Pracownik był robotnikiem budowlanym w firmie X. Wykonywana przez pracownika 29 stycznia 2005 r. praca miała polegać na wnoszeniu klatką schodową pustaków na strop budowanego obiektu. W celu usprawnienia pracy robotnicy postanowili użyć niezabezpieczonej koparki, za pomocą której załadowane pustaki chcieli transportować na strop. Przygotowali w tym celu konstrukcję z palety, na którą załadowali pustaki. Następnie uruchomili koparkę i podjechali nią pod mur budowanego obiektu. Pracownik ze współpracownikiem stanęli po obu stronach palety z pustakami, którą robotnik obsługujący koparkę zaczął podnosić do góry. Na wysokości 2-2,5 m paleta przechyliła się, a pracownik spadł i został przysypany transportowanymi pustakami. W wyniku tego wypadku doznał masywnych wielonarządowych urazów wymagających szpitalnego i dalszego długotrwałego interdyscyplinarnego leczenia oraz rehabilitacji. Poszkodowany pracownik wniósł do sądu pozew, domagając się od pracodawcy zasądzenia kwoty 600 tys. zł zadośćuczynienia oraz miesięcznych rent na zwiększone potrzeby z tytułu rekompensaty za cierpienia fizyczne i psychiczne wynikłe z rozległego wielonarządowego uszczerbku na zdrowiu, którego doznał wskutek wypadku przy pracy.
Stanowisko sądów i Sądu Najwyższego
Sąd okręgowy uznał, że poszkodowany pracownik, podejmując działania sprzeczne z poleceniem pracodawcy, sam przyczynił się w 95% do powstania szkody oraz doznanych krzywd, co uzasadniało zasądzenie 5% dochodzonych roszczeń. Sąd apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uznał udział pracodawcy w przyczynieniu się do wypadku na poziomie 70% i podwyższył kwoty zasądzonych pracownikowi świadczeń. Uzasadnił to odpowiedzialnością pracodawcy na zasadzie ryzyka za niezgodne z przeznaczeniem użycie przez nieuprawnionych pracowników niezabezpieczonego odpowiednio sprzętu budowlanego.
Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego. SN również wskazał na istnienie związku przyczynowego pomiędzy zaniechaniami w zakresie zapewnienia bezpiecznych warunków pracy na realizowanej przez pracodawcę budowie a wypadkiem przy pracy. SN stwierdził, że sąd apelacyjny prawidłowo wskazał na odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie ryzyka za niezgodne z przeznaczeniem użycie przez nieuprawnionych pracowników, w tym przez poszkodowanego, pozostawionej bez nadzoru i niezabezpieczonej przed uruchomieniem koparko-ładowarki. Stanowiło to istotną współprzyczynę wypadku przy pracy, ponieważ samowolne uruchomienie maszyny budowalnej przez nieuprawnionego pracownika w sposób sprzeczny z zasadami bhp i poleceniami przełożonych powinno zostać zauważone i spowodować reakcje osób nadzorujących pracowników.
Wnioski z wyroku
Pracodawca nie uniknie odpowiedzialności za wypadek przy pracy, nawet jeżeli pracownik przyczyni się do jego powstania. W celu ograniczenia odpowiedzialności z tytułu ryzyk wypadkowych przedsiębiorcy budowlani powinni zawierać dobrowolne umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu ryzyk związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Leszek Jaworski
specjalista z zakresu prawa pracy
Polecamy serwis: BHP