Prawo do urlopu
Prawo do nieprzerwanego odpoczynku od pracy jest jednym z podstawowych praw pracowniczych. Szczegółowe zapisy odnoszące się do prawa do urlopu wypoczynkowego zostały uregulowane w kodeksie pracy oraz w rozporządzeniach. Zgodnie z art. 152 kodeksu pracy każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego.
Zgodnie z art. 154 § 1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje 20 lub 26 dni urlopowych w zależności od stażu pracy. Art. 161 kodeksu pracy stanowi, iż wymiar urlopu wypoczynkowego powinien być wykorzystywany w danym roku kalendarzowym, za który przysługuje.
Niemniej niewykorzystanie go w pełnym wymiarze nie oznacza, że przepada. Jako urlop zaległy powinien być wykorzystany przez pracownika do 30 września następnego roku (art. 168 kodeksu pracy).
Redakcja poleca produkt: Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia
Niezależnie od tego należy pamiętać, że roszczenie o urlop wypoczynkowy ulega również przedawnieniu po upływie 3 lat od daty wymagalności (art. 291 kodeksu pracy). W orzecznictwie Sądu Najwyższego datę wymagalności oznacza się jako koniec roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (por. uchwała Sądu Najwyższego z 20 lutego 1980 roku o sygn. V PZP 6/79) lub też do końca okresu, w którym urlop zaległy powinien być wykorzystany (odpowiednio wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 roku o sygn. I PKN 367/00).
Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego
Urlop proporcjonalny
Przepisy prawa pracy przewidują, że przysługujący pracownikowi w danym roku kalendarzowym urlop powinien być przez niego wykorzystany w pełnym wymiarze. Zgodnie z art. 152 § 2 kodeksu pracy pracownik nie może się zrzec przysługującego mu urlopu.
Wyjątki od tej zasady określa ustawa. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 1552 kodeksu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w sytuacji, gdy pracownik jest nieobecny w pracy, a przyczyną nieobecności jest urlop bezpłatny, urlop wychowawczy, tymczasowe aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności lub nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy.
Wymiar urlopu wypoczynkowego nie ulega obniżeniu w odniesieniu do już wykorzystanych dni urlopowych.
Obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego następuje w sytuacji, gdy nieobecność w pracy z wyżej wskazanych przyczyn trwa co najmniej jeden miesiąc. Obniżenie wymiaru następuje z upływem każdego pełnego miesiąca kalendarzowego. Upływ każdego pełnego miesiąca kalendarzowego powoduje obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego o 1/12.
Pracownica, której w pełnym wymiarze przysługuje 20 dni urlopowych, była na urlopie wychowawczym przez trzy pełne miesiące od 1 stycznia do 31 marca 2012 roku. W takiej sytuacji wymiar przysługującego jej urlopu wypoczynkowego obniża się o 3/12. Oznacza to, że wymiar urlopu przysługującego pracownicy ulegnie obniżeniu o 5 dni urlopowych.
Sumowanie dni niepełnych części miesięcy
Szczegółowe zasady obniżana wymiaru urlopu wypoczynkowego określają przepisy rozporządzenia z 8 stycznia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Zgodnie z § 2 rozporządzenia jeżeli okresy nieobecności, o których wspomina art. 1552 § 1 kodeksu pracy (urlop bezpłatny, urlop wychowawczy, tymczasowe aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności lub nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy) obejmują części miesięcy kalendarzowych, przy proporcjonalnym obniżeniu urlopu wypoczynkowego za miesiąc uważa się łącznie 30 dni.
Urlop macierzyński i ojcowski od 2013 roku
Innymi słowy przy obniżaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego bierze się pod uwagę również zsumowaną liczbę dni nieobecności, które nie wypełniły miesiąca kalendarzowego. Warto wskazać, iż mogą być zsumowane dni nieobecności z różnych przyczyn.
Pracownik w 2012 roku przebywał 15 dni na urlopie bezpłatnym oraz 15 dni na urlopie wychowawczym. Suma dni nieobecności wyniosła 30 dni, stąd też wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego dotychczas obniżano o 1/12. Aktualnie przy obniżaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego nie bierze się pod uwagę urlopu wychowawczego.
Zobacz serwis: Urlopy