RADA
W sytuacji wątpliwości co do stanu zdrowia pracownika mają Państwo prawo odsunąć go od wykonywania pracy i skierować na profilaktyczne okresowe badania lekarskie. Badania te należy odróżnić od kontrolnych badań profilaktycznych. Badania okresowe pozwolą na ocenę stanu zdrowia pracownika i możliwość kontynuowania przez niego pracy na zajmowanym stanowisku.
UZASADNIENIE
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona życia i zdrowia pracowników. Pracodawca realizuje ten obowiązek przez podejmowanie różnych działań zapobiegających utracie zdrowia przez pracowników.
Pracodawca jest zobowiązany do organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W sytuacji nierealizowania takich działań pracodawca może ponieść konsekwencje prawne, narażając się na roszczenia odszkodowawcze, jak również na odpowiedzialność karną.
Wobec tego pracodawca ma obowiązek dopuszczać do pracy wyłącznie pracowników, których stan zdrowia gwarantuje bezpieczne wykonywanie powierzonej pracy. Zatem niedozwolone jest dopuszczanie do pracy osób o widocznych oznakach niedyspozycji fizycznej lub psychofizycznej nawet w sytuacji, kiedy pracownik nie zgłasza takiej niedyspozycji i twierdzi, że czuje się dobrze i nic mu nie jest.
Pracownik może błędnie oceniać swój stan psychofizyczny i dlatego w jego ocenie nie istnieją powody do powstrzymania się od wykonywania pracy. Zły stan psychofizyczny pracownika może być spowodowany np. napięciem nerwowym, złym samopoczuciem fizycznym czy psychicznym, przemęczeniem. Może on być chwilowy, ale nawet chwilowa niedyspozycja pracownika przy wykonywaniu niektórych prac może prowadzić do powstania sytuacji zagrażających życiu i zdrowiu zarówno jego, jak i innych osób. W przypadku powzięcia przez Państwa informacji od kierownika działu o złym stanie psychofizycznym pracownika, uzasadnione jest odsunięcie takiego pracownika od wykonywanej pracy. Zaistnienie takiej okoliczności uzasadnia podjęcie przez pracodawcę decyzji o zwolnieniu pracownika z wykonywania obowiązków z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
WAŻNE!
Sprawdzenie faktycznego stanu zdrowia pracownika i ewentualne wyeliminowanie braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku odbywa się przez skierowanie pracownika na badania lekarskie do lekarza medycyny pracy.
Mimo że pracownik posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku, powinni Państwo skierować pracownika na badania okresowe z uwagi na ewentualną zmianę stanu zdrowia pracownika. Częstotliwość przeprowadzenia okresowych badań lekarskich została określona przepisami. Jednak w przypadku uzasadnionych wątpliwości co do stanu zdrowia pracownika, pracodawca może skierować pracownika na takie badania poza wskazanymi okresami, gdyż na pracodawcy ciąży obowiązek dbałości o zdrowie pracownika, a stan zdrowia pracownika może stwierdzić jedynie lekarz.
Natomiast nie mogą Państwo skierować pracownika na badania kontrolne, gdyż takie badania są wykonywane u pracownika, który był niezdolny do pracy dłużej niż 30 dni.
Dopiero orzeczenie lekarskie lekarza przeprowadzającego badania o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku pozwoli Państwu na dopuszczenie pracownika do pracy i wyeliminowanie złego stanu zdrowia jako przyczyny takiego zachowania pracownika. Inne postępowanie w takim przypadku wiązałoby się z dużym ryzykiem dopuszczenia do zagrożenia powstania wypadku przy pracy.
• art. 66 ust. 1 Konstytucji RP,
• art. 15, art. 94 pkt 4, art. 100 § 1, art. 207 § 2 pkt 1, art. 211 pkt 2, pkt 5, art. 212, art. 229 Kodeksu pracy,
• § 2, § 4, § 6 rozporządzenia z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.),
• rozporządzenie z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (DzU nr 62, poz. 287 ze zm.).
Magdalena Opalińska
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 Kodeksu pracy jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. (Wyrok Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2002 r., I PK 44/02, OSNP 2004/12/209)
• Powstrzymywanie się od wykonywania pracy zagrażającej zdrowiu pracownika - art. 210 Kodeksu pracy - może w konkretnych okolicznościach sprawy stanowić przedmiot pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy - art. 100 § 2 pkt 4 Kodeksu pracy. (Wyrok Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1998 r., I PKN 405/97, OSNP 1998/22/651)