Zwolnienie niezaszczepionego przeciwko COVID-19 pracownika
W świetle obecnie obowiązujących przepisów szczepienia przeciwko COVID-19 są w pełni dobrowolne, a przepisy nie nakazują wprost poddania się im. Szczepienia na COVID-19 nie zostały wykazane w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W praktyce oznacza to, że nie można zmusić pracownika do szczepień, nawet jeśli wykonuje on pracę lub zawód wskazane w tym rozporządzeniu. Nawet służby medyczne nie są uprawnione do tego, by kierować kogokolwiek na szczepienia przeciwko COVID-19 wbrew woli danej osoby.
Właśnie z uwagi na dobrowolność szczepienia podnosi się, że pracownik nie może być karany za niewyrażenie zgody na jego przeprowadzenie. Aktualnie pracodawca nie dysponuje żadnymi narzędziami (brak podstawy prawnej), aby zmusić pracownika do poddania się szczepieniom na COVID-19.
Brak szczepienia a zwolnienie pracownika - wątpliwości
Jednakże ocena tej sytuacji nie jest jednoznaczna, a zdania ekspertów od prawa pracy mocno się różnią. Niektórzy uważają, że podstawą wymagania od pracownika poddania się szczepieniom na COVID-19 jest art. 2221 §1 kodeksu pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320). Artykuł ten jest niejaką furtą w drodze do wymuszeniu na pracowniku przyjęcia w/w szczepionki – w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. I mając na uwadze powyższy przepis, należy wskazać art. 20 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008 Nr 234, poz. 1570, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1845), zgodnie z którym pracodawca może w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadzić zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu określonych czynności zawodowych. Należy wskazać, iż od 29 grudnia 2020 roku zaczęło obowiązywać rozporządzenie ministra zdrowia wskazujące że wirus SARS-CoV-2 jest szkodliwym czynnikiem biologicznym na poziomie 3 stopnia.
Brak jednoznacznej podstawy prawnej
Niemniej jednak nawet powyższe akty prawa nie stanowią jednoznacznej podstawy do skierowania pracownika na szczepienie przeciwko COVID-19 na drodze jednostronnej decyzji pracodawcy i bez zgody pracownika. Tym samym zwolnienie pracownika za brak szczepienia lub odmowę przyjęcia szczepionki przeciwko COVID-19 będzie niezgodne z prawem. Jak wskazano powyżej, aktualne przepisy wyraźnie wskazują na dobrowolność szczepień na SARS-CoV-2, bez względu na przynależność do konkretnej grupy zawodowej czy rodzaju wykonywanej pracy.
Pracodawca może jednak mobilizować i zachęcać pracowników do szczepień. Wszak trzeba zważyć, iż jest to kwestia zdrowia i bezpieczeństwa miejsc pracy i powrotu do tak wyczekiwanej przez wszystkich normalności.