- pracownik został zwolniony w ramach zwolnień grupowych,
- pracodawca ponownie zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej,
- pracownik zgłosił pracodawcy zamiar podjęcia zatrudnienia w terminie roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy,
- nie upłynął okres 15 miesięcy od dnia rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.
Zwolnienie grupowe
Zwolnienie grupowe ma miejsce w razie rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z określoną grupą pracowników z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Chodzi tu o rozwiązanie umów o pracę w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę bądź na mocy porozumienia stron, przy czym zwolnienie w okresie nieprzekraczającym 30 dni ma objąć co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników;
- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, ale mniej niż 300 pracowników;
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Ta sama grupa zawodowa
Zwolniony pracownik może domagać się powrotu do pracy tylko wówczas, gdy pracodawca ponownie zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej. Pojęcia ta sama grupa zawodowa nie należy identyfikować z konkretnym stanowiskiem pracy zwolnionego pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1997 r., I PKN 445/97, OSNP 1998/22/648). Zatrudnienie w tej samej grupie zawodowej nie jest również tożsame z zatrudnieniem na stanowisku równorzędnym ani z zatrudnieniem na poprzednich warunkach.
Przez pojęcie grupa zawodowa należy natomiast rozumieć zespół pracowników legitymujących się szczególnymi uprawnieniami do wykonywanej pracy (kierowca, lekarz) bądź też zespół wykonujący w zakładzie takie same lub podobne rodzajowo czynności (funkcje), a także grono pracowników o podobnym wykształceniu i kwalifikacjach potrzebnych dla realizacji skonkretyzowanych zadań zakładu pracy (wyrok SN z 7 marca 1997 r., I PKN 26/97, OSNP 1997/24/486).
Zgłoszenie zamiaru powrotu
Zwolniony pracownik ma rok od dnia rozwiązania stosunku pracy na zgłoszenie byłemu pracodawcy zamiaru podjęcia u niego pracy. Termin ten ma charakter zawity, a zatem po jego upływie roszczenie pracownika o ponowne zatrudnienie wygasa.
Zgłoszenie przez pracownika zamiaru powrotu może nastąpić przez każde zachowanie, które w sposób dostateczny wyrazi jego gotowość podjęcia pracy. Jeśli swój zamiar pracownik zgłasza w pozwie o nawiązanie stosunku pracy przy ocenie, czy nie przekroczył on określonego terminu, istotna będzie nie data wniesienia pozwu, lecz data doręczenia tego pisma pracodawcy (wyrok SN z 6 sierpnia 1998 r., I PKN 267/98, OSNP 1999/17/549).
Odpowiedzialność pracodawcy
Pracodawca, który ponownie zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej, ma obowiązek złożyć ofertę zatrudnienia zwolnionemu uprzednio pracownikowi w terminie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.
Jeśli mimo zgłoszenia zamiaru powrotu do pracy, pracodawca odmawia zatrudnienia byłego pracownika, ten ostatni może wystąpić do sądu pracy z powództwem o nawiązanie stosunku pracy. Ponadto były pracownik może dochodzić od opornego pracodawcy stosownego odszkodowania. Podstawą roszczenia odszkodowawczego będzie w takim przypadku art. 471 k.c. w zw. z art. 300 k.p., a wysokość odszkodowania będzie odpowiadała zarobkom, które mógłby uzyskać były pracownik, gdyby pracodawca uwzględnił jego żądanie nawiązania stosunku pracy.
Ważne!
Pracownik ma roszczenie o nawiązanie stosunku pracy tylko wówczas, gdy utracił zatrudnienie w ramach zwolnienia grupowego. Nie dotyczy to więc pracownika, który został zwolniony w trybie indywidualnym
PRZYKŁAD: PRZEKROCZENIE TERMINU
W związku z likwidacją stanowiska pracy, pracodawca 15 lipca 2006 r. wręczył Annie D. wypowiedzenie umowy o pracę. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 30 września tego roku. Po kilku miesiącach Anna D. dowiedziała się, że jej były pracodawca ponownie zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej. 28 września 2007 r. wniosła przeciwko byłemu pracodawcy pozew, w którym domagała się nawiązania z nią stosunku pracy. Odpis pozwu został doręczony pracodawcy 14 października 2007 r. Anna D. powinna zgłosić zamiar powrotu do pracy w terminie roku od dnia rozwiązania z nią stosunku pracy, a zatem do 30 września 2007 r. W przypadku gdy pracownik zgłasza taki zamiar wyłącznie w pozwie, o zachowaniu terminu decyduje data doręczenia tego pisma pracodawcy, a nie jego wniesienia do sądu. Ze względu na to pracodawca otrzymał je już po wskazanym terminie, roszczenie Anny D. wygasło, co doprowadziło do oddalenia jej powództwa.
PRZYKŁAD: WAŻNE KWALIFIKACJE
Marek K. pracował na stanowisku zastępcy kierownika działu sprzedaży. W związku z reorganizacją firmy jego stanowisko zostało zlikwidowane, a z nim rozwiązano stosunek pracy. Po upływie sześciu miesięcy pracodawca zatrudnił nowego pracownika - Andrzeja R., któremu z uwagi na specjalistyczne wykształcenie powierzono kierowanie działem logistycznym. W opisywanym przypadku Marek K. nie ma roszczenia o ponowne zatrudnienie, gdyż nie należał on do tej samej grupy zawodowej co nowy pracownik. Pracodawca wymagał bowiem od zatrudnianego pracownika odmiennych kwalifikacji od tych, które posiadał zwolniony.
DOMINIKA CICHOCKA
Podstawa prawna
- Art. 9 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.).