Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Jednym ze sposobów rozwiązania umowy o pracę jest jej wypowiedzenie. Rozwiązanie umowy o pracę następuje wówczas z upływem okresu wypowiedzenia. Wypowiada się umowy na okres próbny, na zastępstwo i na czas nieokreślony. Kodeks pracy przewiduje również, przy spełnieniu pewnych warunków, możliwość wypowiadania umów na czas określony.

Obie strony uprawnione

Zgodnie z art. 32 Kodeksu pracy każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na okres próbny i na czas nieokreślony. Należy mieć na uwadze, że na pracodawcy ciążą pewne ograniczenia w wypowiadaniu umów o pracę. Pracownik może je wypowiadać w każdym czasie, natomiast pracodawca nie zawsze. Dotyczy to między innymi sytuacji ochrony pracowników w okresie przedemerytalnym.

Warto wspomnieć, że wypowiedzenie umowy o pracę stanowi oświadczenie woli, które należy tłumaczyć zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 65 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu rodzinnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1999 r., sygn. akt I PKN 251/99).

Zobacz także: Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Umowa na zastępstwo

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy wynosi 3 dni robocze.

Umowa na okres próbny

W razie wypowiedzenia przez pracodawcę umowy na okres próbny pracownik może dochodzić odszkodowania, ale tylko w przypadku naruszenia przepisów o wypowiadaniu, a nie w razie niezasadności tego wypowiedzenia. Sąd pracy może oceniać takie wypowiedzenie co do jego zgodności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005 r., sygn. akt I PK 103/05).

Umowa na czas nieokreślony

W przypadku umowy na czas nieokreślony okres wypowiedzenia uzależniony jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Okres ten liczy się od dnia zawarcia umowy o pracę do daty jej rozwiązania z upływem okresu wypowiedzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1999 r., sygn. akt I PKN 34/99).

Zobacz: Szczególne przypadki rozwiązania umowy o pracę w świadectwie pracy

Okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony

Do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Dotyczy to także przypadków, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego danego pracownika.

Zgodnie z art. 36 § 5 Kodeksu pracy jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę inne okresy wypowiedzenia:

• zamiast 2 tygodni- 1 miesiąc oraz
• zamiast 1 miesiąca - 3 miesiące.

Strony mogą ponadto po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy. Ustalenie to nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.

Umowa na czas określony

Na podstawie art. 33 Kodeksu pracy zawierając umowę o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Zastrzeżenie dopuszczalności rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy może być dokonane przez każde zachowanie się stron, które ujawnia ich wolę w sposób dostateczny (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., sygn. akt I PKN 527/00).

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 września 1994 r. (I PZP 35/94) uznał, że umowa o pracę zawarta na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, w której strony przewidziały dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 33 Kodeksu pracy), może być w ten sposób rozwiązana także przed upływem 6 miesięcy jej trwania.

Co dzieje się, gdy mimo niezastrzeżenia w umowie możliwości jej wypowiedzenia, jedna ze stron tego dokona?

Pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę zawartą na czas określony, w przypadku gdy strony nie przewidziały możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem (art. 33 Kodeksu pracy), przysługują roszczenia określone w art. 59 w związku z art. 56 Kodeksu pracy (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III PZP 6/11).

Oświadczenie woli nazwane wypowiedzeniem złożone pracodawcy przez pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony, w której nie przewidziano możliwości jej wypowiedzenia (art. 33 Kodeksu pracy), powoduje rozwiązanie umowy o pracę na mocy przepisów o rozwiązaniu przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt III PZP 5/11).

Warto zaznaczyć w tym miejscu, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2005 r. (II PK 294/04) zawarcie długoterminowej umowy o pracę na czas określony (9 lat) z dopuszczalnością jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem może być kwalifikowane jako obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy). 

Polecamy również: Forum Kadry - Błędny okres wypowiedzenia

Skrócenie okresu wypowiedzenia

Kodeks pracy przewiduje możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia. Dotyczy to sytuacji wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, które następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników. Pracodawca może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia maksymalnie do 1 miesiąca. Pracownikowi przysługuje wówczas odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Zgodnie z art. 361 § 2 Kodeksu pracy i uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1990 r. (III PZP 3/90) okres, o jaki skrócono wypowiedzenie umowy o pracę (art. 361 § 1 Kodeksu pracy), za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy zobowiązanym do wypłaty odszkodowania, jeżeli w tym okresie pracownik pozostawał bez pracy (art. 36 § 2 Kodeksu pracy).

Dni wolne na poszukiwanie pracy

Jeśli okres wypowiedzenia wynosi co najmniej 2 tygodnie i dokonał go pracodawca, pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy.

Wymiar zwolnienia wynosi:

1. 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia,
2. 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie.

Za dni wolne na poszukiwanie pracy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)