Elitarność może być źródłem motywacji, wykorzystywanym jako elitarność zadania, nagrody lub zespołu. Organizacje stosują wiele form wyróżniania najlepszych pracowników. Klasycznymi przykładami jest potwierdzanie wartości pracownika poprzez przydzielanie mu droższego samochodu służbowego, lepszego miejsca na parkingu, jednoosobowego gabinetu czy pokoju biurowego z oknem. W wielu firmach stosuje się różne opisy stanowisk pracy zatrudnionych oraz gradację tytułów na wizytówkach, w zależności od zasług lub stażu pracy. To kolejna inicjatywa, która podnosi poczucie wartości pracowników, motywuje i nie obciąża budżetu firmy. Nie należy stosować jej bezkrytycznie. Nie działa ona na wszystkich, a niekiedy wywołuje odwrotny skutek – są osoby, które uważają ten sposób motywowania za sztuczny i śmieszny.
Zadania specjalne
Przykładów jest mnóstwo, a wszystkie one mają wspólny element. Pokazują, że przełożeni szczególnie doceniają osiągnięcia pracownika i w związku z tym równie szczególnie chcą go wyróżnić. Takie wyjątkowe potraktowanie w przypadku przeważającej liczby pracowników wywołuje duże zadowolenie i silnie podnosi poziom motywacji większości z nich.
Dobrym wyróżnieniem jest poproszenie pracownika o wykonanie specjalnych zadań. W firmach handlowych najczęściej realizuje się to poprzez skierowanie przedstawiciela do opieki nad prestiżowymi, kluczowymi klientami. W organizacjach innego typu formą wyróżnienia jest poproszenie o nadzorowanie organizowania ważnych wydarzeń w życiu firmy, zaopiekowanie się gościem, poproszenie o poprowadzenie trudnych negocjacji, poprowadzenie trudnego szkolenia. Są to prawdziwe gesty uznania dla kompetencji i zaangażowania osób, które otrzymują specjalne zadanie. Pracownik, któremu zlecono bardzo trudne zadanie, czuje się specjalnie wyróżniony. Jeśli uda się z sukcesem doprowadzić to zadanie do końca, dodatkowo czeka go wyjątkowa nagroda.
W grupie fokusowej
W wielu organizacjach metodą motywowania jest zaproszenie podwładnego do udziału w pracach grup fokusowych lub w zebraniach zarządu. Grupa fokusowa jest stworzona z kilku lub kilkunastu pracowników zajmujących różne stanowiska i różne miejsce w hierarchii organizacji. Wszyscy oni wyróżniają się dużymi umiejętnościami, dobrymi wynikami w pracy, kreatywnością lub zdolnościami analitycznymi. Zadaniem grupy fokusowej jest poszukiwanie rozwiązań, które usprawnią funkcjonowanie organizacji. Udział w takiej grupie fokusowej motywuje na trzy sposoby. Po pierwsze, należą do niej najbardziej wartościowi pracownicy, wyróżniający się opisanymi przed chwilą cechami i postawą. Samo powołanie do takiej grupy jest więc pokazaniem, że zwierzchnicy zauważają u pracownika te cechy, oraz udowodnieniem, jak bardzo je doceniają. Po drugie, do grupy należy niewielu pracowników, co podkreśla jej elitarność. Po trzecie, gdy członkom takiego zespołu uda się znaleźć dobre rozwiązanie, które zostanie wdrożone w firmie, odczuwają oni satysfakcję z uzyskanych efektów oraz swojej sprawności. Podnosi to ich samoocenę i wtórnie zwiększa inicjatywę.
Podobną funkcję pełni zapraszanie pracowników na zebrania zarządu. Pokazuje, jak bardzo pracodawcy liczą się z opinią podwładnego. Daje też okazję do spotkań pracowników niższych rangą z najważniejszymi przełożonymi. Dla wielu osób jest to bardzo nobilitujące wyróżnienie.
WAŻNE
Sięgając po tego rodzaju działania motywacyjne, warto jednak pamiętać o kilku kwestiach. Odniosą one pożądany skutek tylko wówczas, gdy zwierzchnicy rzeczywiście będą się liczyć z opiniami podwładnych. Jeżeli spotkania z nimi będą jedynie pozorami, efekt będzie odwrotny do planowanego. Zostaną one odebrane jako manipulacja ze strony szefów. Uwagi ze strony szefów wymaga radzenie sobie z pomysłami, które zostają przez nich odrzucone. Wiele rozwiązań zaproponowanych przez pracowników zebranych w grupie fokusowej nie zostaje nigdy zastosowanych. Podobnie jest z sugestiami podwładnych zapraszanych do rozmów z zarządem. Nie ma w tym nic złego, jeżeli przełożeni wytłumaczą pomysłodawcom, z jakich przyczyn ich pomysł nie został zastosowany. Należy pokazać, że został on wzięty pod uwagę, oraz wyjaśnić, co spowodowało, że go odrzucono. Większość podwładnych przyjmie to ze zrozumieniem, nauczy się czegoś nowego i zrozumie ograniczenia rynkowe lub organizacyjne. Będą się z nimi liczyć podczas kolejnych spotkań, co zaowocuje bardziej realistycznymi pomysłami.
Zebrania grup fokusowych nie mogą być robione zbyt często, ponieważ odrywają pracowników od podstawowych obowiązków, za które są wynagradzani. Gdy tak się dzieje, nie motywują, lecz zniechęcają do udziału w tego typu spotkaniach.
Zebrania projektowe
Podobne kwestie dotyczą udziału pracowników w zespołach projektowych. Jest to niewątpliwe wyróżnienie, które pokazuje wysoką wartość pracownika wyznaczonego do takiego zespołu. Jednak w wielu firmach praca w zespołach projektowych jest bardziej postrzegana jako kara. Przyczyna leży w dużej modzie na prowadzenie projektów. W wielu organizacjach prowadzi się ich tak wiele, że stają się one fikcją. Wszyscy o tym wiedzą z wyjątkiem zwierzchników, którzy z zadowoleniem informują centralę o kolejnych projektach zakończonych sukcesami.
Wzorcowy pracownik
Szczególną formą wyróżnienia jest oddelegowanie pracownika do uczenia innych osób w firmie. Jest to odbierane jako dowód dużego zaufania i uznanie dla kompetencji zawodowych. Poza tym pracownik, który ma wprowadzać do firmy nową osobę lub nauczyć kolegów nowej umiejętności, czuje, że stał się wzorcem. Rozumie, że szefowie nie tylko doceniają jego wiedzę i doświadczenie, lecz także chcą, żeby inni go naśladowali. Dzięki temu pracuje szczególnie dobrze, żeby nie zawieść pokładanego w nim zaufania i nie utracić dobrego wizerunku.