Wymiar czasu pracy ustala się na podstawie art. 130 k.p.
W myśl jego przepisów obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalany zgodnie z art. 129 § 1 k.p., oblicza się w następujący sposób:
• mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku.
Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.
Poniżej wyliczenie wymiaru czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2009 r.
Styczeń
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 dni x 8 godzin - (1 x 8 godzin, 1 stycznia Nowy Rok) = 168 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 21
Luty
(4 tygodnie x 40 godzin) = 160 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 20
Marzec
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 x 8 godzin) = 176 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 22
Kwiecień
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 x 8 godzin) - (1 x 8 godzin, 13 kwietnia Poniedziałek Wielkanocny) = 168 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 21
Maj
(4 tygodnie x 40 godzin) + (1 x 8 godzin) - (1 x 8 godzin, 1 Maja) = 160 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 20
Ponieważ 3 Maja - Święto Narodowe przypada w niedzielę, nie obniża ono wymiaru czasu pracy w maju i nie trzeba za nie oddawać innego dnia wolnego.
Pracownicy pracujący w firmach, gdzie dopuszczalne jest ustalanie w harmonogramach czasu pracy dniówek pracowników na niedziele i święta, muszą mieć uwzględnione co najmniej:
• 5 dni wolnych z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy,
• 5 dni wolnych z tytułu niedzieli (raz na 4 tygodnie pracownik musi mieć wolną niedzielę kalendarzową),
• 1 dzień wolny z tytułu święta.
Pracownicy zatrudnieni w placówkach handlowych muszą mieć wolną niedzielę 3 Maja (sklepy, w których za ladą nie stanie właściciel z rodziną lub osoba zatrudniona w ramach umowy cywilnej - będą zamknięte).
Czerwiec
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 x 8 godzin) - (1 x 8 godzin, Boże Ciało) = 168 godzin Maksymalna liczba dni pracy: 21
Lipiec
(4 tygodnie x 40 godzin) + (3 x 8 godzin) = 184 godziny
Maksymalna liczba dni pracy: 23
Sierpień
(4 tygodnie x 40 godzin) + (1 x 8 godzin) - (1 x 8 godzin, 15 sierpnia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) = 160 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 20
Ponieważ święto przypada w sobotę, pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników w rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku (czyli ci, którzy jako dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy przewidzieli wszystkie soboty) - muszą zrobić korekty rozkładu czasu pracy. W praktyce oznacza to obowiązek zaplanowania swoim pracownikom - w okresie rozliczeniowym - odbioru innego dnia wolnego, np. 14 czy 17 sierpnia 2009 r.
Wrzesień
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 x 8 godzin) = 176 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 22
Październik
(4 tygodnie x 40 godzin) + (2 x 8 godzin) = 176 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 22
Listopad
(4 tygodnie x 40 godzin) + (1 x 8 godzin) - (1 x 8 godzin, 11 listopada Narodowe Święto Niepodległości) = 160 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 20
Ponieważ 1 listopada - Wszystkich Świętych przypada w niedzielę, nie obniża to wymiaru czasu pracy w listopadzie i nie trzeba za ten dzień oddawać innego dnia wolnego.
Pracownicy pracujący w firmach, gdzie dopuszczalne jest ustalanie w harmonogramach czasu pracy dniówek pracowników na niedziele i święta, muszą mieć uwzględnione co najmniej:
• 4 dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy,
• 5 dni wolnych z tytułu niedzieli (raz na 4 tygodnie pracownik musi mieć wolną niedziele kalendarzową),
• 1 dzień wolny z tytułu święta
Pracownicy zatrudnieni w placówkach handlowych - muszą mieć wolną niedzielę 1 listopada (sklepy, w których za ladą nie stanie właściciel z rodziną lub osoba zatrudniona w ramach umowy cywilnej - będą zamknięte).
Grudzień
(4 tygodnie x 40 godzin) + (3 x 8 godzin) - (2 x 8 godzin, 25 i 26 grudnia, Boże Narodzenie) = 168 godzin
Maksymalna liczba dni pracy: 21
Ponieważ drugi dzień Bożego Narodzenia przypada w sobotę, pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników w rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku (czyli ci, którzy jako dni wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy przewidzieli wszystkie soboty) - muszą zrobić korekty rozkładu czasu pracy. W praktyce oznacza to obowiązek zaplanowania pracownikom - w okresie rozliczeniowym - odbioru innego dnia wolnego, np. w Wigilię.
Limit nadgodzin
Jednocześnie należy pamiętać, że godziny nadliczbowe wypracowywane z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy są limitowane. Ich liczba nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Natomiast w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub umowie o pracę można wprowadzić limit inny: wyższy lub niższy. Górną granicę limitu do tej pory wyprowadzano z definicji tzw. łączonej tygodniowej normy czasu pracy. Mianowicie przepis art. 131 § 1 k.p. przewiduje, że tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. A zatem mnożyło się 8 godzin x x 52 tygodnie i uzyskiwało 416 godzin i ta liczba była uważana za górną granicę limitu godzin nadliczbowych.
Inny jest w tej kwestii najnowszy pogląd Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ministerstwo stanęło na stanowisku, że przepis o „łączonej tygodniowej normie” czasu pracy nie upoważnia pracodawców do wprowadzenia 416-godzinnego limitu pracy nadliczbowej. Ustalając większą liczbę godzin nadliczbowych niż 150, pracodawca powinien uwzględnić fakt, że pracownikom przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 lub 26 dni. Maksymalny limit może zatem zostać wskazany w wysokości 384 godzin (od 52 tygodni w roku odejmuje się 4 tygodnie urlopu, co daje 48 tygodni, które należy pomnożyć przez dopuszczalną maksymalną liczbę godzin nadliczbowych przeciętnie w tygodniu w okresie rozliczeniowym czyli przez 8). Natomiast w przypadku pracowników korzystających z 26-dniowego urlopu wypoczynkowego maksymalny limit wynosi 376 godzin (52 tygodnie - 5 tygodni urlopu = 47 tygodni x x 8 godzin nadliczbowych).
Podstawa prawna:
• art. 130, 131 § 1 Kodeksu pracy,
• ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (DzU nr 4, poz. 28 ze zm.).