Niektórzy nasi pracownicy są zatrudnieni w równoważnym systemie czasu pracy przedłużonym do 24 godzin. Jak ustalić im wynagrodzenie za przerwy w pracy wliczane do czasu pracy, wynikające z art. 134 Kodeksu pracy? Pracownicy mają prawo łącznie do 45 minut przerwy w pracy.
Rada
Za czas przerw w pracy zaliczanych do czasu pracy pracownikom przysługuje normalne wynagrodzenie. Nie należy wyodrębniać wynagrodzenia za czas tych przerw. Szczegóły w uzasadnieniu.
Uzasadnienie
Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
W równoważnym systemie czasu pracy dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12, 16 lub 24 godzin, w zależności od rodzaju pracy i jej organizacji.
Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Od dobowego wymiaru czasu pracy pracownika zależy prawo do nowych przerw w pracy określonych w art. 134 Kodeksu pracy i wliczanych do czasu pracy.
Obowiązkowe przerwy w pracy. Od 26 kwietnia 2023 r. przepisy Kodeksu pracy przewidują, oprócz podstawowej przerwy w pracy, dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy pracownika. W przypadku gdy dobowy wymiar czasu pracy pracownika:
- wynosi co najmniej 6 godzin – przerwa w pracy trwa co najmniej 15 minut,
- jest dłuższy niż 9 godzin – przysługuje dodatkowa przerwa w pracy, która powinna wynosić co najmniej 15 minut,
- jest dłuższy niż 16 godzin – przysługuje kolejna przerwa w pracy, która powinna wynosić co najmniej 15 minut (art. 134 Kodeksu pracy).
Dodatkowe przerwy przysługują też wtedy, gdy w wyniku pracy nadliczbowej lub ponadwymiarowej pracownik przepracuje więcej niż 9 czy 16 godzin w danej dobie (pismo OIP w Katowicach z 10 maja 2023 r., nr KT-OOGPR-01.450.48.2023.2).
Pracownik, który wykonuje pracę w systemie czasu pracy z przedłużoną do 24 godzin normą dobową, ma więc prawo do przerw w łącznym wymiarze nie krótszym niż 45 minut (3 przerwy co najmniej po 15 minut).
Wynagrodzenie za przerwy w pracy. Ponieważ omawiane przerwy są wliczane do czasu pracy, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za ten czas. To odróżnia te przerwy od niepłatnej przerwy w pracy, którą pracodawca może dodatkowo wprowadzić na podstawie art. 141 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracodawca może ustalić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Nie ma przeszkód, aby taka przerwa również była odpłatna, jeśli pracodawca tak postanowi. O tym powinny zdecydować regulacje wewnątrzzakładowe.
W przypadku przerw obowiązkowych wliczanych do czasu pracy pracownik nie musi ich odpracowywać i za ten czas otrzymuje normalne wynagrodzenie. Jeżeli nie miał w danym miesiącu żadnych nieobecności, za które nie przysługuje wynagrodzenie, powinien otrzymać zwykłą pensję tak jak za cały przepracowany miesiąc.
Przerw nie należy ewidencjonować w karcie czasu pracy ani traktować jak zwolnienia od pracy. W konsekwencji nie ma podstaw, aby wyodrębniać i oddzielnie obliczać wynagrodzenie za czas przerw w pracy.
Pracownicy zatrudnieni w systemie równoważnym z przedłużoną do 24 godzin normą dobową mają prawo do 3 przerw w pracy po 15 minut każda. Jeden z pracowników jest wynagradzany stawką miesięczną wynoszącą 4500 zł, drugi stawką godzinową wynoszącą 35 zł. Obaj otrzymują premie, z tym że pierwszy pracownik ma do niej prawo w wysokości od 5% do 30% płacy zasadniczej, a drugi w wysokości 15% podstawy faktycznie osiągniętego wynagrodzenia. Za czerwiec 2023 r. pierwszy z pracowników uzyskał wynagrodzenie w wysokości 4500 zł oraz premię stanowiącą 20% stawki miesięcznej, czyli 900 zł. Drugi z pracowników otrzymał 5880 zł (168 godz. nominalnego czasu pracy x 35 zł) oraz premię w kwocie 882 zł (5880 zł x 15%). Przerwy w pracy są traktowane na równi z czasem wykonywania pracy, a więc pracownikom przysługuje ww. wynagrodzenie.
art. 129, art. 134, art. 141 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 641