:
- wiz krajowych,
- zezwoleń na pobyt czasowy,
- kart pobytu,
- polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca,
- dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”.
Ponadto, jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
- na podstawie wizy Schengen wydanej przez organ polski,
- na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
- na podstawie dokumentu wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen, albo innego dokumentu pobytowego wydanego przez organ tego państwa, uprawniającego do podróży po terytorium innych państw tego obszaru,
- w ramach ruchu bezwizowego,
przypada po 24 lutego 2022 r., to pobyt uznaje się za legalny do 30 września 2025 roku.
Nowe obowiązki pracodawcy od 1 lipca 2024 r.
Kolejna zmiana dotyczy pracodawców zatrudniających obywateli Ukrainy. Zmiana dotyczy uproszczonej metody zatrudnienia uchodźców z Ukrainy. Po wybuchu wojny, zgodnie z art. 22 ustawy, każdy obywatel Ukrainy legalnie przebywający w Polsce może podjąć pracę bez konieczności ubiegania się przez podmiot powierzający pracę o zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Jedynym warunkiem jest wysłanie przez pracodawcę powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy oraz wskazanie warunków zatrudnienia oraz daty podjęcia pracy. W odróżnieniu od pozostałych rodzajów zezwoleń na pracę, ta uproszczona procedura umożliwiała zatrudnianie cudzoziemców i legalizacje ich pracy z datą wsteczną. Oznacza to, że pracodawca mógł podpisać umowę z cudzoziemcem, a następnie wysłać powiadomienie. Przed nowelizacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, termin na wysłanie powiadomienia wynosił 14 dni od daty podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy. Po 1 lipca 2024 roku termin ten został skrócony do 7 dni.
Dodatkowo, do art. 22 specustawy zostały wprowadzone nowe regulacje. Od dnia wejścia w życie ustawy, pracodawca ma obowiązek złożenia nowego powiadomienia, jeżeli:
- zmienił się rodzaj umowy,
- zmieniło się stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy,
- zmniejszono wymiar czasu pracy lub liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określony w powiadomieniu,
- obniżono miesięczną lub godzinową stawkę wynagrodzenia określoną w powiadomieniu.
Oznacza to, że zatrudnienie cudzoziemca może być legalne tylko i wyłącznie na warunkach określonych w powiadomieniu. Warto też pamiętać, że zgodnie z nowymi regulacjami, obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP, jeżeli jego wynagrodzenie wskazane w powiadomienie spełnia wymogi, które określone w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu.
Zezwolenie na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin - zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy
Kolejna zmiana, którą przyniosła nowa specustawa, to możliwość ubiegania się o zezwolenie na pobyt w celu łączenia rodzin. Przed nowelizacją osoby posiadające status UKR mogły uzyskać kartę pobytu wyłącznie w celu wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej. Dla przykładu, rodzic pracujący w Polsce i zamieszkujący razem z dziećmi, mógł wyrobić kartę pobytu tylko dla siebie. Dzieci były pozbawione takiego prawa.
Dodatkowo, dla określonych grup cudzoziemców została stworzona nowa ścieżka ubiegania się o zezwolenie pobytowe. Każda osoba, która posiada status UKR, przy spełnieniu określonych warunków będzie mogła zmienić swój status ochrony czasowej na kartę pobytu. Rozwiązanie takie wprowadza art. 42c–42w.
Zgodnie z regulacjami, obywatel Ukrainy będzie mógł zamienić swój status UKR na kartę pobytu jeżeli:
- w dniu 4 marca 2024 r. posiadał status UKR;
- w dniu złożenia wniosku o wydanie karty pobytu posiada status UKR;
- posiadał nieprzerwany status UKR przynajmniej przez 365 dni.
Ponadto osoba, która ubiegała się o wydanie zezwolenia na pobyt i otrzyma takie zezwolenie drogą „przekształcenia”, będzie zwolniona z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę oraz oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, a także będzie posiadała dostęp do polskiego rynku pracy bez konieczności składania powiadomienia do powiatowego urzędu pracy. Zgodnie z art. 42f, wniosek o wydanie karty pobytu obywatel Ukrainy będzie mógł złożyć wyłącznie w postaci elektronicznej, a nie w formie papierowej, jak to było dotychczas. Wniosek należy złożyć poprzez system teleinformatyczny prowadzony przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Nowy termin na złożenie wniosku o nadanie PESEL dla obywateli Ukrainy
Po wybuchu wojny na Ukrainie uchodźca, który przyjechał na terytorium Polski, miał 60 dni na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL, a do złożenia takiego wniosku nie był wymagany dokument podróży. Razem z numerem PESEL osobie takiej przyznawano status UKR, który potwierdzał posiadanie uprawnień do pobytu w RP, a także uprawnień wynikających z przepisów ustawy specjalnej.
Termin na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL z czasem został skrócony i do 30 czerwca wynosił jedynie 30 dni. Po wejściu w życie nowej ustawy, wniosek o nadanie numeru PESEL należy złożyć niezwłocznie po przybyciu do Polski i możliwość taką będą miały jedynie osoby posiadające ważny dokument podróży. Osoby, które przed wejściem w życie ustawy z dnia 15 maja 2024 roku, uzyskały numer PESEL nie posiadając dokumentu podróży i wyrobiły taki dokument w późniejszym okresie, będą zobowiązane w terminie 60 dni od daty wydania paszportu zaktualizować swoje dane w dowolnym organie gminy.
Zezwolenia na pobyt czasowy z zastrzeżeniem wymogu powiadomienia dla obywateli Ukrainy
Po wybuchu wojny obywatele Ukrainy ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (niezależnie czy posiadają status UKR czy nie), są zwolnieni z obowiązku przedkładania informacji starosty.
Decyzja na pobyt i pracę wydawana jest z zastrzeżeniem wymogu powiadomienia. Oznacza to, że zezwolenie wydawane jest bez wskazania pracodawcy oraz warunków pracy, a jedynym wymogiem do legalnej pracy jest złożenie przez pracodawcę powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy.
Przed nowelizacją termin na złożenie powiadomienia wynosił 14 dni od daty doręczenia obywatelowi Ukrainy decyzji o udzieleniu mu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Często zdarzały się sytuacje, w których cudzoziemcy przez niewiedzę nie informowali swoich pracodawców o fakcie otrzymania decyzji. Powyższa sytuacja narażała pracodawców na konsekwencje, które wynikały z niewywiązania się z ustawowych obowiązków.
O zawiłościach i trudnościach tych procedur pisała nawet Państwowa Inspekcja Pracy. W końcu nowelizacja zmienia datę powstania tego obowiązku. Od dnia wejścia w życie ustawy, termin na złożenie powiadomienia liczy się od daty, kiedy cudzoziemiec poinformował pracodawcę o otrzymaniu powyższego zezwolenia. Dodatkowo art. 22 wprowadza nowy obowiązek dla pracownika. Od 1 lipca obywatel Ukrainy, który otrzymał zezwolenie jednolite zobowiązany jest poinformować o tym fakcie swojego pracodawcę. O powyższym obowiązku cudzoziemca będzie pouczał wojewoda wydający decyzję.