Opieka na dziecko - co to jest?
Na wstępie należy odróżnić dwa uprawnienia, które często określane są jednakowo jako opieka na dziecko. Jednym z nich jest uprawnienie rodzicielskie z Kodeksu pracy. Jest to uprawnienie do 2 dni wolnych od pracy lub 16 godzin na opiekę nad dzieckiem zdrowym. Za ten czas pracodawca wypłaca wynagrodzenie za pracę. Drugie uprawnienie wynika z faktu opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe i otrzymywania zasiłku opiekuńczego z ZUS w razie potrzeby sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem zdrowym lub chorym.
Opieka na dziecko 2 dni
Zgodnie z Kodeksem pracy opieka na dziecko zdrowe to uprawnienie rodzicielskie w postaci zwolnienia od pracy zagwarantowane w art. 188. Ile dni opieki na dziecko przysługuje? Opieka na dziecko przysługuje w wymiarze w wymiarze 16 godzin albo 2 dni. Pracownik zachowuje za ten czas prawo do wynagrodzenia. Te 2 dni przysługują na rok kalendarzowy. Niewykorzystana opieka na dziecko zdrowe przepada wraz z końcem roku. W nowym roku uzyskuje się ponownie prawo do 2 dni. Aby uzyskać 2 dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem, należy złożyć wniosek do pracodawcy, wskazując konkretne dni. Można wykorzystać je łącznie lub osobno, a więc złożyć jeden wniosek o 2 dni albo dwa wnioski o jeden dzień wolnego.
O tym, czy opieka będzie wykorzystywana w dniach czy w godzinach decyduje pracownik w pierwszym wniosku składanym w danym roku. Co więcej, pierwszy wniosek przesądza również o tym, kto będzie mógł skorzystać z opieki w danym roku. Jeśli pierwszy wniosek o opiekę złoży matka dziecka, drugi dzień czy pozostałą liczbę godzin również będzie mogła wykorzystać tylko matka.
Czy liczba dni opieki na dziecko zwiększa się wraz z większą liczbą dzieci? Nie. Zawsze będą to dwa dni lub 16 godzin, niezależnie od liczby dzieci.
Ważne!
Jeśli Polska dostosuje swoje prawo do dyrektywy work-life balance opieka na dziecko będzie dłuższa. "Urlop opiekuńczy" zostanie wydłużony z 2 dni do 5 dni. Nie wiadomo jeszcze, czy będzie to w 2022 r., czy w 2023 r.
Opieka na dziecko – niepełny etat
Przy niepełnym etacie opieka na dziecko udzielana jest na zasadzie proporcjonalności. Wymiar etatu przesądza o tym, ile godzin zwolnienia od pracy przysługuje na opiekę nad dzieckiem zdrowym. Przy dokonywanych obliczeniach niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Na przykład zatrudnienie na pół etatu daje prawo do 8 godzin zwolnienia.
Opieka na dziecko zdrowe – do ilu lat?
Opieka na dziecko zdrowe uregulowana w art. 188 KP to uprawnienie przysługujące tylko na dzieci do określonego wieku. Do ilu lat można wnioskować o opiekę? Zgodnie z art. 188 § 1 Kodeksu pracy zwolnienie od pracy przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat.
Istnieje jeszcze jedna forma opieki na dziecko zdrowe do 8 roku życia, kiedy można skorzystać z zasiłku opiekuńczego z ZUS. Dotyczy następujących sytuacji:
- nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
- konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
- choroba niani (z którą jest zawarta umowa uaktywniająca) lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,
- poród lub choroba małżonka/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
- pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem.
Nieprzewidziane zamknięcie placówki to takie, kiedy rodzic dowiedział się o niż w terminie krótszym niż 7 dni przed zamknięciem. Zasiłek opiekuńczy można otrzymać na: dzieci własne, dzieci małżonka, dzieci przysposobione, dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
W przypadku dziecka niepełnosprawnego do 18 roku życia będą to dodatkowo następujące sytuacje:
- poród lub choroba małżonka/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę,
- pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem.
Opieka na dziecko chore – do ilu lat?
Opieka na dziecko chore to nic innego jak zwolnienie lekarskie wystawiane na rodzica dziecka, który będzie sprawował nad nim osobistą opiekę w czasie choroby. Za okres zwolnienia lekarskiego na dziecko ZUS wypłaca zasiłek opiekuńczy. Trzeba więc w tym celu podlegać pod ubezpieczenie chorobowe. Za pracownika składkę chorobową oblicza i odprowadza do ZUS pracodawca. Ile wynosi zasiłek opiekuńczy? Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru. Liczy się ją z 12 ostatnich miesięcy wynagrodzenia pracownika. Przy stałym wynagrodzeniu zasiłek opiekuńczy wynosi więc 80% pensji.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w przypadku choroby i zwolnienia lekarskiego na dziecko do 14 roku życia – limit 60 dni. Na chore dziecko powyżej 14 roku życia limit ten wynosi 14 dni w roku. W przypadku dziecka niepełnosprawnego zasiłek można otrzymać do 18 roku życia dziecka – limit 30 dni.
Opieka na dziecko na kwarantannie
Dziecko na kwarantannie lub izolacji uprawnia do skorzystania z zasiłku opiekuńczego z ZUS. Kwarantanna lub izolacja dziecka traktowana jest bowiem jak choroba dziecka. Rodzic potrzebuje zwolnienia lekarskiego, na podstawie którego ZUS wypłaci zasiłek.
Opieka na dziecko – nauka zdalna
Opieka na dziecko należy się również w przypadku nauki zdalnej. Jeśli placówka edukacyjna zostaje zamknięta np. ze względu na dużą zachorowalność na COVID w Polsce, rodzice muszą zaopiekować się w tym czasie dziećmi. W takiej sytuacji również przysługuje zasiłek opiekuńczy na dziecko do 8 roku życia.
Opieka na dziecko - 60 dni
Przewidziany jest roczny limit korzystania z opieki na dziecko z ZUS w postaci zasiłku opiekuńczego. Co do zasady osoba uprawniona do zasiłku opiekuńczego ma do wykorzystania limit 60 dni w roku kalendarzowym. Nie ma przy tym znaczenia liczba osób uprawnionych do zasiłku, ani liczba dzieci.
Limit 60 dni w roku kalendarzowym dotyczy opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14 (także niepełnosprawnym). Drugi limit - 14 dni w roku kalendarzowym stosuje się w sytuacji opieki nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat.
30 dni w roku kalendarzowym przewidziano na opiekę nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat ale nie ukończyło 18 lat oraz dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 lat ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka/rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020, poz. 1320)
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dziennik Ustaw rok 2021 poz. 2069 z późn. zm.)