Maksymalny przedział godzinowy w ruchomym czasie pracy

Ze względu na konieczność zapewnienia przez pracodawcę pracownikom minimum 11-godzinnego nieprzerwanego okresu odpoczynku dobowego, najbezpieczniej jest wprowadzić maksymalnie 5-godzinny przedział czasu w ramach ruchomego czasu pracy. Dłuższy niż 5-godzinny przedział godzin może bowiem spowodować naruszenie odpoczynku dobowego.

Od 23 sierpnia 2013 r. pracodawcy mogą stosować rozkłady czasu pracy polegające na tym, że jest określony przedział czasu, w którym to sam pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w swoim dniu pracy (art. 1401 § 2 Kodeksu pracy). Przepisy prawa pracy nie ograniczają wprost przedziału czasu, który może być wyznaczony jako godziny, w czasie których pracownik powinien podjąć pracę w ruchomym czasie pracy. Jednak ze względu na przepisy dotyczące odpoczynków dobowych przedział czasu nie może być określony w sposób dowolny.

Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie

Uwaga!

W ruchomym czasie pracy pracodawca musi zapewnić pracownikom odpoczynki dobowe i tygodniowe.

Przestrzeganie odpoczynku dobowego w ruchomym czasie pracy

Pracodawca jest odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów o czasie pracy w zakładzie pracy. Jednocześnie z art. 1401 § 3 Kodeksu pracy wynika, że wykonywanie pracy w ruchomym czasie pracy nie może naruszać prawa pracownika zarówno do nieprzerwanego odpoczynku dobowego (minimum 11-godzinnego), jak i nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego (co do zasady minimum 35-godzinnego). Skoro doba pracownicza ma 24 godziny, a w podstawowym systemie czasu pracy praca jest wykonywana w wymiarze 8 godzin na dobę (w tym systemie stosowanie ruchomego czasu pracy jest najbardziej uzasadnione), to pozostaje 16 wolnych godzin, z czego 11 godzin musi być zarezerwowane na odpoczynek dobowy. Tym samym do dyspozycji pozostaje 5 godzin. Wyznaczenie maksimum 5-godzinnego przedziału czasu, w którym pracownicy mogą podejmować pracę, gwarantuje, że każdy pracownik będzie miał zapewniony minimum 11-godzinny odpoczynek dobowy.

Przykład:

W zakładzie pracy, w którym pracownicy pracują w systemie podstawowego czasu pracy, jako przedział czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, wyznaczono godziny od 7.00 do 12.00. Jeżeli pracownik rozpocznie pracę w poniedziałek o godz. 12.00, to będzie pracował do godz. 20.00. Jeżeli rozpocznie pracę we wtorek, o najwcześniejszej dopuszczalnej godzinie, tj. o 7.00, to między godz. 20.00 a 7.00 będzie miał zapewnione 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Takie ustalenie „widełek” godzin rozpoczęcia pracy w ruchomym czasie jest prawidłowe, ponieważ pozwala na zapewnienie odpoczynku dobowego.

W przypadku większego przedziału czasu niż 5 godzin pracodawca ryzykuje tym, że decyzja pracownika o podjęciu pracy w ramach takiego przedziału czasu będzie skutkowała niezachowaniem minimum 11-godzinnego okresu odpoczynku dobowego. Wprawdzie o konkretnej godzinie rozpoczęcia pracy decyduje pracownik, to jednak w razie kontroli inspektor pracy może zarzucić pracodawcy, że wprowadzona przez niego organizacja pracy prowadzi do naruszania przepisów o czasie pracy. Grozi za to grzywna od 1 tys. zł do 30 tys. zł (art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy).

Zobacz także: Elastyczny czas pracy - fakty i mity

Przykład:

W zakładzie pracy, w którym pracownicy pracują w systemie podstawowego czasu pracy, jako przedział czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, wyznaczono godziny od 7.00 do 13.00. Pracownik w jednym z tygodni różnie rozpoczynał i kończył pracę. Zatem pracownik może w tygodniu wykonywać pracę np. w następującym rozkładzie:

Jeżeli pracownik rozpocznie pracę w środę o godz. 13.00, to będzie pracował do godz. 21.00. W czwartek ma przyjść do pracy na godz. 7.00. Jednak między godz. 21.00 a 7.00 jest tylko 10 godzin, co oznacza, że pracownik nie będzie miał zapewnionych 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Wprowadzenie takiego przedziału godzinowego w ruchomym czasie pracy jest więc niedopuszczalne.

Dłuższy przedział godzinowy dla niepełnoetatowców

W przypadku pracowników niepełnoetatowych, którzy pracują w stałych godzinach, możliwe jest stosowanie dłuższego przedziału godzinowego niż 5-godzinny. Wynika to z tego, że tacy pracownicy pracują krócej niż 8 godzin na dobę i w ich przypadku nie dojdzie do naruszenia odpoczynku dobowego.

Przykład:

Pracownik jest zatrudniony na 1/2 etatu. Pracuje w podstawowym systemie czasu pracy po 4 godziny od poniedziałku do piątku. W takim przypadku można wprowadzić dla niego ruchomy czas pracy, który będzie przewidywał maksymalnie 9-godzinny przedział rozpoczęcia pracy, np. w godzinach od 8.00 do 17.00. Jeżeli bowiem pracownik rozpocznie pracę o godz. 17.00, to zakończy ją o godz. 21.00. Będzie miał zatem zachowany minimalny 11-godzinny okres odpoczynku dobowego nawet jak zacznie pracę następnego dnia o godz. 8.00.

Zobacz również: Wymiar czasu pracy w 2014 roku

Wprowadzenie dłuższego niż 5-godzinny przedziału czasowego w ruchomym czasie jest niedopuszczalne, jeżeli niepełnoetatowiec pracuje przez różną liczbę godzin w poszczególnych dniach, np. jednego dnia 4 godziny, innego dnia 8 godzin, a kolejnego 12 godzin. W takiej sytuacji bowiem w dni, w których pracownik pracuje dłużej, np. 9 godzin na dobę, miałby niezachowany odpoczynek dobowy.

Długi przedział utrudnia pracę zespołową

Kolejna kwestia związana ze zbyt długim przedziałem czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, wiąże się z tym, że praca w ramach stosunku pracy jest zwykle pracą skooperowaną, tj. wykonywaną we współpracy z innymi pracownikami. Określenie zbyt długiego przedziału czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, może spowodować w praktyce, że pracownicy tylko w niewielkim przedziale czasowym będą pracować w tym samym czasie, co może utrudnić ich współpracę, a także nadzór nad ich pracą przez przełożonych. Będzie tak nawet wówczas, gdy zostanie on określony w maksymalnym 5-godzinnym przedziale.

Przykład:

W zakładzie pracy, w którym pracownicy pracują w systemie podstawowego czasu pracy, jako przedział czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, wyznaczono godziny od 6.00 do 11.00. Część pracowników może zatem rozpocząć pracę o godz. 11.00 (będą więc pracować do godz. 19.00), inni przyjdą do pracy na godz. 6.00 (i będą pracować do godz. 14.00). Zatem wszyscy pracownicy będą w pracy razem tylko w godzinach od 11.00 do 14.00. Jest to relatywnie krótki przedział czasu, jeżeli mieliby oni wykonywać pracę zespołową.

Długi przedział godzin pracy a dodatkowe wynagrodzenie

Wskazanie zbyt długiego przedziału czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, może przynieść nieoczekiwane skutki w zakresie dodatków do wynagrodzenia za pracę. Dotyczy to sytuacji, w których przedział czasu zostanie wyznaczony tak, że:

• praca będzie mogła być przez pracowników świadczona w porze nocnej (przysługuje za nią dodatek do wynagrodzenia, tj. 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę) lub
• polecenie pracy powyżej 8 godzin będzie skutkowało pracą nadliczbową w porze nocnej (oprócz dodatku za pracę w porze nocnej, za tę pracę pracownikowi będzie przysługiwał dodatek za pracę nadliczbową w wysokości 100% wynagrodzenia).

Przykład:

W zakładzie pracy, w którym pracownicy pracują w systemie podstawowego czasu pracy, jako przedział czasu, w którym pracownicy mogą rozpoczynać pracę, wyznaczono godziny od 9.00 do 14.00. Natomiast pora nocna w tym zakładzie pracy przypada w godz. od 21.00 do 5.00. Jeżeli pracownik rozpocznie pracę o godz. 14.00, to zakończy ją o godz. 22.00, zatem przepracuje jedną godzinę w porze nocnej, za którą oprócz normalnego wynagrodzenia będzie mu przysługiwał dodatek za porę nocną. Gdyby w tym dniu miał jeszcze pracować np. 2 godziny na polecenie pracodawcy w celu wykonania dodatkowej pracy, to za tę pracę nadliczbową, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługiwałby mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia.

Praca powyżej 8 godzin a ruchomy czas pracy

W systemach czasu pracy, w których pracownicy mogą wykonywać pracę powyżej 8 godz. na dobę, ten przedział powinien być jeszcze krótszy, co powoduje, że stosowanie ruchomego czasu nie ma w tym przypadku sensu.

Uwaga!

Najbezpieczniejsze dla pracodawcy jest wyznaczenie krótkiego przedziału czasowego, np. w godz. od 8.00 do 10.00, w którym pracownicy powinni podjąć pracę w ruchomym czasie pracy.

Przykład:

Pracodawca w porozumieniu z przedstawicielami pracowników ustalił, że pracownicy zatrudnieni w równoważnym systemie czasu pracy, w którym dopuszczalne jest wydłużenie pracy do 12 godz. na dobę, będą pracować w ruchomym czasie pracy. Przedział czasu, w którym mają rozpoczynać pracę, został ustalony w godzinach od 8.00 do 10.00. Pracownik podjął pracę o godz. 10.00 i pracował 12 godzin do godz. 22.00. Następnego dnia podjął pracę o godz. 8.00. W takim przypadku doszło do naruszenia odpoczynku dobowego, który wynosił tylko 10 godz. Pracownicy pracujący po 12 godz. powinni mieć zatem ustalony przedział czasu wynoszący tylko maksymalnie 1 godzinę, aby mogli zachować odpoczynek dobowy pracując w ruchomym czasie pracy.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Podstawa prawna:

• art. 1401 § 2 i § 3, art. 1511 § 1 pkt 1 lit. a, art. 1518, art. 281 pkt 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1028

Więcej przeczytasz w MONITORZE PRAWA PRACY I UBEZPIECZEŃ >>>