Kodeks pracy w art. 109 ustanawia procedurę udzielenia kary porządkowej. Zgodnie z tym przepisem jednym z jej elementów jest wysłuchanie pracownika, przed jego ukaraniem. Przepisy Kodeksu pracy nie zabraniają obecności osób trzecich – pracowników przy wysłuchaniu dotyczącym zarzutów uzasadniających zastosowanie kary porządkowej.
W świetle orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1999 r. (sygn. akt: I PKN) językowe i potoczne rozumienie użytego przez ustawodawcę zwrotu "po uprzednim wysłuchaniu" wymaga od pracodawcy zachowania ustnego sposobu wysłuchania pracownika, który w tej właśnie formie ma najpełniejsze możliwości wyjaśnienia kwestii spornych, jakie ewentualnie uzasadniają następcze nałożenie kary porządkowej.
Oznacza to, że pracodawca nie może ograniczyć pracowniczego uprawnienia do ustnego złożenia wyjaśnień przed zastosowaniem odpowiedzialności porządkowej. W tym celu pracodawca powinien stworzyć warunki niezbędne do ustnego wysłuchania pracownika. Oczywiście pracownik ze swojego prawa nie musi skorzystać. Może też wybrać inną formę składania wyjaśnień.
Redakcja poleca produkt: KODEKS PRACY 2015 z komentarzem + CD
Jednakże jeśli chodzi o sytuację, w której podwładny decyduje się na rozmowę z pracodawcą, co bardzo istotne z punktu widzenia prawidłowości zastosowania kary porządkowej, ma „uprzedniość” wysłuchania pracownika. Polega ona na tym, iż pracodawca dopiero po ustnym ustosunkowaniu się do zarzutów naruszenia obowiązków pracowniczych mogących uzasadniać ukaranie, może podjąć decyzję co do zastosowania odpowiedzialności porządkowej wobec podwładnego.
Zadaj pytanie na FORUM
Oznacza to, iż wadliwe jest formalne umożliwienie pracownikowi wypowiedzenie się i jednocześnie po tym fakcie wręczenie pisma o zastosowaniu kary. Takie działanie powoduje, iż kara jest udzielona niezgodnie z prawem i będzie podlegała uchyleniu przez Sąd pracy po wyczerpaniu wewnątrzzakładowej procedury odwoławczej. Jest to okoliczność bardzo istotna, ale trzeba ją w jakiś sposób udowodnić. To oznacza, iż pracownik powinien zadbać o obecność osób trzecich – pracowników, by ustrzec się przed brakiem możliwości udowodnienia ewentualnego faktu zastosowania kary porządkowej bez uprzedniego wysłuchania.
Ponadto Kodeks pracy w przypadku odpowiedzialności porządkowej nie zabrania obecności takich osób podczas składania wyjaśnień przez podwładnego. Co więcej, często zdarza się, iż przy takich czynnościach są pracownicy reprezentujący interesy pracodawcy, np. kadrowi lub inni pracownicy działów personalnych. Nie ma więc przeciwwskazań do tego, by pracownik mógł wybrać osobę, która będzie świadkiem przy jego wysłuchaniu (np. reprezentant związku zawodowego).
Kara porządkowa dla pracownika członka organizacji związkowej
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)