2 miesiące urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców
W kwietniu 2019 r. Parlament Europejski przegłosował dyrektywę work-life balance, która musi być wdrożona przez wszystkie kraje członkowskie do połowy 2022 roku. Zmiany, które wprowadza mówią o licznych regulacjach dotyczących uprawnień rodzicielskich, m.in. w zakresie urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego oraz elastycznej organizacji pracy.
W Polsce funkcjonuje już większość z tych rozwiązań, nierzadko w bardziej korzystnej formie niż minimum przewidziane dyrektywą. Jednak największym wyzwanie jest wprowadzenie do polskiego systemu prawnego modyfikacji w zakresie uprawnień ojców do korzystania z urlopów rodzicielskich. Dyrektywa przewiduje dwa miesiące płatnego, nieprzenaszalnego urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców.
Polecamy: Kodeks pracy 2020 PREMIUM
Urlopy polskich ojców związane z rodzicielstwem
- Prawo polskie już teraz dopuszcza taką ewentualność – każdy ojciec może wziąć nie tylko 2-tyg. urlop ojcowski, ale też cały 32-tyg. rodzicielski, a nawet część macierzyńskiego, z czego 14 tyg. musi wykorzystać matka, a 6 może oddać ojcu dziecka. Pomimo jednak tych zapisów na urlop rodzicielski zarówno w 2018 jak i 2019 roku zdecydowało się tylko 1% ojców, komentuje Karolina Andrian, prezeska fundacji Share the Care.
Jak wynika z badania IQS „Diagnoza postaw, motywacji i barier wobec urlopów ojcowskich i rodzicielskich” wykonanych na zlecenie Fundacji Share The Care, pierwszym podstawowym wnioskiem jest gotowość obojga rodziców na wspólną opiekę nad dziećmi. Kobiety i mężczyźni zgodni są co do tego, że obie płcie są równie dobrymi opiekunami dla swoich dzieci (79 proc.). Panowie jednak częściej twierdzą, że ich rolą jest zarabianie. Kobiety natomiast prezentują postawy mniej konserwatywne i częściej wyrażają pogląd, że mężczyzna w domu z dzieckiem to trend godny naśladowania (68 proc.) i należy ich do tego zachęcać, by zostawali z dziećmi (84 proc.).
Problem polega na tym, że od deklaracji do wcielenia tego w życie jest długa droga. Powszechna obawa kobiet przed ocenianiem powoduje, że mamom trudno dzielić się urlopami opiekuńczymi z mężczyznami. Co trzecia przyznaje, że miałaby wyrzuty sumienia, gdyby po porodzie zbyt szybko wróciła do pracy. W konsekwencji mimo deklarowanej dużej otwartości na to, by ojciec był w domu z dzieckiem, stosunkowo często nie dają one swoim partnerom tej możliwości. Wolą same dłużej pozostawać na urlopie rodzicielskim, niż dzielić się nim z ojcem dziecka. Z badań wynika, że co piąty ojciec dziecka do 7. r.ż. został pozbawiony tej możliwości przez matkę dziecka.
Zmiana myślenia
Młodzi z większym optymizmem patrzą na kwestie związane z opieką nad dziećmi – rzadziej wyrażają opinię, że pracy z dzieckiem w domu nikt nie ceni (48 proc. osób w wieku 18–24 lat vs 62 proc. osób w wieku 35–45 lat). Jednakowo oceniają kompetencje opiekuńcze zarówno matek, jak i ojców. Uważają, że należy wspierać trend pozostawania ojców z dziećmi w domu. Częściej mają świadomość, że małe dziecko (do 1. r.ż.) w jednakowym stopniu potrzebuje kontaktu z matką i z ojcem (87 proc. vs total 81 proc.). Obserwują rzeczywistość, więc zauważają także społeczne nierówności dotyczące różnych płci: częściej dostrzegają, że ojców zajmujących się dziećmi docenia się w większym stopniu niż matki (58 proc. vs total 49 proc.), a kobietom, które nie mają dzieci, łatwiej awansować i rozwijać się zawodowo (71 proc. vs total 64 proc.).
Bardziej otwarte na podział obowiązków w kwestii opieki nad dziećmi są osoby lepiej wykształcone, o wyższym statusie materialnym oraz osoby młode, przed 25. r.ż. Za to osoby po 35. r.ż. są zdecydowanie mniej otwarte na to, by mężczyzna przez kilka miesięcy opiekował się swoim dzieckiem (70 proc. osób w wieku 35–45 lat vs 81 proc. osób w wieku 18–24 lat).
Opinie na temat dyrektywy work-life balance
Polacy są przekonani, co do słuszności wspierania ojców w korzystaniu z urlopów rodzicielskich. Czym dłuższy jednak urlop dla ojca, tym przekonanie o słuszności maleje. 90% badanych jest przekonanych, że 2-tygodniowy urlop ojcowski to dobry pomysł, w tym 58% Polaków odpowiedziało „zdecydowanie tak”. Urlopy rodzicielskie popiera 77% Polaków, w tym 35% jest „zdecydowanie na tak”. Pytani o wdrożenie nietransferowalnych 2-miesięcnzych urlopów dla ojców Polacy popierają ją w 71% procentach, w tym „zdecydowanie tak: już tylko 33%. Widać wyraźnie chęć zmiany w kierunku partnerstwa i równouprawnienia rodziców, jednak jednocześnie brak nam przekonania i odwagi do wcielania tego w życie.
Pracodawcy nie czekają na dyrektywę
Inicjatywy pracodawców na rzecz wspierania work-family balance i zrównoważonego podziału opieki nad dzieckiem wyszły już z fazy innowacji. Tego typu rozwiązania wprowadzane są coraz śmielej i to nie tylko wśród najbardziej innowacyjnych firm świata. W Polsce ten trend jest również coraz bardziej widoczny, przy czym wiele inspiracji płynie z międzynarodowych korporacji, które wdrażają rozwiązania uwzględniające nasze lokalne warunki.
Po części wynika to z faktu, że firmy muszą się dostosować do wymagań młodego pokolenia, które ceni sobie prywatne życie, i głośno mówi, że łączenie obowiązków rodzinnych i pracy zawodowej jest często niemożliwe do zrealizowania. Dlatego coraz częściej w firmach pojawiają się dodatkowe urlopy ojcowskie (często płatne w 100%) oraz działania umożliwiające czy zachęcające ojców do skorzystania z urlopu rodzicielskiego.
W odpowiedzi na te zmiany Fundacja Sharethe Care przygotowała darmowy przewodnik dla pracodawców wprowadzający w aspekty prawne, komunikacyjne i przykłady najlepszych przykładów firm, które wprowadziły dobre praktyki w tym obszarze. Każdy może również dołączyć do cyklu dyskusji on-line na temat różnych aspektów dotyczących dzielenia się opieką nad dziećmi przez obojga rodziców, w tym aspektów społecznych, biznesowych, ekonomicznych i prawnych. Partnerami projektu są BGK, BNP Paribas, Citibank Europe plc, NatWest, ABSL, Femmeritum, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, IQS, Kancelaria Prawna Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, Fundacja Mamo Pracuj, agencja Y&LOVERS, Fundacja Sukcesu Pisanego Szminką, Kongres Kadry, Fundacja Rodzic w Mieście, NESsT, MEETING15, VMLY&R, Forbes Women, ICAN Institute, Newsweek Psychologia Dziecka, Ojcowska Strona Mocy, PAPAYA.ROCKS, Miesięcznik „Personel i Zarządzanie”.
Przeszkody w dzieleniu się urlopem rodzicielskim
Jedną z głównych barier dzielenia się urlopem rodzicielskim są względy finansowe, które zostałyby przełamane według badanych, jeśli zasiłek opiekuńczy wynosiłby 100% oraz upowszechniłaby się praca zdalna (na co jest duża szansa po doświadczeniach z COVID-19).
- Nietransferowalny urlop dla ojców opłaca się wszystkim: kobietom gwarantuje równość na rynku pracy, a mężczyznom prawo do bycia z dzieckiem bez negocjowania tego z żoną czy pracodawcą oraz najważniejsze daje dzieciom prawo do budowani więzi z obojgiem rodziców, dodaje Karolina Andrian.
Kampanie społeczna, jak również wzmożona aktywność informacyjna pracodawców, co do prawa ojców do urlopów rodzicielskich mogłaby przekonać młodych rodziców do dzielenia się urlopami opiekuńczymi. Z badań wybrzmiewa, że osoby które zdecydowały się na urlop rodzicielski (zarówno kobiety jak i mężczyźni) w przeważającej większości byli zdecydowanie zadowoleni z tej decyzji, i podjęliby ją jeszcze raz.
Źródło: Fundacja Share the Care