Jeżeli na terenie zakładu pracy są drastycznie łamane przepisy bhp, prawa pracownika i występuje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika, okręgowy inspektor pracy może na wniosek inspektora pracy przeprowadzającego kontrolę zamknąć dany zakład pracy. Tak poważne decyzje wydawane są jedynie w przypadku, gdy stwierdzone w czasie kontroli naruszenia zagrażają życiu lub zdrowiu pracowników i mają charakter trwały, tj. nie mogą być usunięte przez pracodawcę poprzez zastosowanie się do nakazów dotyczących jednostkowych uchybień wydanych przez inspektora pracy.
Należy mieć świadomość, że zdrowie i życie człowieka jest ważniejsze niż zachowanie zatrudnienia.
UZASADNIENIE
W zakresie działania okręgowego inspektora pracy leży wydawanie decyzji w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju (art. 11 pkt 5 w związku z art. 19 ust. 1 pkt 4 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy).
Okręgowy inspektor pracy powyższą decyzję podejmuje po zapoznaniu się z dokumentacją kontrolną inspektora pracy, sporządzoną podczas kontroli przeprowadzonej na terenie zakładu pracy.
WAŻNE!
Nakaz zaprzestania prowadzenia działalności wykonywanej w pomieszczeniach zakładu pracy bądź w całym zakładzie pracy wydawany jest, gdy stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu i zdrowiu pracowników świadczących pracę w tym miejscu.
Powyższej decyzji nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego. Decyzja ta wydawana jest w przypadku ujawnionych nieprawidłowości stwarzających realne i stałe zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników. Ponadto musi być stwierdzone, że dalsze utrzymywanie stanu niezgodnego z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy w obiekcie powoduje stan zagrożenia dla przebywających tam osób (pracowników).
Inspektor pracy powyższą decyzję może podjąć, gdy na przykład obiekt nieprzystosowany jest do prowadzenia działalności produkcyjnej, w szczególności ze względu na zorganizowanie stanowisk pracy w budynku użytkowanym niezgodnie z pozwoleniem na użytkowanie bądź złym stanem technicznym pomieszczeń.
Z udokumentowanego w protokole z kontroli stanu faktycznego sporządzonego przez inspektora pracy musi wynikać, że wyczerpane zostały przesłanki uzasadniające nakazanie zaprzestania działalności. Oznacza to, że protokół z kontroli musi zawierać wszystkie stwierdzone nieprawidłowości tak, by okręgowy inspektor pracy, podejmując decyzję o zamknięciu zakładu pracy, nie miał żadnych wątpliwości co do konieczności jej podjęcia.
WAŻNE!
Zgodnie z pouczeniem zawartym w decyzji pracodawca ma prawo wniesienia odwołania od wydanej decyzji do Głównego Inspektora Pracy w Warszawie za pośrednictwem okręgowego inspektora pracy, który tę decyzję wydał, w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania (art. 127 § 1 i 2; art. 129 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego).
W 2007 r. w związku ze stwierdzeniem występowania trwałych zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, organy PIP wydały 27 decyzji nakazujących zaprzestania prowadzenia działalności przez zakład lub jego część bądź działalności określonego rodzaju.
W 2008 r. takich decyzji było już 42.
Wydanie powyższych decyzji spowodowane było przede wszystkim złym stanem obiektów, w których usytuowano pomieszczenia pracy (stwarzającym nawet zagrożenie katastrofą budowlaną), brakiem wentylacji w pomieszczeniach pracy oraz odciągów miejscowych (np. podczas prac spawalniczych). Podstawą do wydania ww. decyzji była również organizacja i wyposażenie stanowisk pracy naruszające podstawowe wymagania bhp, np. niedostosowanie maszyn do wymagań minimalnych (brak odpowiednich układów sterowania, brak osłon na elementach ruchomych, brak oświetlenia światłem dziennym).
PRZYKŁAD
W jednym z kontrolowanych zakładów pracy inspektor stwierdził, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie stwarzał zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników.
Teren zakładu miał nieutwardzoną nawierzchnię, rozjeżdżoną przez środki transportu, nierówną, bez odprowadzenia wód opadowych. Nie wyznaczono i nie oznakowano dróg transportowych i pól odkładczych.
Pomieszczenia pracy również nie odpowiadały elementarnym wymaganiom bhp. Jedno z pomieszczeń pracy miało ściany z folii, nie było ogrzewane, inne pomieszczenie pracy zorganizowano w namiocie o wysokości 2 m, bez oświetlenia naturalnego i ogrzewania. Kolejne pomieszczenie pracy zorganizowano pod wiatą drewnianą bez ogrzewania. Pracodawca użytkował maszyny bez wymaganej dokumentacji technicznej. Brak było także wymaganych pomieszczeń higienicznosanitarnych.
Pracodawca zobowiązany jest chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W omawianym przykładzie pracodawca nie zastosował się do nałożonego na niego przez ustawodawcę obowiązku.
Zgodnie z przyjętą procedurą inspektor pracy przeprowadzający kontrolę skierował wniosek o zaprzestanie działania części zakładu pracy do okręgowego inspektora pracy. We wniosku dokładnie opisał stwierdzone nieprawidłowości, motywując konieczność podjęcia decyzji stwierdzonym stanem faktycznym łącznie z pełnymi podstawami prawnymi stwierdzonych naruszeń.
Podczas kontroli ustalono, że pracodawca naruszył przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie:
● obiektu budowlanego pomieszczenia pracy,
● wentylacji pomieszczeń,
● oświetlenia,
● procesów pracy.
Okręgowy inspektor pracy, przychylając się do wniosku inspektora pracy przeprowadzającego kontrolę, wydał decyzję o zamknięciu zakładu pracy.
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 19 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 11 pkt 5 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589),
- Art. 207 § 2 pkt 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- Art. 108 § 1, art. 127 § 1 i 2; art. 129 § 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.).