Osoba kierująca pracownikami może przeprowadzać dla swoich podwładnych szkolenia wstępne – instruktaż stanowiskowy tylko wtedy, kiedy sama ukończy szkolenie okresowe w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami lub przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu takiego szkolenia u innego pracodawcy.
UZASADNIENIE
Wszystkie kwestie dotyczące szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy są uregulowane przepisami prawa.
W rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określone są zarówno terminy przeprowadzenia poszczególnych szkoleń, ich programy, jak i grupy pracownicze, dla których szkolenia te powinny być organizowane.
WSKAZÓWKA!
Osobą kierującą pracownikami jest pracownik, który nadzoruje pracę innych osób. Jest to osoba, która ma podwładnych, bez względu na to, jak nazywa się stanowisko, na którym jest zatrudniona, np. główny księgowy nadzorujący pracę innych księgowych będzie kierującym pracownikami, zaś dyrektor ds. zaopatrzenia będący jedynym zaopatrzeniowcem w zakładzie pracy zostanie uznany za pracownika szeregowego.
Pracownik, który w trakcie trwania umowy o pracę awansował na stanowisko kierownicze, powinien odbyć:
- szkolenie wstępne – instruktaż stanowiskowy,
- szkolenie okresowe dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.
Ukończenie tych szkoleń jest niezbędne, aby mógł szkolić nowo zatrudnianych pracowników w zakresie instruktażu stanowiskowego. Nie jest konieczne w tej sytuacji odbywanie instruktażu ogólnego.
Szkolenie wstępne – instruktaż ogólny jest przeznaczone dla wszystkich pracowników rozpoczynających pracę w danym zakładzie pracy. Szczegółowy program szkolenia, opracowany na podstawie programu ramowego zawartego w rozporządzeniu, powinien uwzględniać specyfikę zakładu pracy, w tym m.in. zasady poruszania się po zakładzie pracy, zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie pracy, zasady przydziału odzieży i obuwia roboczego, środków ochrony indywidualnej itd. Szkolenie powinno być przeprowadzone:
- w dniu, w którym pracownik rozpoczyna pracę,
- przez pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osobę wykonującą u pracodawcy zadania tej służby, pracodawcę, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownika wyznaczonego przez pracodawcę mającego wiedzę i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu.
W związku z tym, że szkolenie wstępne – instruktaż ogólny jest dla każdego pracownika przeprowadzane tylko raz w danym zakładzie pracy, osoba, która w trakcie trwania umowy o pracę zmieniła stanowisko pracy, nie podlega ponownemu przeszkoleniu w tym zakresie.
WAŻNE!
Osobą kierującą pracownikami może być zarówno pracownik wyższej kadry zarządzającej (dyrektor, kierownik wydziału), jak i kadry kierowniczej średniego szczebla (majster, brygadzista). Każda z tych osób może być narażona na działanie czynników uciążliwych (stres, praca przy komputerze), jak też szkodliwych dla zdrowia czy niebezpiecznych (podczas nadzorowania procesów produkcyjnych, prac budowlanych itd.). Z tego powodu każda osoba kierująca pracownikami powinna odbyć szkolenie wstępne – instruktaż stanowiskowy według programu szczegółowego dostosowanego do charakteru wykonywanej pracy.
Szkolenie wstępne – instruktaż stanowiskowy przeznaczone jest m.in. dla pracowników zatrudnianych na stanowiskach, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych.
Powinno być przeprowadzone bezpośrednio po instruktażu ogólnym lub (dla osób awansujących na stanowisko kierownicze) w dniu rozpoczęcia pracy na tym stanowisku.
Instruktaż stanowiskowy powinien być przeprowadzony przez bezpośredniego przełożonego pracownika lub pracodawcę, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Kolejnym szkoleniem, które musi odbyć osoba kierująca pracownikami, jest szkolenie okresowe bhp dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.
WSKAZÓWKA!
Pierwsze szkolenie okresowe powinno odbyć się w okresie 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy lub od zmiany stanowiska na stanowisko kierownicze. Szkolenia okresowe dla osób kierujących pracownikami powinny być przeprowadzane przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Z pierwszego szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego lub odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy (np. szkolenie okresowe dla pracowników służby bhp).
PRZYKŁAD
Osoba zatrudniona na stanowisku głównego specjalisty ds. technicznych otrzymała awans na stanowisko dyrektora ds. technicznych i zarządza obecnie 4 osobami. Dwa lata wcześniej ukończyła studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy u poprzedniego pracodawcy. Jeśli program studiów obejmował zagadnienia szkolenia okresowego bhp dla osób kierujących pracownikami, osoba taka może być zwolniona z obowiązku odbycia szkolenia okresowego bhp w ciągu 6 miesięcy od awansu.
Kolejne szkolenia okresowe dla pracownika kierującego innymi pracownikami powinny się odbywać nie rzadziej niż raz na 5 lat. Mogą one być organizowane w formie stacjonarnych seminariów, samokształcenia kierowanego lub e-learningu.
Osoba kierująca pracownikami może również ukończyć szkolenie w zakresie metod przeprowadzania instruktażu stanowiskowego, co zagwarantuje właściwe przeprowadzanie szkolenia wstępnego – instruktażu stanowiskowego. Nie jest to szkolenie bezwzględnie wymagane, ponieważ w ramach szkolenia okresowego znajdują się zagadnienia dotyczące metodyki szkolenia bhp. Jednak w przypadku prowadzenia instruktaży dla nowo zatrudnionych pracowników, zwłaszcza zatrudnionych przy wykonywaniu prac wiążących się ze znacznymi zagrożeniami, takie szkolenie może pomóc we właściwej realizacji nałożonego na niego obowiązku.
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860 ze zm.).