W przypadku każdej formy nauczania, nie tylko e-learningu, jednym z najważniejszych elementów całego procesu jest treść szkolenia. Nawet najciekawsza platforma e-learningowa, oferująca różnego rodzaju multimedia, jest bezużyteczna, jeśli treści na niej zawarte nie spełniają określonych standardów. Ważne jest, aby materiał przekazywany w modelu e-learningowym był rzetelny i zarazem zrozumiały dla kursantów. Niebagatelną rolę odgrywa również jego dopasowanie do środowiska pracy oraz możliwość zastosowania podczas wykonywania codzienny obowiązków zawodowych.
Chęć do uczenia się
Nie wszyscy uczestnicy szkoleń e-learningowych chętnie z nich korzystają. Co więcej zdalne uczenie wymaga od kursantów dużego zaangażowania oraz poświęcenia sporej ilości czasu na przyswojenie materiału. Problem zmotywowania uczestników ma tutaj jeszcze większe znaczenie, bowiem wiele osób rozpoczyna szkolenia e-learningowe, ale po kilku sesjach rezygnuje z dalszego w nich udziału. Okazuje się, że najskuteczniejszą metodą utrzymania wysokiego zaangażowania uczestników jest wzbudzenie motywacji wewnętrznej do uczenia się. Ten typ motywacji pojawia się wtedy, kiedy wykonujemy jakieś czynności, ponieważ sprawiają nam one przyjemność, znika zaś, jeśli jesteśmy do czegoś przymuszani lub gdy wykonywane zadanie jest zbyt trudne. Problemy z motywacją mogą być powodowane nie tylko poprzez naciski ze strony przełożonych, lecz także przez wadliwie działającą platformę lub jej niewłaściwe zaprojektowanie.
Jakość rozwiązań IT
E-learning to nie tylko rozwiązania IT, jednak w przypadku ich niewystarczającej jakości całość przedsięwzięcia może się nie udać właśnie z powodów technologicznych. Ważne, aby platforma e-learningowa była niezawodna i nie sprawiała kłopotów uczestnikom. Kluczową kwestią jest również takie jej zaprojektowanie, aby korzystanie z e-learningu było przyjemne. Zastosowanie animacji oraz interakcji to tylko część sposobów na stworzenie ciekawej platformy e-learningowej. Należy przy tym pamiętać o tzw. interaction design, czyli takim zaprojektowaniu platformy, aby jej obsługa była nie tylko intuicyjna, ale wręcz banalna. W najgorszym wypadku zastosowane rozwiązania IT powinny być przezroczyste dla użytkownika i nie powinny powodować problemów technicznych, optymalnie, jeśli korzystanie z nich będzie sprawiało przyjemność i radość.
Badania nad motywacją
Omawiane kwestie związane zarówno z motywacją w e-learningu, jak i oceną samej platformy zostały zbadane w 2010 roku przez Dom Szkoleń i Doradztwa we współpracy z autorem artykułu. W badaniach podjęto próbę wykrycia czynników kształtujących motywację wewnętrzną do korzystania ze zdalnego nauczania. Badanie przeprowadzone zostało na 174 uczestnikach kursów prowadzonych przez Dom Szkoleń i Doradztwa. Badania inspirowane były trzema teoriami powszechnie wykorzystywanymi w innych krajach w badaniach nad korzystaniem z systemów IT. Do teorii tych należały: model akceptacji technologii, teoria samoukierunkowania oraz teoria planowych zachowań Ajzena.
Okazało się, że na motywację wewnętrzną użytkowników do korzystania z e-learningu wpływają cztery czynniki:
- Dobrowolności korzystania – autonomia. Im pracownicy czują większą możliwość wyboru czasu uczenia się, kolejności przyswajania materiału, tym wyższą mają motywację wewnętrzną.
- Spostrzegana łatwość obsługi. Czynnik ten związany jest z jakością samej platformy oraz zastosowanych rozwiązań IT, a także poziomem umiejętności komputerowych.
- Ocena przydatności treści w życiu zawodowym. Uczestnicy przekonani o tym, że treści, których się uczą, są możliwe do zastosowania w codziennej pracy, charakteryzowali się wyższym poziomem motywacji wewnętrznej.
- Ocena samej platformy e-learningowej.
W prezentowanym badaniu oceniano cztery główne cechy charakterystyczne dla kursu Domu Szkoleń i Doradztwa. Do cech tych należały konwencja fabularna (e-learning miał postać przypominającą serial komediowy), konwencja animowana (e-learning był animowany) oraz dwa rodzaje testów sprawdzających wiedzę. Sumaryczna ocena tych czterech cech wpływała na poziom motywacji wewnętrznej. Osoby lepiej oceniające platformę, charakteryzowały się wyższym poziomem motywacji wewnętrznej.
Motywacja wewnętrzna w prezentowanym badaniu kształtowana była przez cztery badane czynniki. Każdy z nich charakteryzował się jednak innym standaryzowanym współczynnikiem determinacji, co w uproszczeniu interpretować można jako różną siłę wpływu każdego z nich. Na wykresie 1 zaprezentowane zostały współczynniki determinacji poszczególnych czynników na motywację wewnętrzną.
Zamiar korzystania w przyszłości
Istotnym elementem wskazującym na zadowolenie uczestników z kursu e-learningowego jest ich zamiar korzystania z podobnych szkoleń w przyszłości. Osoby, które są zadowolone, częściej deklarują taką wolę oraz polecają kurs swoim współpracownikom i znajomym. W prezentowanym badaniu sprawdzono, jakie czynniki wpływają na chęć do korzystania z e-learningu w przyszłości. Okazało się, że są to:
- motywacja wewnętrzna – im jest ona silniejsza, tym częściej uczestnicy deklarują chęć wzięcia udziału w podobnym szkoleniu;
- spełnienie oczekiwań, jakie uczestnicy pokładali w kursie przed jego rozpoczęciem. Oczywiście osoby, które uważają, że szkolenie spełniło lub przerosło ich oczekiwania, częściej wyrażają chęć powtórnego udziału w zajęciach;
- ocena platformy e-learningowej, wpływa – podobnie jak motywacja – również na wolę korzystania ze szkoleń w przyszłości;
- ogólne negatywne wrażenie, jakie wynoszą oni po całym kursie. Im jest bardziej negatywne, tym rzadsza deklaracja chęci korzystania w przyszłości. I odwrotnie, im osoby lepiej oceniają cały kurs, tym częściej deklarują chęć korzystania w przyszłości.
Podobnie, jak w przypadku czynników kształtujących motywację wewnętrzną, zanotowano różną siłę związku poszczególnych zmiennych z zamiarem do korzystania z e-learningu w przyszłości. Na wykresie 2 przedstawione zostały standaryzowane współczynniki determinacji czterech czynników na chęć korzystania w przyszłości.
Czynniki sukcesu
Wdrożenie interesującego i skutecznego e-learningu jest zadaniem wymagającym dużego wysiłku. Aby poniesione koszty zwróciły się, a pracownicy zdobyli pożądaną wiedzę i kompetencje, niezbędne jest zadbanie o wiele czynników wpływających na powodzenie całego projektu. Do najważniejszych z nich należą: silna motywacja uczestników do udziału w szkoleniu oraz ich zadowolenie po jego zakończeniu. By zaś zbudować silną motywację wewnętrzną warto skoncentrować się na czterech aspektach: poczuciu autonomii u korzystających z e-learningu, łatwości obsługi platformy, jakości materiałów dydaktycznych, a także generalnym, pozytywnym odbiorze kursu przez uczestników. Jeśli zaś zależy nam na przekonaniu pracowników do korzystania z platformy w przyszłości, oprócz motywacji wewnętrznej, powinniśmy uwzględnić w naszych działaniach konieczność zadbania o to, aby oczekiwania kursantów zostały zaspokojone.
@RY1@i13/2011/006/i13.2011.006.000.0088.001.jpg@RY2@
@RY1@i13/2011/006/i13.2011.006.000.0088.002.jpg@RY2@
|
|
PRZYPISY
1Współczynniki te interpretować można jako siłę związku poszczególnych zmiennych z motywacją wewnętrzną. Należy jednak pamiętać o tym, że obrazują one stosunkową siłę związków w konkretnym badaniu. Nie należy porównywać ich pomiędzy różnymi badaniami, w szczególności gdy nie są znane dokładne statystyki opisowe poszczególnych zmiennych.
2Również w tym przypadku współczynniki opisują względną siłę związku każdej ze zmiennych z chęcią do korzystania w przyszłości. Nie powinno się ich porównywać pomiędzy badaniami. O sile poszczególnych współczynników świadczy ich wartość bezwzględna. Wartość -0,35 w przypadku negatywnej oceny systemu jest więc wartością najwyższą spośród wszystkich zaprezentowanych na wykresie. Ujemny kierunek zależności wynika ze sposobu zadawania pytań respondentom. Pytani oni byli o negatywny nie zaś pozytywny stosunek, stąd ujemny związek tego czynnika z chęcią korzystania. Im bardziej negatywna opinia, tym mniejsza chęć korzystania w przyszłości.