Ustawodawca jednym aktem – ustawą z dnia 23 listopada 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego – dostosował przepisy z 20 innych aktów normatywnych. Zniesiona została możliwość zwolnienia pracownika, który ukończył 65 lat.
Konstytucyjny zakaz dyskryminacji
Zgodnie z Konstytucją nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z żadnej przyczyny. Zakaz ten znajduje także odzwierciedlenie w prawie pracy. Kodeks pracy stanowi, iż jakakolwiek dyskryminacja, w szczególności ze względu na wiek i płeć, jest niedopuszczalna. Równe traktowanie oznacza takie same możliwości w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych. Dodatkowo z orzecznictwa sądowego wynika również, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę.
Mianowany nauczyciel akademicki
Od początku 2013 roku obowiązuje zmieniony art. 127 ust. 2 ustawy z dn. 27 lipca 2005 – Prawo o szkolnictwie wyższym. W świetle nowych regulacji stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego wygasać będzie dopiero z ukończeniem 67. roku życia, pod warunkiem, że taka osoba nabyła już prawo do emerytury. Jeżeli nawet z ukończeniem tego wieku nie będzie ona uprawniona do otrzymywania świadczenia z ZUS, to wygaśnięcie stosunku pracy nastąpi z rokiem akademickim, w którym faktycznie je otrzyma. Co za tym idzie, nauczyciel przechodzący na emeryturę z powodu ukończenia 67 lat nie może zostać ponownie mianowany. Stosunek pracy profesora zwyczajnego lub nadzwyczajnego w uczelni publicznej będzie wygasać z końcem roku akademickiego, w którym ukończy on 70 lat.
Zmiana sytuacji docentów
Podwyższenie wieku emerytalnego nie pozostało także bez echa dla art. 22 ust. 1 ustawy z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw. W świetle nowych przepisów praca na stanowisku docenta będzie możliwa nie dłużej niż do końca roku akademickiego, w którym dana osoba ukończy 67. rok życia. Warunkiem niezbędnym jest jednak także nabycie prawa do emerytury. W przypadku jego braku, wygaśnięcie stosunku pracy nastąpi z końcem roku akademickiego, w którym prawo do takiego świadczenia zostało nabyte. Ustawodawca, wprowadzając takie zmiany, zwracał uwagę na konieczność poprawy niekorzystnej struktury demograficznej oraz potrzebę tworzenia miejsc pracy dla młodych naukowców, którzy korzystając z nowych uregulowań zyskają możliwość uproszczenia ścieżki awansu naukowego oraz akademickiego.
Wydłużony czas pracy
Zmiana wieku emerytalnego spowoduje także brak możliwości rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym w szkole na podstawie mianowania tylko z powodu ukończenia 65. roku życia. Taka sama sytuacja spotka urzędników państwowych i inspektorów kontroli skarbowej. Powodem do rozwiązania stosunku pracy z taką osobą może być utrata fizycznej lub psychicznej zdolności do pracy na zajmowanym stanowisku, co musi być potwierdzone przez komisję lekarską. Minister sprawiedliwości utraci także możliwość do odwołania komornika z zajmowanego stanowiska z powodu ukończenia 65 lat. Tak samo prezes Urzędu Patentowego nie będzie mógł rozwiązać stosunku pracy z ekspertem, którego powołał. Ochronie podlegają też kuratorzy zawodowi, zachowujący pracę mimo osiągnięcia wieku emerytalnego. Dyrektor Urzędu Morskiego również nie skreśli z listy pilota po ukończeniu przez niego 65. roku życia. Analogiczna jest sytuacja inspektorów zatrudnionych w Państwowej Inspekcji Pracy. Powodem rozwiązania stosunku pracy nie może być już osiągnięcie 65. roku życia przez urzędnika służby cywilnej.
Zobacz również: Kiedy utrata zaufania może być przyczyną wypowiedzenia?
Sędziowie
Zgodnie z nowelizacją art. 100 par. 4a i 4b ustawy z dn. 23 listopada 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, sędzia w stanie spoczynku otrzymuje jednorazową odprawę z chwilą osiągnięcia 67 roku życia. Analogicznie jest w przypadku sędziego, który powrócił na stanowisko poprzednio zajmowane bądź stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu w trybie art. 74 § 1a.
Kierownik apteki
Od 1. stycznia 2013 r. pełnienie stanowiska kierownika apteki nie jest ograniczone wiekiem, co wynika z nowelizacji ustawy z 6. września 2001 – Prawo farmaceutyczne. Do końca grudnia 2012 osoba nadzorująca pracę apteki nie mogła przekroczyć 65. roku życia, choć miała możliwość przedłużenia tego okresu o kolejne pięć lat, natomiast w świetle nowych przepisów powyższe ograniczenie jest bezprzedmiotowe.
Kontroler ruchu lotniczego
Od początku 2013 roku został uchylony art. 101 ust. 3 ustawy z 3. lipca 2002 – Prawo lotnicze. Z prawa unijnego nie wynika górna granica wieku dla osób wykonujących czynności lotnicze na podstawie posiadanej licencji. Europejskie orzeczenie lekarskie klasy 3 dla kontrolerów ruchu lotniczego zostało określone przez Europejską Organizację do spraw Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej. Zgodnie z nim taka osoba musi mieć przeprowadzone badania elektrokardiografii wysiłkowej lub inne odpowiednie badania kardiologiczne w wieku 65 lat, a następne co 4 lata.
Opiekunowie
Zmiany były konieczne również w ustawie z 12. marca 2004 r. o pomocy społecznej. Nowelizacja dotyczy art. 41 ust. 4 i 5, zgodnie z którym osoba, która musiała zrezygnować z zatrudnienia na rzecz konieczności sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad trwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz niezamieszkującymi z matką, ojcem lub rodzeństwem będzie miała opłacaną składkę na ubezpieczenie rentowe i emerytalne nie dłużej, niż do czasu osiągnięcia łącznego stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 25 lat. Z takiego rozwiązania nie będą mogły jednak skorzystać osoby, które w dniu złożenia wniosku będą miały ukończony 50. rok życia, ale bez co najmniej 10 lat podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23. listopada 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1544),
Konstytucja RP – art. 32 ust.2,
Ustawa z dn. 26. czerwca 1974 – Kodeks pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141).