Umowy pracowników będą rejestrowane w CRU, a co z prawem do prywatności, co z prawem do ochrony danych osobowych, co z prawem do godności pracowników? W opozycji do tego stoją przepisy dot. prawa dostępu do informacji publicznej w zakresie sektora finansów publicznych. Ważniejsze jest dobro ogółu czy jednostki?
- Umowy pracowników będą rejestrowane a co z prawem do prywatności?
- Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Ministra Finansów
- Ochrona informacji niejawnych i danych osobowych a dostęp do informacji publicznej
- Co to jest Centralny Rejestr Umów?
- Jednostki sektora finansów publicznych
Umowy pracowników będą rejestrowane a co z prawem do prywatności?
Ma powstać Centralny Rejestr Umów, ale spokojnie nie będzie on dotyczył wszystkich osób zatrudnionych w Polsce. Grupa docelowa nie jest jednak mała, ponieważ głównie będzie to dotyczyło pracowników sektora finansów publicznych. Chodzi o transparentność i pewność przestrzegania prawa. Prawdopodobnie nowe regulacje będą obowiązywały dopiero od 1 stycznia 2026 r. Nie stało się to 1 stycznia 2024 r. czy 1 lipca 2022 r. tak, jak pierwotnie zapowiadano.
Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Ministra Finansów
W dniu 3 kwietnia 2024 r. Marcin Wiącek Rzecznik Praw Obywatelskich napisał do Andrzeja Domańskiego Ministra Finansów, z uprzejmą prośbą o odniesienie się do przedstawianych dotychczas wątpliwości w zakresie regulacji dotyczących publicznego rejestru umów, a także wskazanie, jakie zostały podjęte działania w tym obszarze. Rzecznik Praw Obywatelskich, mając na uwadze ochronę prawa do prywatności i danych osobowych, wyrażał zastrzeżenia odnośnie do regulacji przewidujących obowiązek prowadzenia przedmiotowego rejestru (wystąpienia RPO z dnia: 11 marca 2022 r., 27 kwietnia 2022 r., 15 lutego 2023 r.) Centralny Rejestr Umów jest uregulowany przez ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270). To właśnie Minister Finansów prowadzi rejestr umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych. Generalnie dane w rejestrze umów są powszechnie dostępne.
Umowy pracowników zatrudnionych w podmiotach, w jednostkach sektora finansów publicznych będą ulegały upublicznieniu. Prace na zmianami są jeszcze w toku i wiele może się zmienić. Pozostaje czekać na stanowisko Ministra Finansów.
Istnieją przepisy, które wskazują, że prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Można by więc zadać pytanie to w takim razie jaki sens ma CRU? Jednak ma, bo od powyższego istniej wyjątek, ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Powyższe dane wprowadzają do rejestru umów kierownicy jednostek sektora finansów publicznych.
Ochrona informacji niejawnych i danych osobowych a dostęp do informacji publicznej
Prawo do informacji publicznej, które przysługuje obywatelom, powinno być realizowane z poszanowaniem prawa do ochrony prywatności oraz danych osobowych pracowników jednostki sektora finansów publicznych. W konsekwencji wielu zastanawia się czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem, w szczególności z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Ponadto wątpliwie jest czy taka jawność indywidualnych warunków zatrudnienia, nie narusza podstawowych praw pracowniczych, w tym prawa do prywatności i poszanowania godności pracowników.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje, że:
Konstytucyjnie chronionych wartości człowieka, w tym pracownika - tj. prawa do prywatności wskazanego w art. 47 Konstytucji RP, zgodnie z którym: Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Umieszczanie umowy w rejestrze, w tym umowy o pracę wraz ze wskazaniem jej obligatoryjnych elementów czyli np. wynagrodzenia za pracę - niewątpliwie mogłoby naruszać podstawowe prawa pracownicze.
Z drugiej strony istnieje również konstytucyjnie zagwarantowane prawo dostępu do informacji publicznej. Zgodnie z art. 67 Konstytucji RP: Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.
Co to jest Centralny Rejestr Umów?
Rejestr umów jest systemem teleinformatycznym w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. W Centralnym Rejestrze umów zamieszczone są informacje dot. umów, które mogą podlegać udostępnieniu na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2022 r. poz. 902). 5. W rejestrze umów zamieszcza się informacje o umowach zawartych w formie: pisemnej; dokumentowej; elektronicznej; innej formie szczególnej, których wartość przedmiotu przekracza 500 zł.
Jednostki sektora finansów publicznych
Jednostki sektora finansów publicznych ich zadania, struktura i status jest uregulowany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 412 ze zm.). Jednostki sektora finansów publicznych są to podmioty, które realizują zadania publiczne, ich działalność jest finansowana z budżetu państwa. Przykłady jednostek sektora finansów publicznych, gdzie może obowiązywać Centralny Rejestr Umów: organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały; jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; związki metropolitalne; jednostki budżetowe; samorządowe zakłady budżetowe; agencje wykonawcze; instytucje gospodarki budżetowej; państwowe fundusze celowe; Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; Narodowy Fundusz Zdrowia; samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; uczelnie publiczne; Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; państwowe i samorządowe instytucje kultury; inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz spółek prawa handlowego; Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (Dz.U. 2023 poz. 1723)
Ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2054 oraz z 2022 r. poz. 1265)
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270)