Na wniosek pracownika pracodawca może wprowadzić indywidualny rozkład czasu pracy, pod warunkiem że rozkład ten będzie zgodny z systemem czasu pracy, którym pracownik jest objęty (art. 142 k.p.). System i rozkład czasu pracy obowiązujący pracownika powinien wynikać bezpośrednio z obowiązującego u danego pracodawcy układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy (gdy pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników i nie jest objęty układem zbiorowym pracy w tym zakresie) lub obwieszczenia (gdy pracodawca zatrudnia poniżej 20 pracowników oraz nie jest objęty układem zbiorowym pracy).
Rozkład czasu pracy to konkretny plan dotyczący czasu wykonywania pracy przez pracownika. W jego skład wchodzi m.in. ustalenie, w które dni oraz w jakich godzinach pracownik świadczy pracę. Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy oznacza więc ustalenie innego niż obowiązujący na danym stanowisku rozkładu czasu pracy.
Co do zasady nie ma przeszkód, aby indywidualny rozkład czasu pracy wprowadzić w każdym systemie czasu pracy. Jednak w niektórych systemach może się to okazać niecelowe, np. w systemie zadaniowego czasu pracy.
Indywidualny rozkład czasu pracy w podstawowym czasie pracy
Jeżeli dany pracownik jest objęty podstawowym systemem czasu pracy i jest zobowiązany świadczyć pracę w określonych dniach oraz w ściśle określonych godzinach, to chcąc to zmodyfikować, może złożyć pracodawcy wniosek o ustalenie dla niego indywidualnego rozkładu czasu pracy. Należy pamiętać jednak o tym, że pracodawca nie jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa pracy do zaakceptowania takiego wniosku.
Przykłady
Pracownik zatrudniony na stanowisku specjalisty ds. kadr i płac pracuje na podstawie regulaminu pracy w podstawowym systemie czasu pracy i jest zobowiązany świadczyć pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 17.00. Ze względu na konieczność opieki nad niepełnosprawną matką pracownik zwrócił się do pracodawcy z prośbą o możliwość wykonywania pracy od wtorku do soboty w taki sposób, że od wtorku do piątku pracowałby w godzinach od 7.30 do 15.30, a w soboty w godzinach od 8.00 do 16.00.
Pracodawca może wyrazić zgodę na prośbę pracownika, ponieważ wniosek zawiera propozycję zmiany rozkładu czasu pracy, która mieści się w ramach obowiązującego pracownika podstawowego systemu czasu pracy. W takim przypadku pracodawca może wyrazić zgodę na ustalenie dla pracownika zarówno innych godzin wykonywania pracy, jak i dni wykonywania pracy.
***
Pracownik zgodnie z obwieszczeniem obowiązującym w jego zakładzie pracy jest zobowiązany świadczyć pracę w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. Pracownik ze względu na utrudnienia komunikacyjne złożył pracodawcy wniosek o ustalenie indywidualnego rozkładu pracy, zgodnie z którym miałby pracować w następujący sposób: poniedziałki i wtorki od 8.00 do 18.00, środy i czwartki od 8.00 do 16.00, a w piątki od 8.00 do 12.00.
Powyższy wniosek pracownika powinien zostać negatywnie rozpatrzony przez pracodawcę, ponieważ pracownik objęty jest podstawowym systemem czasu pracy, tymczasem zaproponowany przez pracownika rozkład czasu pracy nie mieści się w tym systemie czasu pracy. Rozkład ten bowiem przewiduje pracę w niektórych dniach powyżej 8 godzin na dobę, co jest charakterystyczne np. dla równoważnego czasu pracy. W związku z powyższym wniosek pracownika jest niezgodny z art. 142 k.p., ponieważ nie dotyczy systemu czasu pracy, którym pracownik został objęty.
Indywidualny rozkład czasu pracy w równoważnym czasie pracy
Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin (art. 135 § 1 k.p.). Pracownik świadczący pracę w tym systemie czasu pracy może złożyć wniosek o indywidualny rozkład czasu pracy.
Przykład
Pracowników działu zaopatrzenia klientów obowiązuje równoważny system czasu pracy uregulowany w art. 135 k.p. Pracownicy tego działu zazwyczaj wykonują pracę od poniedziałku do piątku w różnych godzinach pracy, zgodnie z harmonogramem czasu pracy oraz zgodnie z normami określonymi w Kodeksie pracy. Jeden z pracowników tego działu ze względu na sytuację rodzinną złożył do pracodawcy wniosek o zastosowanie indywidualnego rozkładu czasu pracy. Chciałby świadczyć pracę w stałych dniach i godzinach, tj. od poniedziałku do czwartku w godzinach od 8.00 do 18.00, natomiast w piątki nie świadczyć tej pracy.
Wniosek pracownika jest prawidłowy, ponieważ proponowany rozkład czasu pracy mieści się w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik został objęty. Oczywiście ostateczna decyzja co do wprowadzenia dla tego pracownika proponowanego indywidualnego czasu pracy będzie należeć do pracodawcy.
Indywidualny rozkład czasu pracy w zadaniowym czasie pracy
W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy pracodawca może stosować system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca po porozumieniu z pracownikiem ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm kodeksowych (art. 140 k.p.). Oznacza to, że zadaniowy czas pracy to czas pracy ustalony wymiarem zadań pracownika. W tym systemie czasu pracy chodzi więc bardziej o to, aby pracownik wykonał konkretne zadanie, niż pracował w ściśle określonych godzinach.
WAŻNE!
Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy w zadaniowym czasie pracy, biorąc pod uwagę charakter pracy w tym systemie czasu pracy, wydaje się niecelowe.
Wniosek o indywidualny rozkład czasu pracy
Wniosek o indywidualny rozkład czasu pracy powinien być złożony przez pracownika w formie pisemnej. Wniosek powinien zawierać informację, w jakich godzinach pracownik chciałby świadczyć pracę oraz od kiedy chce, żeby zastosowano wobec niego indywidualny rozkład czasu pracy. Pracownik może również we wniosku uzasadnić swoją prośbę, może to bowiem wpłynąć na pozytywne rozpatrzenie wniosku. Oczywiście wniosek musi być podpisany przez pracownika. Przechowuje się go w części B akt osobowych pracownika.
WAŻNE!
Pracodawca nie ma obowiązku uwzględnienia wniosku pracownika o wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy.
Podstawa prawna:
- art. 135 § 1, art. 140, 142, art. 150 § 1 Kodeksu pracy.