Przedstawiciel handlowy najczęściej ulega wypadkom w trakcie przemieszczania się pieszo lub samochodem służbowym. Drugim dość często występującym zagrożeniem jest stres i przemęczenie, które mogą spowodować zasłabnięcie, a także doprowadzić do wielu chorób. Pozostałe wypadki przedstawicieli handlowych najczęściej związane są z wykonywaniem prac biurowych. Ze względu na charakter pracy przedstawicieli handlowych (tj. praca wykonywana poza firmą) pracodawca ma bardzo ograniczoną możliwość zapobiegania wypadkom pracowników. Warto pamiętać, że pracodawca ma obowiązek udokumentowania oceny ryzyka zawodowego wiążącego się z wykonywanym zawodem.
UZASADNIENIE
Pracodawca ma obowiązek oszacować i udokumentować ocenę ryzyka zawodowego występującego na wszystkich stanowiskach pracy, w tym również przedstawiciela handlowego (art. 226 Kodeksu pracy oraz § 39 i 39a rozporządzenia z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy).
WSKAZÓWKA!
Oceniając ryzyko zawodowe, należy uwzględnić zagrożenia wypadkowe, źródła tych zagrożeń, ich skutki oraz środki profilaktyczne zmniejszające możliwość wystąpienia wypadku na tym stanowisku.
Przedstawiciel handlowy zwykle wykonuje prace biurowe oraz odpowiada za kontakty handlowe z klientami (obecnymi i potencjalnymi), prowadzi rozmowy i negocjacje, podpisuje umowy, przedstawia prezentacje handlowe. Wykonując te zadania, przeważnie korzysta z osobowego samochodu służbowego oraz z laptopa.
Najczęściej spotykanym wypadkiem przy pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego wykonującego swoje obowiązki w biurze jest upadek, potknięcie na tym samym poziomie lub na schodach. Możliwymi źródłami zagrożenia mogą być śliskie lub nierówne podłogi i schody albo powierzchnie na zewnątrz budynku oraz różna wysokość stopni schodów wewnątrz budynku. Ulegając takiemu wypadkowi pracownik może doznać potłuczeń, złamania i zwichnięcia kończyn, urazów wewnętrznych, wstrząśnienia mózgu. Należy pamiętać, że zapewnienie przez pracodawcę środków profilaktycznych w tej sytuacji jest w pewien sposób ograniczone, gdyż pracodawca może je zapewnić pracownikowi w swojej siedzibie (utrzymywać porządek w pomieszczeniach i na drogach komunikacyjnych, zapewniać właściwy stan techniczny posadzek i schodów, zastosować zabezpieczenia antypoślizgowe na schodach zewnętrznych), natomiast nie jest możliwe uchronienie pracownika przed takim wypadkiem u klienta bądź na ulicy czy w komunikacji miejskiej. W związku z tym pracodawca powinien zwracać uwagę na obuwie noszone przez pracowników, a w trakcie szkoleń z zakresu bhp – na konieczność zachowania ostrożności.
Drugim dość często występującym rodzajem wypadku przy pracy przedstawiciela handlowego jest wypadek komunikacyjny. Nie ma tu znaczenia, czy pracownik sam prowadzi samochód służbowy, czy jeździ transportem publicznym lub chodzi pieszo. Większość swojego czasu pracy pracownik spędza, podróżując pomiędzy klientami a siedzibą pracodawcy. Skutki wypadku komunikacyjnego są zwykle poważne. Pracownik narażony jest na urazy, kalectwo, a nawet śmierć. Aby zminimalizować wystąpienie wypadku komunikacyjnego, pracownik powinien przestrzegać przepisów o ruchu drogowym, zachować szczególną ostrożność, stosować zasadę ograniczonego zaufania do innych użytkowników drogi.
WAŻNE!
Pracodawca powinien pamiętać, że przedstawiciel handlowy, który jeździ samochodem służbowym, musi przejść badania psychotechnicze w trakcie wstępnych badań lekarskich.
Pracodawca powinien także dbać o właściwy stan techniczny używanego samochodu.
Innymi możliwymi zagrożeniami wypadkowymi są:
- obciążenie emocjonalne, tj. stres i przemęczenie wywołane obawą przed niezadowoleniem kierownictwa zakładu, negocjacjami i utarczkami z klientami. Może to doprowadzić do zasłabnięcia, a w konsekwencji do nerwic, bezsenności, chorób serca i układu pokarmowego i zawału serca. W celu zmniejszenia prawdopodobieństwa takiego wypadku kierownictwo powinno zapewnić właściwą atmosferę w pracy i jej organizację, częste życzliwe rozmowy pomiędzy przełożonymi i podwładnymi. Pracodawca powinien organizować spotkania integracyjne. Ma też obowiązek zapewnić przerwy w pracy i właściwy odpoczynek dobowy (minimum 11 godzin) i tygodniowy (minimum 35 godz.) oraz wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie wykonywane przez lekarza medycyny pracy;
- obciążenia fizyczno-statyczne (przeciążenie narządu ruchu wskutek wymuszonej pozycji ciała). Spowodowane jest to długotrwałą pracą przy komputerze, prowadzeniem pojazdu lub podnoszeniem i przenoszeniem materiałów. Pracownik może odczuwać różnego rodzaju bóle mięśniowe i stawowe, a w konsekwencji może mieć zwyrodnienia kręgosłupa i stawów. Pracodawca powinien zapewnić przerwy w pracy, okresową zmianę rodzaju zajęć, ergonomiczne stanowisko pracy biurowej zgodne z przepisami oraz ergonomicznie urządzone wnętrze samochodu;
- uderzenie o nieruchome przedmioty, tj. zatarasowane przejścia, źle ustawione stoły i sprzęt. Pracownik może ulec potłuczeniom. Aby ograniczyć możliwość wystąpienia tego typu wypadku, należy dbać o porządek, właściwą organizację poszczególnych stanowisk w pomieszczeniu i zachować ostrożność;
- pożar, którego przyczyną może być niesprawna instalacja w samochodzie, kolizja drogowa, zwarcie instalacji elektrycznej, nieostrożne obchodzenie się z otwartym ogniem. Skutkiem jest najczęściej poparzenie, jednak zdarzają się również przypadki śmiertelne. Aby uniknąć wybuchu pożaru, należy przestrzegać instrukcji ppoż., właściwie wyposażać w sprzęt przeciwpożarowy pomieszczenia pracy oraz samochód, dbać o systematyczne przeglądy samochodu i sprawność instalacji elektrycznej;
- porażenie prądem elektrycznym. Jego przyczyną mogą być przetarte przewody zasilające urządzenia elektryczne, przebicie elektryczne do obudowy urządzenia. Skutkami takiego wypadku mogą być oparzenia lub nawet śmierć. Aby nie dopuścić do tej sytuacji, pracodawca powinien zapewnić bieżącą kontrolę stanu izolacji przewodów, stosować właściwe ochrony przeciwporażeniowe w zakładzie (m.in. wyłączniki różnicowo-prądowe), okresowo kontrolować instalację elektryczną oraz przestrzegać przepisów dotyczących obsługi urządzeń elektrycznych;
- oparzenia np. gorącymi napojami, płynami eksploatacyjnymi samochodu oraz gorącymi elementami urządzeń. Aby zapobiec poparzeniom, pracownik powinien mieć wzmożoną uwagę oraz przestrzegać instrukcji obsługi pojazdu i innych urządzeń.
WSKAZÓWKA!
Pracodawca, oceniając ryzyko zawodowe, powinien wziąć pod uwagę (oprócz zagrożeń wspólnych dla wszystkich przedstawicieli handlowych) również zagrożenia wynikające ze specyfiki pracy danego przedstawiciela, w tym sprzedawanych produktów i odwiedzanych miejsc. Wiadomo, że np. przedstawiciel handlowy promujący kawę w biurach oraz sprzedający olej silnikowy na stacjach benzynowych i w warsztatach wykonują różną pracę. W związku z tym do właściwej oceny ryzyka zawodowego konieczna jest wnikliwa analiza wszystkich czynników wypadkowych, specyficznych dla danego pracodawcy i wytworzonych przez niego produktów.
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Polityki i Pracy Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).