Analiza i identyfikacja potrzeb szkoleniowych
W raporcie PARP, dotyczącym luk w kompetencjach kadry szkoleniowej, na pierwszym miejscu wskazano trudności z dokonaniem analizy i identyfikacji potrzeb szkoleniowych. Wydaje się to zaskakujące z uwagi na fakt, iż większość trenerów uważa tę umiejętność jako kluczową dla powodzenia wszelkich działań trenerskich. Rzetelna i pełna diagnoza potrzeb szkoleniowych nie zawsze bywa jednak łatwa w realizacji. Przede wszystkim jest kosztowna i czasochłonna, co skłania, szczególnie mniejsze firmy, do rezygnacji z jej wykonania lub znacznego jej uproszczenia. Tymczasem jest to umiejętność, której zawsze warto się uczyć, gdyż może nas uratować przed rozczarowaniem ze strony uczestników i poczuciem własnej nieefektywności. Swoje zdolności w identyfikowaniu potrzeb szkoleniowych rozwinąć można nie tylko przez lata doświadczenia trenerskiego, ale także przez dedykowane temu szkolenia. Ich program najczęściej koncentruje się na przekazaniu kilku wybranych metod diagnostycznych, takich jak:
- analiza porównawcza (Comprehensive analysis)
- analiza działań kluczowych (Key Task Analysis)
- analiza skoncentrowana na problemie (Problem Centred Analysis)
- model dziesięciu kroków (The MPS Ten Steps Model)
Zobacz także: Jak zostać trenerem biznesu?
Na ogół w cykl takiego szkolenia wpisane jest także odniesienie tych metod do obszarów potrzeb, wyodrębnionych przez Ponta, tj. potrzeb na poziomie: organizacji, zawodowym i jednostki. Często w obszarze organizacji doprecyzowuje się także potrzeby poszczególnych jej poziomów: całej korporacji, działu, zespołu. Takie rozwiązanie jest korzystne zwłaszcza dla młodych trenerów, którym łatwiej jest odnieść się w swojej pracy do gotowej struktury, niż zdawać się na własną intuicję.
Przy wyborze takiego szkolenia warto kierować się nie tyle renomą instytucji, co proponowanymi technikami i pomocami. Dobrze, jeśli w jego planie uwzględnione są zajęcia z prowadzenia wywiadu. Kiedy brakuje środków na przeprowadzenie pełnej analizy, może się on okazać głównym źródłem informacji o potrzebach firmy i jej pracowników. Przydatne mogą być także gotowe metody kwestionariuszowe, podstawy ukierunkowanej obserwacji oraz sztuka prowadzenia dialogu z klientem biznesowym, choć te narzędzia są na ogół tematem niezależnych treningów. Wiele materiałów dotyczących tej tematyki można pobrać za darmo z Internetu.
Uczyć tak, by pamiętali
Każdy kiedyś był na szkoleniu, z którego nie pamięta nic poza poczuciem zmarnowanego czasu. Takim sytuacjom można próbować zapobiec poprzez uczenie się coraz to nowych metod aktywizujących, które bazują na sprawdzonych teoriach uczenia. Współcześnie, kiedy coraz trudniej skupić uwagę nie tylko młodych słuchaczy, takie pomoce jak flip chart i projektor to trochę za mało. Zamiast stosować sprawdzony schemat wykład - warsztat - wykład, można pomyśleć o użyciu innych form, jak choćby demonstracje, puzzle czy mapy myśli Tony’ego Buzana. Nie zawsze jest czas na to, by sprawdzić jaki typ uczenia i spostrzegania prezentują nasi odbiorcy, dlatego nigdy nie zaszkodzi wykorzystać kilka technik odwołujących się do różnych modalności (słuchowej, wzrokowej, czuciowej).
Dobrym pomysłem jest poszerzenie własnej wiedzy także o nowe metody uczenia się przez doświadczenie. Oprócz dramy, warto sięgnąć po wizualizację czy coraz częściej spotykane gry symulacyjne. Bazują one na pracy prawej półkuli mózgowej, przez co efekty ich stosowania są trwalsze niż w przypadku metod opartych na uczeniu słownym. Dużym ich plusem jest także względnie mały koszt kształcenia się. Repertuar narzędzi jest naprawdę bogaty i większość z nich jest powszechnie dostępna w Internecie. Wyjątkiem są tu gry symulacyjne, którym poświęca się osobne szkolenia, głównie z uwagi na ich większą złożoność.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Trening aktorski - konieczność czy przesada?
Pracy trenera nieodłącznie towarzyszą ciągłe wystąpienia przed audytorium. O tym, jak trudna to sztuka, wie każdy, kto choć raz przemawiał do publiczności. Warto więc udoskonalać swoje zdolności oratorskie, by łatwiej osiągać cele szkolenia i lepiej panować nad jego dynamiką. Propozycji takich zajęć na rynku trenerskim nie brakuje. Z pewnością przydają się szkolenia z efektywnej prezentacji, choć te zdolności zwykle są przez trenerów już dobrze opanowane. Bardziej użyteczne wydają się więc ćwiczenia z elementów retoryki i erystyki. Zazwyczaj mają one charakter warsztatowy, często odbywają się też z użyciem kamery. Ich dużym plusem jest to, że pozwalają na dostrzeżenie własnych manier w zachowaniu i dają konkretne wskazówki co do struktury i formy naszych komunikatów. Podobne zalety prezentują szkolenia z radzenia sobie ze stresem podczas wystąpień (m.in. z emisji głosu czy pracy z oddechem), które polecić można zwłaszcza tym trenerom, których często paraliżuje trema.
Zobacz również: Ubieganie się o szkolenia indywidualne i grupowe - procedury
Niektórzy, chcąc osiągnąć mistrzostwo w komunikacji, sięgają po trening aktorski. Dziś wielu trenerów dyskutuje, czy tego rodzaju umiejętność jest faktycznie potrzebna. Dlatego też trening aktorski zaleca się raczej osobom pracującym z dziećmi, gdzie większa ekspresja mimiczna i zdolność do odgrywania wielu ról mają duże znaczenie. Pominąć można też szkolenia z analizy mowy ciała. Po pierwsze dlatego, że na ten temat powstały już setki ogólnodostępnych książek, a po drugie - dziś odchodzi się od jednoznacznego rozumienia komunikatów niewerbalnych. To, że ktoś krzyżuje ręce na piersiach, może znaczyć naprawdę bardzo wiele, a w rozwikłaniu tej zagadki lepiej pomoże systematyczna obserwacja, niż pojedyncze szkolenie.
Psychologia w pracy trenera
Nie trzeba kończyć psychologii, by być dobrym trenerem. Warto jednak zdobyć trochę wiedzy z zakresu psychologii społecznej czy organizacji, aby lepiej rozumieć zachowania naszych odbiorców. Umiejętnością, którą z pewnością warto kształcić, jest zarządzanie procesem grupowym i jego dynamiką. Zajęcia o tej tematyce często są częścią trenerskich studiów podyplomowych. Zwykle wzbogacone są warsztatem z radzenia sobie z oporem i innymi trudnymi sytuacjami, jakie mogą ujawnić się w grupie. Dają także wskazówki, jak budować swój autorytet i jakich komunikatów unikać. Niektóre szkoły proponują również warsztaty z analizy transakcyjnej Erica Berne’a - metody, która powinna zainteresować zwłaszcza tych, którzy na co dzień spotykają się z manipulacją. Zamiast jednak od razu zapisywać się na szkolenia, warto najpierw przeczytać książkę autora W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich. Trenerom sportu i innym osobom pracującym indywidualnie z klientem, poleca się zapoznanie z elementami diagnozy psychologicznej. Szczególnie przydatne w motywowaniu klienta do pracy i określaniu indywidualnych celów treningu są umiejętności określenia typu osobowości, stylu uczenia się, rodzaju temperamentu. Na szkoleniach podejmujących tę tematykę można się też wiele dowiedzieć o sposobach komunikowania błędów oraz motywowania w sytuacjach kryzysowych.
Zadaj pytanie na: Forum Kadry
Źródła:
- Baczyńska A., Wysocka-Rudzińska A., Jak projektować szkolenia, by spełniały swoją rolę, 2007
- Herzig M., Psychologiczne uwarunkowania i umiejętności a efektywność pracy trenera, 2002
- Kuźniak A., Vademecum Trenera, 2010
- Łaguna M., Szkolenia, 2004
- Rae L., Planowanie i projektowanie szkoleń, 1999
- Silberman M., Auerbach C., Metody aktywizujące w szkoleniach, 2004
- Podręcznik trenera przygotowany w ramach projektu Dobry Trener NGO
- Raport PARP Diagnoza luk kompetencyjnych trenerów