W prawie pracy jest wiele uprawnień rodzicielskich. Pracownicy będący rodzicami mają dodatkowe przywileje jak urlopy, przerwy w pracy, łatwiejszy dostęp do elastycznej organizacji pracy, np. pracy zdalnej. Niektóre prawa przysługują tylko jednemu z rodziców dziecka. Czy 2 dni albo 16 godzin wolnego w roku na opiekę nad dzieckiem zdrowym przysługuje matce i ojcu dziecka?
- Uprawnienia rodzicielskie 2025 - prawo pracy
- Albo matka albo ojciec - 2 dni opieki na dziecko
- 2 dni opieki na dziecko czy 16 godzin opieki na dziecko - co wybrać?
- 2 dni opieki a niepełny etat
Uprawnienia rodzicielskie 2025 - prawo pracy
Prawo pracy zmienia się wraz ze zmianami społecznymi, demograficznymi. Rząd próbuje różnych metod, aby zachęcić Polaków do budowania większych rodzin. Jednym ze sposobów na poprawę sytuacji pracujących rodziców w Polsce jest rozszerzanie uprawnień rodzicielskich. Jakie prawa dla rodziców przewiduje Kodeks pracy?
- urlop macierzyński
- uzupełniający urlop macierzyński
- urlop ojcowski
- urlop rodzicielski
- urlop wychowawczy
- obniżenie wymiaru czasu pracy
- urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego (adopcyjny)
- zwolnienia od pracy na badania kobiet w ciąży
- przerwy w pracy na karmienie dziecka
- elastyczna organizacja pracy dla rodziców dziecka do ukończenia 8. roku życia (praca zdalna, indywidualny harmonogram czasu pracy, ruchomy czas pracy)
- praca zdalna dla rodziców dzieci do lat 4
- 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem zdrowym
Poza tym, prawo pracy chroni kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz rodziców dzieci do 4. roku życia po przez rożnego rodzaju zakazy:
- zakaz zatrudniania kobiet w ciąży i karmiących piersią przy pracach niebezpiecznych, uciążliwych, szkodliwych dla zdrowia
- zakaz zatrudniania pracownicy w ciąży w porze nocnej
- zakaz zatrudniania pracownicy w ciąży w godzinach nadliczbowych
- zakaz zatrudniania pracownicy w ciąży bez jej zgody poza stałym miejscem zamieszkania oraz w przerywanym systemie czasu pracy
- zakaz zatrudniania rodzica dziecka w wieku do 4 roku życia bez jego zgody w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz zakaz delegowania go poza stałe miejsce pracy
- zakaz rozwiązywania umowy o pracę w czasie ciąży, urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego
Albo matka albo ojciec - 2 dni opieki na dziecko
Kodeks pracy w art. 188 przyznaje rodzicom prawo do 2 dni albo 16 godzin zwolnienia o pracy. Warunkiem jest wychowywanie przynajmniej jednego dziecka w wieku do 14 lat. Wskazany wymiar przysługuje na rok kalendarzowy. Niewykorzystanie 2 dni lub 16 godzin nie powoduje przesunięcia ich na kolejny rok. Pracownik zachowuje za ten czas prawo do wynagrodzenia za pracę.
O sposobie wykorzystania zwolnienia od pracy decyduje sam zainteresowany bądź sama zainteresowana. W pierwszym wniosku o wolne składanym na podstawie art. 188 Kodeksu pracy wybiera się czy zwolnienie będzie wykorzystane w dniach czy w godzinach. Pierwszy wniosek zadecyduje również o tym, kto w danym roku kalendarzowym skorzysta z omawianego uprawnienia rodzicielskiego. Przysługuje ono wyłącznie jednemu z rodziców. Matka i ojciec muszą porozumieć się w tej sprawie i ustalić, co będzie dla nich bardziej korzystane. Jeśli pierwszy w danym roku wniosek o wolne z tytułu opieki na dziecko złoży matka, pozostały do wykorzystania wymiar zwolnienia również przysługuje matce. Rodzice nie mogą podzielić się np. po 1 dniu zwolnienia.
2 dni opieki na dziecko czy 16 godzin opieki na dziecko - co wybrać?
To pytanie również powinno zostać rozważone. Nie będzie to miało znaczenia przy pracy 5 dni w tygodniu po 8 godzin każdego dnia. Natomiast duże znaczenie wybór ten będzie miał np. przy równoważnym systemie czasu pracy, kiedy pracownik jednego dnia może pracować np. 6 godzin, a innego 12. Wówczas wzięcie dnia wolnego w dniu, w którym zgodnie z harmonogramem czasu pracy pracownik wykonuje pracę przez 6 dni będzie mniej korzystane. W takiej sytuacji najwięcej godzin zwolnienia pracownik otrzyma, gdy poprosi o dni wolne, kiedy ma w grafiku 12 godzin pracy. 2 dni wolnego w przeliczeniu na godziny to 24 godziny zwolnienia. Gdyby wziął wolne w 6-godzinnych dniach pracy, otrzymałby tylko 12 godzin zwolnienia. Różnica jest więc ogromna.
2 dni opieki a niepełny etat
Co jest bardziej korzystne na niepełnym etacie? Przy niepełnym etacie zwolnienie na opiekę nad dzieckiem również wynosi 2 dni w roku kalendarzowym, ale liczbę godzin ustala się proporcjonalnie do wymiaru etatu. Zasadą jest, że niepełną godzinę zwolnienia należy zaokrąglać w górę do pełnej godziny.
Pracownica, która ma dziecko w wieku 8 lat, chciałaby skorzystać z art. 188 Kodeksu pracy. Pracuje na 3/4 etatu. Ile godzin zwolnienia od pracy jej przysługuje? 16 godz. x 3/4 = 12 godz.
Pracownika może zawnioskować w sumie o 12 godzin zwolnienia na podstawie art. 188 KP w roku kalendarzowym. Może złożyć jeden wniosek o 12 godzin lub rozbić zwolnienie na kilka wniosków.
Polecamy: Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami