W pierwszym przypadku pracownik wykorzystuje cały wymiar urlopu w firmie, w której jest zatrudniony (20 lub 26 dni). Natomiast w sytuacji gdy pracownik zmienia pracę, albo nie przepracował całego roku, przepisy kodeksu pracy przewidują udzielenie mu urlopu proporcjonalnego.
Zmiana pracodawcy
Urlop proporcjonalny dotyczy pracownika, który nabył już prawo do pierwszego urlopu i nabywa prawo do kolejnych urlopów, poczynając od następnego roku po roku kalendarzowym, w którym podjął po raz pierwszy pracę. Jeżeli pracownik rozwiąże umowę o pracę w roku kalendarzowym i podejmie zatrudnienie u innego pracodawcy, wówczas zgodnie z art. 1551 k.p. przysługuje mu urlop:
• u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze,
• u kolejnego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego, w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego lub w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym, w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.
Urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego lub do okresu zatrudnienia w razie umowy zawartej na czas krótszy niż do końca danego roku stosuje się także do pracownika podejmującego nowe zatrudnienia w ciągu innego roku niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.
Warto podkreślić, że zasady udzielania urlopu proporcjonalnego nie stosuje się do pracowników, którzy w danym roku kalendarzowym zmieniają pracodawcę na podstawie art. 231 k.p. W tej sytuacji nie dochodzi bowiem do ustania stosunku pracy, a nowy pracodawca odpowiada za zobowiązania powstałe przed przejściem zakładu pracy.
Wymiar urlopu
Pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w wyższym wymiarze niż za przepracowane miesiące, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze, przy czym łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
Zgodnie z art. 1552a k.p. przy ustalaniu wymiaru urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 rocznego wymiaru urlopu. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy ma miejsce w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje wyłącznie dotyczczasowy pracodawca.
Wymiar proporcjonalnego urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył u danego pracodawcy prawo do urlopu w wyższym wymiarze, ustala się z uwzględnieniem tego wyższego wymiaru.
Okres nieobecności
Na uprawnienia urlopowe ma również wpływ dłuższa nieobecność pracownika w pracy, który w określonych sytuacjach musi liczyć się ze zmniejszeniem przysługującego mu wymiaru urlopu wypoczynkowego. Zasada proporcjonalnego urlopu ma bowiem zastosowanie do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej miesiąc okresie:
• urlopu bezpłatnego,
• urlopu wychowawczego,
• odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
• tymczasowego aresztowania,
• odbywania kary pozbawienia wolności,
• nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Uprawnienia urlopowe pracownika po okresie niewykonywania przez niego pracy kształtują się w zależności od tego, czy przed tym okresem nabył on prawo do urlopu. Jeżeli nie nabył prawa do urlopu, wówczas urlop przysługuje mu w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (względnie do końca zatrudnienia, jeżeli umowa na czas określony rozwiąże się przed upływem roku kalendarzowego).
W sytuacji gdy okres takiej nieobecności przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu wykorzystał on urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.
PRZYKŁAD
PROPORCJONALNY WYMIAR URLOPU
Informatyk ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Umowa o pracę uległa rozwiązaniu 31 marca 2007 roku. 1 lipca pracownik podpisał umowę o pracę na czas określony. Miała ona trwać sześć miesięcy, czyli do 31 grudnia 2007 r.
W analizowanej sytuacji pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego:
• u pierwszego pracodawcy - 7 dni urlopu [(3/12 x 26 = 6,5 (po zaokrągleniu 7 dni)],
• u drugiego pracodawcy - 13 dni urlopu (6/12 x 26 = 13 dni)
ZASADY USTALANIA WYMIARU URLOPU PROPORCJONALNEGO
Pracodawca powinien pamiętać, że:
• kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 ogólnego wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi stosownie do jego stażu,
• niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca,
• jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i podjęcie nowego zatrudnienia następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca,
• przy ustalaniu wymiaru urlopu proporcjonalnego niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia,
• wymiar urlopu należny pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć ogólnego wymiaru przysługującego pracownikowi (20 lub 26 dni).
DANUTA KLUCZ
PODSTAWA PRAWA
• Art. 154 par. 2, art. 1551, art. 1552, art. 1552a i art. 1553 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).