Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres 3-miesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca (art. 361 § 1 Kodeksu pracy; dalej: k.p.). Oprócz tego strony stosunku pracy mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy (art. 36 § 6 k.p.). Ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.
Skrócenie wypowiedzenia przez pracodawcę
Jednostronne skrócenie okresu wypowiedzenia przez pracodawcę może dotyczyć tylko 3-miesięcznego wypowiedzenia (dotyczy to więc pracowników zatrudnionych w danej firmie co najmniej 3 lata). Okres ten po skróceniu nie może być krótszy niż 1 miesiąc. Dopuszczalne jest więc skrócenie okresu wypowiedzenia do 2 miesięcy, ale już nie do 2 tygodni.
Przy ustalaniu zakładowego stażu pracy w celu określenia długości okresu wypowiedzenia bierzemy pod uwagę wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, które obejmują:
- zatrudnienie na podstawie obecnej (wypowiadanej) umowy zawartej na czas nieokreślony,
- okresy zatrudnienia na podstawie wcześniej łączących strony umów o pracę (np. umowy na okres próbny, umowy na czas określony), bez względu na ewentualne przerwy między tymi umowami (uchwała SN z 15 stycznia 2003 r., III PZP 20/02, OSNP 2004/1/4),
- okresy zatrudnienia przypadające u poprzedniego (innego) pracodawcy, jeżeli do zmiany pracodawcy doszło na zasadach określonych w art. 231 k.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego pracownika.
Zobacz również serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Przykład
Pracodawca zamierza wypowiedzieć umowę pod koniec miesiąca. W połowie następnego miesiąca pracownikowi mija 3-letni okres zatrudnienia w firmie. W takim przypadku trzeba zastosować 3-miesięczny okres wypowiedzenia.
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, wlicza się okres wypowiedzenia tej umowy (uchwała SN z 4 kwietnia 1979 r., I PZP 33/78, OSNC 1979/10/188). Okres zatrudnienia u danego pracodawcy jest liczony do dnia rozwiązania umowy, tj. upływu okresu wypowiedzenia. Skoro w połowie przyszłego miesiąca mija okres pracy skutkujący wydłużeniem wypowiedzenia do 3 miesięcy, to obowiązuje w tym przypadku taka właśnie długość wypowiedzenia.
Warunki zastosowania skróconego okresu wypowiedzenia
Krótszy okres wypowiedzenia może nastąpić w razie wypowiedzenia uzasadnionego:
- upadłością lub likwidacją pracodawcy,
- przyczynami niedotyczącymi pracowników.
Użyte w tej sytuacji określenie „przyczyny niedotyczące pracowników” obejmuje wszystkie sytuacje, w których przyczyna zwolnienia nie leży po stronie pracownika.
Możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia nie jest w tym przypadku zawężona jedynie do pracodawców, do których stosujemy przepisy ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, czyli pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. W razie wypowiedzenia, którego podstawą są przyczyny leżące po stronie pracodawcy, skrócenie okresu wypowiedzenia może zastosować także pracodawca zatrudniający mniej osób.
Umowa o pracę rozwiązuje się z upływem skróconego okresu wypowiedzenia, a za pozostałą jego część pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości należnego mu wynagrodzenia. Odszkodowanie to nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne (§ 2 pkt 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).
Zobacz również: Jakie są okresy wypowiedzenia umowy o pracę?
Przy skróceniu okresu wypowiedzenia pracodawca powinien:
Krok 1. Wręczyć pracownikowi wypowiedzenie.
Krok 2. Wystawić świadectwo pracy (dniem zakończenia umowy jest dzień upływu skróconego okresu wypowiedzenia).
Krok 3. Naliczyć i wypłacić odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Okres, za który przysługuje to odszkodowanie, podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia pracownika, jeżeli pozostawał w tym czasie bez pracy.
W okresie, za który przysługuje odszkodowanie, strony nie są już związane stosunkiem pracy, czyli m.in. pracownik nie nabywa już w tym czasie prawa do urlopu wypoczynkowego (nie może się więc za ten okres domagać ekwiwalentu za urlop).
Skrócenie okresu wypowiedzenia bezpośrednio skutkuje wcześniejszym zakończeniem umowy o pracę.
Pracownik w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia nie traci jednak maksymalnego wymiaru dni na poszukiwanie pracy.
Przykład
Pracodawca skrócił 3-miesięczne okresy wypowiedzenia do 1 miesiąca. W okresie takiego skróconego wypowiedzenia pracownik ma prawo do takiej samej liczby dni wolnych przeznaczonych na poszukiwanie pracy jak w przypadku, gdy zachowano okres 3-miesięcznego wypowiedzenia. Przysługują mu zatem 3 płatne dni wolne na poszukiwanie pracy.
Fragment wypowiedzenia umowy o pracę dotyczący zastosowania skróconego okresu wypowiedzenia
Porozumienie dotyczące skrócenia okresu wypowiedzenia
Skrócenie czasu wypowiedzenia może też nastąpić na podstawie porozumienia stron.
Po złożeniu oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy możliwe jest zawarcie przez strony porozumienia dotyczącego skrócenia okresu wypowiedzenia. Oświadczenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę, co oznacza, że zostało dokonane za wypowiedzeniem, a nie przekształciło się w porozumienie stron. Nie ma przy tym znaczenia, czy samego wypowiedzenia dokonał pracodawca, czy pracownik.
Przepisy nie określają, o jaki okres można skrócić czas trwania wypowiedzenia, strony mają zatem dowolność w tym zakresie.
Przykład
Pracownik w połowie września wypowiedział umowę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca (art. 30 § 21 k.p.). Wypowiedzenie upływa więc z końcem grudnia. Pracownik podejmuje jednak nowe zatrudnienie od 20 listopada. Strony mogą ustalić, że wypowiedzenie upłynie np. 19 listopada. Przy skracaniu okresu wypowiedzenia nie wiąże ich bowiem regulacja dotycząca terminu wypowiedzenia.
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę ustalenie przez strony wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę nie pozbawia pracownika roszczeń wynikających z art. 45 k.p. (uchwała SN z 24 lutego 1994 r., I PZP 57/93, OSNP 1994/10/157). Pracownik zachowuje więc prawo do roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy.
W razie zawarcia porozumienia dotyczącego krótszego okresu wypowiedzenia pracownikowi nie przysługuje odszkodowanie za pozostały okres wypowiedzenia. Odszkodowanie to należne jest tylko w razie skorzystania przez pracodawcę z możliwości jednostronnego skrócenia okresu wypowiedzenia. Okres, o który skrócono wypowiedzenie, nie jest również wliczany do stażu pracy, gdyż żaden przepis na takie zaliczanie nie wskazuje.
Zadaj pytanie: Forum Kadry
WZÓR. Porozumienie skracające okres wypowiedzenia
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1028)
- ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 86, poz. 525)
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 127, poz. 860)