Ryzyko zawodowe

Krok 1

Zdefiniowanie problemu

Należy pamiętąć, że ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy (§ 2 pkt 7 rozporządzenia z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp ze zm.).

WAŻNE!

Ocena ryzyka jest niczym innym jak szczegółowym, dokładnym sprawdzeniem i oceną tego, co na stanowisku pracy może spowodować zagrożenie urazu lub zachorowania pracowników.

Wykrywając i oceniając zagrożenia, można podjąć działania w celu zastosowania wystarczających środków zaradczych, aby szkodliwe warunki ograniczyć lub wyeliminować.

WSKAZÓWKA!

Dobrym argumentem przemawiającym do pracodawcy za koniecznością oceny ryzyka zawodowego są bez wątpienia wskaźniki ekonomiczne, tj. straty finansowe powodowane absencją pracowników ulegających wypadkom czy chorobom zawodowym.

Krok 2

Dobór metody

Dobór metody jest ważny i zależy od specyfiki pracy, branży, usprzętowienia, stopnia technologii czy stosowanych środków. Warto jest wypracować własne sposoby, które najlepiej będą odpowiadały specyfice firmy.

Do oceny ryzyka można wybrać najczęściej stosowane metody i posłużyć się np.:

• normą PN–N – 18002: 2000 (dotyczącą szacowania ryzyka wg skali trójstopniowej),
• normą PN–80/Z – 08052 (określającą rodzaje zagrożeń),
• metodą RISC SCORE – jest to jakościowa i wskaźnikowa metoda oceny ryzyka zawodowego, w której określa się prawdopodobieństwo skutków zdarzenia poprzez ekspozycje na zagrożenie i prawdopodobieństwo ich wystąpienia,
• metodą pięciu kroków polecaną przez PIP dla małych firm i mikrofirm z powodu prostoty jej przeprowadzenia. Polega ona na obserwacji i określaniu stopnia prawdopodobieństwa oraz ciężkości mogących powstać urazów z wykrytych zagrożeń na stanowiskach pracy.

WSKAZÓWKA!

Przy doborze metody oceny ryzyka zawodowego należy kierować się zasadą, że metoda musi być dostosowana do zakładu i występujących w nim zagrożeń. Dlatego warto zwrócić uwagę na to, aby była ona:

• łatwa, niewymagająca wiedzy specjalistycznej,
• prosta w użyciu i zrozumiała dla pracownika,
• zgodna z obowiązującymi przepisami,
• dająca obiektywne wyniki wystarczające do zachowania jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa w zakładzie oraz
• pozwalająca na podjęcie działań korygujących i zapobiegawczych.

---

Krok 3

Identyfikacja zagrożeń

Przystępując do oceny ryzyka zawodowego, najważniejsze jest umiejętne rozpoznanie i zidentyfikowanie występujących czy mogących wystąpić zagrożeń.

W tym celu należy:

• dokładnie opisać oceniane stanowisko pracy, jego usytuowanie, wskazać na wykonywane zadania przy użyciu maszyn, narzędzi i sprzętu,
• uwzględnić osoby pracujące na stanowiskach pracy (wiek, doświadczenie, przeprowadzone badania lekarskie czy szkolenia bhp), jak również płeć, pracowników młodocianych czy niepełnosprawnych,
• zasięgać informacji i opinii od pracowników bezpośrednio zatrudnionych na ocenianym stanowisku oraz kierujących pracą i organizujących ją,
• zidentyfikować występujące niebezpiecz-ne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środo- wiska pracy (przeanalizować wyniki wykonanych badań środowiskowych ze szczególnym uwzględnieniem przekroczeń NDS i NDN),
• skorzystać z dokumentacji przeglądów stanu bhp, ocen i analiz wypadków czy zdarzeń nieurazowych, chorób zawodowych i parazawodowych, planów poprawy warunków pracy,
• ocenić dobór i stosowanie sprzętu ochrony zbiorowej i indywidualnej,
• zebrać inne informacje charakterystyczne dla danej branży czy stanowiska.

Powyższe informacje mogą posłużyć do opracowania list kontrolnych zagrożeń na stanowisku pracy, które są często stosowanym i praktycznym narzędziem wspomagającym ocenę ryzyka zawodowego. Dopiero na podstawie tak zebranych informacji pracodawca, najlepiej poprzez wytypowany zespół, powinien dokonać kompleksowej oceny ryzyka na stanowisku pracy i podjąć działania zmierzające do poprawy warunków pracy.

Aktualizacja i ponowna ocena ryzyka zawodowego

Proces oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy nie jest procesem zamkniętym i musi trwać ciągle, to znaczy powinien być okresowo aktualizowany.

WAŻNE!

Aktualizację czy ponowną ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzić w przypadku:

• wprowadzenia zmian (technicznych, organizacyjnych) na stanowisku pracy,
• wprowadzenia zmian stosowanych środków ochronnych,
• zmiany wymagań dotyczących określonego stanowiska pracy, np. w związku z wypadkiem przy pracy.

Cel oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

Ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadza się, aby:

1. zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości,
2. zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji niepowodujących takich zagrożeń,
3. stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników,
4. zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń (art. 237⁶ Kodeksu pracy oraz § 39 rozporządzenia z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ze zm.).

WAŻNE!

Przedmiotem oceny jest ryzyko zawodowe związane z pracą na określonym stanowisku, a celem – poznanie stanu faktycznego i opracowanie działań korygujących oraz zapobiegawczych.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna zawierać:

• datę jej przeprowadzenia,
• podpisy osoby lub zespołu dokonującego oceny,
• potwierdzenie dotyczące zapoznania się z nią, np. w formie oświadczenia pracownika.

Poniżej podajemy brzmienie oświadczenia o zapoznaniu pracownika z oceną ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 226 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
• Par. 39 rozporządzenia z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (DzU z 1997 r. nr 129, poz. 844 ze zm.),
• Norma PN-N-18002: 2000, Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego,
• Norma PN-80/2-08052, Ochrona pracy – Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy.