Kwestie związane z przedawnieniem roszczeń wynikających ze stosunku pracy reguluje art. 291 i nast. k.p. Przedawnienie roszczenia oznacza, że przekształca się ono w zobowiązanie naturalne i nie może być już dochodzone przed sądem. Dłużnik może jednak spełnić świadczenie dobrowolnie, pomimo upływu terminu przedawnienia i w takiej sytuacji nie jest uprawniony do żądania jego zwrotu na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu.
Zgodnie z art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Wskazany 3 - letni termin jest terminem podstawowym. Terminy przedawnienia dla części roszczeń zostały bowiem uregulowane przez ustawodawcę odmiennie. W przypadku:
- roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych;
- roszczenia pracodawcy o odszkodowanie w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 k.p.;
- roszczenia pracodawcy związanego z wyrównaniem szkody poniesionej wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie
termin przedawnienia wynosi 1 rok od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia (art. 291 § 2 i 3 k.p.). Natomiast stosownie do art. 291 § 5 k.p. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w kodeksie przed takim organem, ulega przedawnieniu z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 - praktyczny komentarz z przykładami
Kodeks pracy przewiduje szczególne przypadki, w których termin przedawnienia ulega zawieszeniu lub przerwaniu. Zawieszenie biegu przedawnienia oznacza, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu i stosownie do art. 293 k.c. następuje, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przysługujących mu roszczeń przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów (zawieszenie trwa przez czas trwania przeszkody). W przypadku zaś roszczenia o urlop wypoczynkowy, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego (art. 293 k.p.).
Natomiast bieg przedawnienia przerywa się:
- przez każdą czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
- przez uznanie roszczenia
i po zaistnieniu powyższych przyczyn biegnie na nowo (art. 295 k.p.). Ponowny bieg przedawnienia z powodu pierwszej z przyczyn następuje dopiero po zakończeniu postępowania wszczętego w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
Warto jednocześnie pamiętać, że w przypadku osób, które nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych albo co do których istnieje podstawa do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia ustanowienia dla nich przedstawiciela ustawowego albo od dnia ustania przyczyny jego ustanowienia.
Jeżeli zaś termin przedawnienia wynosi 1 rok, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia (art. 294 k.c.).
Autor: Izabela Kultys - aplikant radcowski, Kancelaria Radców Prawnych i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1666).