Urlop wypoczynkowy po wychowawczym

Urlop wychowawczy jest szczególnym rodzajem urlopu pracowniczego, udzielanym w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Ma do niego prawo pracownik (bez względu na płeć) zatrudniony co najmniej 6 miesięcy. Jego wymiar to, co do zasady, maksymalnie 3 lata, przy czym pracownik może go wykorzystać maksymalnie w 4 częściach i nie później niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia (art. 186 § 1 i § 4 k.p.).

Uprawnienia urlopowe

Okres urlopu wychowawczego nie powoduje przerwy w zatrudnieniu, tak jak to jest w przypadku urlopu bezpłatnego, udzielanego na podstawie art. 174 i nast. k.p. Okres ten w dniu jego zakończenia wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, obecnie obowiązujące przepisy nie ustalają tu żadnych wyjątków (zob. art. 186⁵ k.p.). To oznacza, że w przypadku gdy pracownik przed urlopem wychowawczym był uprawniony do mniejszego wymiaru urlopu, po powrocie z urlopu wychowawczego może nabyć prawo do urlopu w wyższym wymiarze.

Przykład

Alina Z. urodziła dziecko w marcu 2006 r. Po urlopie macierzyńskim zdecydowała się na przejście na urlop wychowawczy. Stosowny wniosek złożyła 30 września 2006 r., urlop rozpoczęła 1 października 2006 r. W tym dniu przysługiwał jej urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni, łączny okres zatrudnienia razem z okresem nauki wynosił wówczas dokładnie 9 lat i 2 miesiące.

Urlop wychowawczy, zgodnie z wnioskiem Aliny Z., zakończył się 30 września 2007 r. Z dniem 1 października 2007 r. powróciła do pracy. Od tego dnia jej urlopowy staż pracy wynosi 10 lat i 2 miesiące (urlop wychowawczy trwał 1 rok). Wymiar urlopu, do którego jest uprawniona Alina Z., to 8 dni, ma ona bowiem prawo do 3/12 z 26 dni.

Urlop proporcjonalny

W przypadku pracowników powracających z urlopu wychowawczego mają zastosowanie przepisy kodeksowe, odnoszące się do urlopów proporcjonalnych, udzielanych przez kolejnego pracodawcę pracownikowi, z którym wcześniej rozwiązano stosunek pracy. Dotyczy to jednak wyłącznie pracowników, których urlop wychowawczy trwał dłużej niż 1 miesiąc (art. 155² § 1 pkt 2 k.p.). Gdyby urlop wychowawczy trwał krócej (np. 3 tygodnie), wówczas jego zakończenie przypadłoby na ten sam miesiąc lub na kolejny miesiąc. W obydwu przypadkach pracownik mógłby więc wykorzystać urlop wypoczynkowy w danym miesiącu, gdyż wykonywał wtedy pracę. Przy udzielaniu urlopów niepełny miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca (art. 155^2a § 2 k.p.). W tym wypadku nie może być mowy o urlopie proporcjonalnym.

Jeżeli urlop wychowawczy rozpoczął się i zakończył w tym samym roku kalendarzowym, wówczas wymiar urlopowy dla pracownika korzystającego z takiego urlopu ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.

Przykład

Anna S. w 2007 r. korzystała z urlopu wychowawczego przez 5 miesięcy. Urlop wypoczynkowy będzie jej przysługiwał za pozostałe 8 miesięcy tego roku. Wymiar urlopu dla Anny S. wynosi 26 dni, a zatem w 2007 r. przysługuje jej 18 dni urlopu. Ponieważ jednak Anna S. wykorzystała przed przejściem na urlop wychowawczy 10 dni urlopu wypoczynkowego, za rok 2007 przysługuje jej już tylko 8 dni do wykorzystania.

Powrót z „wychowawczego” w innym roku

Jeżeli pracownik powraca z urlopu wychowawczego w innym roku niż rok rozpoczęcia urlopu (np. wykorzystał urlop w pełnym wymiarze - 3 lata bez przerwy), również przysługuje mu w roku powrotu do pracy - urlop proporcjonalny, udzielany zgodnie z art. 155¹ § 1 pkt 2 k.p.

Analogicznie więc w roku kalendarzowym, w którym pracownik powraca do pracy po urlopie wychowawczym, przysługuje mu urlop wypoczynkowy w wymiarze:

• proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,

• proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Przy ustalaniu wymiaru urlopowego obowiązuje zasada, że kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi, a niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 155^2a § 1 w zw. z art. 155³ k.p.).

Przykład

Julia P. 20 lutego 2008 r. złożyła u pracodawcy pismo w sprawie powrotu z urlopu wychowawczego. Po uzgodnieniu stawiła się do pracy 25 lutego. Jej wymiar urlopu w 2008 r. to 26 dni. Przysługujący jej urlop wypoczynkowy za 2008 r. będzie wynosił 11/12 urlopu (gdyż luty będzie zaokrąglony do pełnego miesiąca), tj. 24 dni.

Drugi przypadek może dotyczyć pracowników zatrudnionych na czas określony, którym umowa o pracę kończy się w roku powrotu z urlopu wychowawczego.

Przykład

Małgorzata N. powróciła z urlopu wychowawczego 2 marca 2008 r. Ponieważ była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, jej stosunek pracy rozwiąże się 30 września 2008 r. Wymiar urlopu Małgorzaty N. to 20 dni. Jeżeli umowa ta nie zostanie przedłużona, w 2008 r. będzie jej przysługiwać u obecnego pracodawcy urlop proporcjonalny w wymiarze 7/12 pełnego urlopu - tj. 12 dni.

Należy pamiętać także o niewykorzystanych urlopach sprzed udzielenia urlopu wychowawczego. Pracodawca zobowiązany jest udzielić w późniejszym terminie każdego urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego z powodu urlopu macierzyńskiego (art. 166 k.p.). Natomiast roszczenia o udzielenie urlopu - tak jak inne roszczenia ze stosunku pracy - przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.). Urlop zaległy za dany rok powinien być udzielony najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego i od tego dnia liczy się termin przedawnienia zaległych urlopów (art. 168 k.p.).

Michał Culepa